راهکارهای توسعه روابط اقتصادی با قطر/ظرفیت افزایش روابط اقتصادی ایران و قطر

سال ۲۰۱۷ بود که عربستان سعودی، مصر، امارات متحده و بحرین بنا به دلایل سیاسی روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند که در نهایت این مساله منجر به قطع رابطه کشور‌های دیگری از جمله لیبی، مالدیو، سنگال، موریتانی، کومور، نیجر و گابن نیز با قطر شد و این کشور را در محاصره اقتصادی قرار داد.

با پیش آمدن محاصره اقتصادی قطر، یک فرصت استثنایی در اختیار ایران و کشور‌های همسو با قطر، از جمله ترکیه و عمان قرار گرفته بود. ایران تا حدودی از این فرصت استفاده و مبادلات تجاری را افزایش داد، اما این طور که آمار می‌گویند آنگونه که انتظار می‌رفت نتوانست از بازار قطر استفاده کند و کشور‌های دیگر گوی سبقت را از ایران ربودند.

گزارش‌ها بیانگر این است که به رغم افزایش پنج برابری صادرات ایران به قطر در سال ۲۰۱۸ در قیاس با ۲۰۱۷، اما کشور‌هایی مانند چین، ایالات متحده آمریکا، هند، ژاپن و آلمان شرکای تجاری اصلی قطر به شمار می‌روند. در سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ ایران بیش از ۷۴ میلیون دلار کالا به قطر فرستاد که ۲۱۴ درصد بیشتر از مدت مشابه در سال پیش از آن بود، اما صادرات چین، آمریکا و هند به قطر در همان بازه زمانی به ترتیب ۲۷۲، ۲۶۵ و ۲۱۹ میلیون دلار و به طور قابل توجهی بیشتر از ایران بود.
روابط حسنه سیاسی منجر به توسعه روابط اقتصادی نشد

در این رابطه عدنان موسی پور رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر اظهار کرد: در رابطه با قطر دو نوع رابطه داریم؛ یک رابطه حسنه سیاسی و یک رابطه نامطلوب اقتصادی.

وی افزود: انتظار می‌رفت که رابطه سیاسی خوب و مناسب بین دو کشور منجر به رابطه تجاری مطلوبی شود، اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.

موسی پور گفت: این موضوع ناشی از دو علت است؛ نخست آنکه در کشور ما بخش خصوص قوی و توانمند مورد توجه و حمایت دولت قرار ندارد و دولت اهمیتی به توسعه این بخش نمی‌دهد. نکته دوم هم آنکه هرگز مسائل اقتصادی در اولویت دولتمردان ما نبوده است.

وی افزود: تجارت با قطر از ۶۰ میلیون دلار به حدود ۵۰۰ میلیون دلار رسید، اما در ادامه مجدد افت کرد و به میانگین ۱۲۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار رسید.

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر با اشاره به آخرین وضعیت تجارت دو کشور، بیان کرد: طبق آخرین آمار از ابتدای سال تا پایان دی ماه، ۱۱۷ میلیون و ۱۳۱ هزار دلار کالا به قطر صادر شد که نسبت به مدت مشابه، ۱۳ درصد کاهش داشته است، همچنین واردات کالا از قطر نیز در این مدت ۷ میلیون و ۲۳۷ هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال پنج درصد کاهش را نشان می‌دهد.

باید با قطر پروژه مشترک تعریف کنیم

موسی پور تصریح کرد: ضمن نگاه به توسعه صادرات به قطر، در نگاه اول برای بهبود روابط تجاری با قطر باید تعریف پروژه‌های مختلف برای سرمایه گذاری مشترک در دستور کار قرار گیرد و رابطه حسنه سیاسی دو کشور منجر به سرمایه گذاری مشترک شود.

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر با بیان اینکه قطر کشوری سرمایه گذار است، اظهار کرد: نگاهمان به قطر نباید مثل عراق باشد. قطر یک کشور سرمایه گذار در تمام دنیاست و پروژه‌های زیادی در کشور‌های مختلف دارد؛ بنابراین برای داشتن روابط اقتصادی مستحکم و بلندمدت با قطر باید شروع به تعریف مگاپروژه کنیم.

وی با تاکید بر اینکه مگاپروژه منجر به تقویت حوزه صادرات هم می‌شود، گفت: نوع روابط اقتصادی در قطر به شکلی است که می‌توان با این کشور راهبرد‌ها و اهداف چند ساله تعریف کرد، مشابه کاری که با چین و روسیه کردیم. منتهی این کار نیاز به برنامه‌ریزی و سیاست گذاری دقیق و حساب شده دارد.

سید جلال ساداتیان، کارشناس بین‌الملل درباره ظرفیت تعاملات تجاری و اقتصادی ایران و قطر گفت: قطر از ابتدای جنگ ایران و عراق یکی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس بود، اما در دهه گذشته اختلافاتی با عربستان و امارات پیدا کرد و همین امر به عاملی تبدیل شد تا به ایران نزدیک‌تر شود و در نتیجه روابط این دو کشور با یکدیگر افزایش یافت.

وی در ادامه اضافه کرد: قطر از طرف رسانه‌ای با خبرگزاری الجزیره رشد کرد. صنعت هواپیمایی این کشور نیز یکی از بهترین ایرلاین‌ها به حساب می‌آید که به دلیل استفاده بهینه از ذخایر گازی که با ایران در پارس جنوبی اشتراک دارد، به این موارد دست پیدا کرده، اما کشور ما به دلیل گرفتاری‌ها و تحریم نتوانست این ذخایر گازی را به خوبی مورد بهره‌برداری قرار دهد.

این کارشناس روابط بین‌الملل در این خصوص یادآور شد: قطر با استفاده بهینه از صادرات گاز به خصوص با تبدیل آن به LNG درآمد‌های گزاف و خوبی به دست آورد که هم رفاه مردم کشورش را به همراه داشت و هم در جریانات سیاسی منطقه به یک وجهه بین‌المللی دست یافت که حتی در حال ایفای نقش میانجیگری بین ایران و عربستان است.

ساداتیان در رابطه با برنامه اقتصادی بین ایران و قطر تصریح کرد: واردات قطر از ایران در بخش محصولات غذایی و کشاورزی افزایش پیدا کرده و مراواداتی در این زمینه وجود دارد. بعضا حتی کالا‌هایی مانند مبلمان، آهن آلات، فولاد و ... هم به این کشور صادر می‌شود. به طور کلی حجم روابط ایران و قطر رشد داشته و به نظر می‌رسد، دارای ظرفیت افزایش است، حتی در زمینه گردشگری امکان انجام کار‌های بیشتری بین دو کشور وجود دارد.

کارشناس روابط بین‌الملل دراین باره تاکید کرد: روابط بین دو کشور ایران و قطر را خیلی نمی‌توان سیاه و سفید دید. مجموعه روابط ایران با قطر در ۱۰ سال اخیر رو به توسعه و گسترش بوده است. در مجموع دید قطری‌ها نسبت به ایران خوب است و سفر‌هایی که در سطوح بالا بین مسئولان دو کشور اتفاق افتاد، مثبت تلقی می‌شود. رئیس جمهور هم به عنوان یکی از سفرهایش غیر از روسیه در این سفر می‌تواند حجم روابط بین دو کشور را افزایش دهد.