هاشمی شخصیتی چند وجهی و به غایت پیچیده داشت

کتاب «بررسی روابط هاشمی‌رفسنجانی با امام خمینی و سید احمد خمینی» به قلم غلامعلی رجایی و با مقدمه‌ای از سید حسن خمینی منتشر شد.

یادگار امام در مقدمه این کتاب سخن گفتن درباره آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را «سهل و ممتنع» خوانده، چراکه به باور او، هاشمی از یک‌سو شخصیتی چند وجهی و به غایت پیچیده داشت و از یک‌سو انبوهی اطلاعات از خویش به یادگار گذاشت.

سیدحسن خمینی با تاکید بر اینکه «هاشمی شنونده خوبی بود و از سخنان هم‌نشینانش، بهترین مطالب را گلچین می‌کرد»، از این نوشته که او «گوینده خوبی بود و با فصاحت توان اقناع مخاطب را داشت» و ادامه داد: «برخلاف سیاستمداران معمول ایران، کمتر به پنهان کردن زندگی خویش اهتمام داشت. به شدت این را ریا می‌دانست و از آن ابا داشت.»

او همچنین از هاشمی‌رفسنجانی به عنوان «نخستین سیاستمدار روحانی و مجتهد اجتماعی» یاد کرده که «به سادگی از همسر خود با نام «عفت» و از فرزندانش با نام‌های کوچک و شکسته یاد می‌کرد و همین گونه می‌گفت و می‌نوشت.»

او با بیان اینکه «هاشمی همیشه خود تصمیم گرفت و هیچ‌کس برای او تصمیم نگرفت»، نوشت: «این همه را گفتم، اما این‌ها هاشمی‌رفسنجانی نیست. هاشمی‌رفسنجانی شخصیت بزرگ و استثنایی و کم‌نظیری بود که تطور داشت. در گذر زمان تغییر می‌کرد و خویشتن را همواره در مسیر اعتدال می‌دانست و بی‌شک چنین بود، ولی کیست که نداند که مسیر اعتدال در سنگلاخ روزگار، جاده‌ای آرام و هموار نیست. این رود در بستر خویش چه بسیار پیچ و خم و فراز و فرود دارد.»

او نکته اساسی در شناخت هاشمی که «هاشمی را هاشمی ساخته بود» که «رمز حیات سیاسی هاشمی هم بود و عامل اصلی ظهور و بروز او هم شده بود»، «ارتباط او با رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره)» خواند.

سیدحسن خمینی نوشت: «پدرم، یادگار امام می‌گفت: «آقای هاشمی امام را همانند پدرش می‌دانست». اگر هم با هر آنچه پدر می‌گفت موافق نبود، ولی حاضر بود که برای پدر جان بدهد.»

سیدحسن خمینی همچنین نوشت: «هاشمی عصای دست امام بود، بخشی از نیروی بازوی او بود، مشاور امام بود، امین آن بزرگوار بود، گره‌گشای هر مشکل و معضلی برای امام بود؛ ثابت قدم و استوار در آنچه از امام می‌دانست. از خود فکر داشت، اما حریم پدر، حرمت او بود. در مکتب امام آموخته بود و بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین مجتهدین مدرسه امام خمینی (ره) به حساب می‌آمد و چه بسیار می‌توان در این باره گفت و شنید و آنچه پیش‌روی شماست گوشه‌ای بسیار کوچک از رابطه این پدر و فرزند معنوی است. گوشه‌ای که از لابه‌لای خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی استخراج شده است. خاطراتی که سعی می‌کند این رابطه را به تصویر بکشد و من اگرچه مجذوب آن هستم، ولی آن را بازگوکننده تمام و کمالی بر این رابطه نمی‌دانم.»

سیدحسن خمینی همچنین نوشت: «یک نکته را نمی‌توانم ناگفته بگذارم و آن اینکه این خاطرات به راستی سندی کم‌نظیر برای تاریخ ماست که نمی‌توان همانندی به ارزش آن یافت و این نیز نشان تیزهوشی و همت آن مرحوم است که به این مهم اقدام کرده است و در زمانه‌ای که کسی به این نوع رفتار فرهنگی نمی‌اندیشد، او روایتی ناب از قضایای انقلاب و از زاویه‌ای نزدیک به دست می‌دهد.»