آفت گرانی در شالیزار‌های برنج

افزایش قیمت مهمترین قوت مردم ایران، سلامتی بیشتر همین مردم را تهدید می‌کند. افزایش نرخ برنج داخلی بدون هیچ دلیل منطقی همچنان ادامه دارد وقرار نیست روند صعودی نرخ این محصول متوقف شود.

دلایل مختلفی از سوی متولیان بخش تولید و عرضه برنج برای افزایش قیمت این محصول مطرح می‌شود. مهم‌ترین علتی که فعالان بازار برای افزایش قیمت برنج عنوان می‌کنند وجود دلالان قبل از کشت برنج است.

قیمت در بازار به حدی رسیده که برنج‌های مرغوب و نامرغوب شمال کشور که سال‌ها در آشپزخانه هر ایرانی مورد استفاده جهت پخت غذا می‌شد، امروز به محصول لاکچری تبدیل شده و با رقم‌های غیر قابل تصور قیمت گذاری می‌شود.

برنج ایرانی در بازار به دلیل دپوی توزیع کنندگان کیمیا شده و به اسم برنج لوکس، برای یک دهک از جامعه قابل تهیه است. حتی مابقی دهک‌ها نیز از خوردن برنج وارداتی عقب مانده اند.

بررسی میدانی اقتصاد ۲۴ نشان می‌دهد؛ قیمت ۸۰ هزار تومانی هر کیلو از این برنج شمال در تهران که تا ماه‌های گذشته غیر باور بود چراکه خریداران اصلی در منطقه شمال کشور م یتوانستند برنج را با کمی قیمت پایین‌تر تهیه کنند. اما امروز همان برنج در بازار به کیلویی ۹۰ هزار تومان رسیده و شیوع این روند صعودی قیمت، به فروشندگان برنج در شمال هم رسیده است؛ که به سختی می‌شود آن را باور کرد. هر کیلو برنج طارم و هاشمی کیلویی ۷۵ هزار تومان، کشت دوم کیلویی ۷۵ هزار تومان، کشت اول کیلویی ۷۰ هزار تومان، دم سیاه کیلویی ۸۰ هزار تومان و هاشمی از ۶۸ تا ۷۵ هزار تومانو قیمت نیم‌دانه همین برنج‌ها نیز از ۳۰ تا ۴۵ تومان رسید.

در همین رابطه جمیل علیزاده شایق دبیر انجمن برنج در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: کشاورزهیچ نقشی در گرانی برنج ندارد. دراواخر مرداد و تا انتهای شهریور برنج را برداشت کرده و به کارخانه‌های شالی کوبی فرستاده اند.

وی ادامه داد: در ادامه این روش برنج از دست کشاورز خارج شده است. دو گروه در افزایش بی رویه برنج نقش اساسی دارند. گروه اول کارخانه داران هستند که برخی از این صاحبان صنعت به دلیل انجام فعالیت بازرگانی در عین اینکه شالی را به برنج تبدیل می‌کنند بخش بازرگانی این محصول را نیز دست گرفته اند.

علیزاده شایق تصریح داشت: از این رو با توجه به رصد بازار، برنج راهر زمان با هر قیمتی که خود تشخیص دهند راهی بازار مصرف می‌کنند. این موضوع تنش جدی در نظام توزیع و قیمت برنج ایجاد کرده است.

وی ادامه داد: گروه دوم کسانی هستن دکه دنیا به خاطر این افراد می‌چرخد! زمانی که برنج هنوز روی زمین است و تا زمان برداشت آن فرصت باقی است، برنج را زود‌تر از موعد پیش خرید می‌کنند. علاوه بر خرید برنج زود‌تر از موعد کود و سم و ... را به کشاورز تحویل می‌دهند و در زمانی که برنج را تحویل می‌گیرند طلب خود از کشاورز را نیز محاسبه و دریافت می‌کنند. کشاورز هم به دلیل اینکه از بنیه مالی قوی برخوردار نیست ناگزیر زیر بار این نوع فروش برنج می‌رود و حاصل آن همین شرایط فعلی قیمت برنج در بازار است.

به گفته دبیر انجمن برنج؛ کشاورز به نرخ همان روز‌های اول کاشت، برنج را به واسطه‌ها می‌فروشد. خریداران واسطه‌ای نیز تمام برنج‌ها را درانبار‌ها دپو کرده و با کاهش و افزایش میزان توزیع همین برنج‌های انبار شده به بازار برای قیمت برنج مورد نیاز خوراک مردم تعیین تکلیف می‌کنند.

این فعال در بخش کشاورزی گفت: البته داستان تا اینجا تمام نمی‌شود. همین خریداران واسطه‌ای با ایجاد جو روانی گرانی برنج، دهان به دهان نرخ‌هایی را در بازار شایعه پراکنی می‌کنند تا زمینه را برای افزایش چند باره برنج فراهم کنند.

وی تأکید داشت: قیمت برنج‌های فعلی در بازار غیر منطقی است و هیچ پایه و اساس اقتصادی ندارد. اما این نوسان قیمت تنها به ضرر مردم مصرف کننده و تولید کننده اصلی می‌باشد.

علیزاده شایق گفت: متأسفانه هنوز هیچ عزمی برای مقابله با چنین رویه از سوی دولت و متولیان دیده نشده تا این سود جویان را از گود تعیین قیمت برنج خارج کند.

علیزاده شایق میزان تولید برنج در سال جاری را رقم ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: این میزان تولید برنج نسبت به سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار تن کاهش داشته است.

وی دلیل اصلی کاهش تولید برنج را کم آبی و تابش کمتر آفتاب به زمین‌های شالی بیان داشت و گفت: البته با تمام سختی‌ها تولید برنج با حداکثر ادامه داشت و قطعاً همین میزان کاهش تولید نمی‌تواند بازار توزیع و مصرف برنج را زیر سوال ببرد. این موضوع نشان می‌دهد که تأثیر قدرت نفوذ دلال‌ها و کارخانه داران به مراتب از شرایط اقلیمی به بازار برنج بیشتر است.

دبیر انجمن برنج راهکار مقابله با صعود قیمت برنج را چنین تشریح کرد؛ وزارت کشاورزی به عنوان متولی اصلی تولید برنج موظف است که قبل از خرید برنجی که هنوز زیر کشت نرفته توسط دلالان، برنامه‌ای برای تقویت تولید آن هم با خرید زود هنگام از کشاورز داشته باشد.

به گفته علیزاده شایق؛ نبود وزارت کشاورزی در زمان کشت و حتی برداشت برنج فضا را برای دلالان فراهم کرده تا قبل از زیر کشت رفتن محصول، برنج را از کشاورز خریداری و پس از برداشت آن را در انبار‌ها دپو کرده تا بتوانند نبض بازار مصرف را دست بگیرند.

وی تأکید داشت: به نظر می‌رسد دولت توان مقابله با چنین گروه قدرتمندی را نداشته باشد، اما باید در جهت تنظیم بازار مصرف با هر روشی در مقابل این فرصت طلبان ایستادگی کند. اما اگر از پس این عده بر بیاید شاهکار کرده است، در غیر اینصوررت مشخص نیست که سرنوشت تولید کننده و مصرف کننده برنج با چه فاجعه‌ای روبرو شود.