تبخیر نصف ارزش روبل/تاثیر تحریم‌های انرژی در اقتصاد روسیه

ارزش روبل روسیه از ابتدای سال‌جاری تقریبا ۵۰‌درصد کاهش یافته است. از نظر کارشناسان، مهم‌ترین دلیل کاهش ارزش پول، حمله روسیه به خاک اوکراین است. آغاز این جنگ پیامد‌های اقتصادی زیادی برای روسیه داشته است. هرچند که در هفته‌های گذشته روسیه برای جلوگیری از کاهش ارزش روبل، اقداماتی نظیر افزایش نرخ بهره یا کنترل سرمایه انجام داده، اما کاهش ارزش روبل همچنان تداوم یافته است. هرچند که در این روز‌ها روبل در مسکو معامله نمی‌شود، اما ارزش هر دلار به ۱۵۵ روبل رسیده است. جنگ و کاهش ارزش دلار، اقتصاد روسیه را تحت‌تاثیر قرار داده است و کارشناسان معتقدند که با ادامه این روند اقتصاد روسیه کوچک‌تر خواهد شد. علاوه بر کاهش ارزش روبل، بازار سهام و اوراق قرضه نیز تحت‌تاثیر شرایط قرار گرفته است. معاملات سهام شرکت‌های روسیه که در بازار‌های آمریکا معامله می‌شد پس از افت ۸۰‌درصدی، متوقف شد. بورس مسکو نیز بسته است و معامله‌ای در آن صورت نمی‌گیرد. جنگ و تبعات اقتصادی و افت ارزش پول روسیه موجب شده است تا شعار «فقط آن را بفروشید، حتی اگر ضرر کنید» در مورد دارایی‌هایی نظیر اوراق قرضه روسیه و هر آنچه به روبل مربوط می‌شود رواج یابد.

تحریم‌های انرژی در اقتصاد روسیه

با تداوم یافتن جنگ روسیه و اوکراین و پس از بی‌توجهی روسیه به هشدار‌های نهاد‌های بین‌المللی مبنی بر پایان یافتن پیش روی این کشور، حالا بحث تحریم انرژی روسیه در پیش است. از آنجا که صادرات انرژی در اقتصاد روسیه از اهمیت بالایی برخوردار است، تحریم آن می‌تواند اقتصاد این کشور را با بحران‌های جدی مواجه کند. از طرفی شرایطی جنگی و نااطمینانی آن موجب کاهش ارزش پول روسیه شده است و از طرفی بحث‌های مربوط به تحریم‌ها، این کاهش ارزش را تشدید کرده است. به همین علت هر چقدر که بحث‌ها مبنی بر تحریم صادرات انرژی افزایش می‌یابد، روبل و دارایی‌های مربوط به روبل واکنش بیشتری نشان می دهند. در همین راستا ارزش پول روسیه در این روز‌ها به دلیل ترس از ممنوعیت صادرات نفت خام روسیه بازهم ۱۴‌درصد کاهش یافته است. هرچه صحبت‌ها در مورد تحریم‌های احتمالی علیه انرژی روسیه افزایش یافت، کاهش ارزش روبل نیز بیشتر شد. پس از آنکه آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا گفت که آمریکا و متحدانش در حال گفتگو در مورد تحریم نفت روسیه در راستای تهاجم این کشور به اوکراین هستند، ارزش روبل نسبت به دلار به حدود ۱۵۵ کاهش یافت. اقتصاد روسیه در چنین شرایطی می‌تواند تحت‌تاثیر قرار بگیرد.

اقدامات روسیه برای جلوگیری از ریزش روبل

پس از آغاز جنگ و کاهش ابتدایی ارزش روبل، بانک مرکزی روسیه نرخ بهره را به ۲۰‌درصد افزایش داد. علاوه بر آن اقدامات دیگری نظیر جلوگیری از معاملات روبل انجام داده است، اما کاهش ارزش پول روسیه در روز‌های اخیر نشان می‌دهد که آن اقدامات چندان تاثیر‌گذار نبوده است. کارشناسان در این زمینه معتقدند که این اقدامات نمی‌تواند ضربه فلج‌کننده‌ای را که به اقتصاد روسیه وارد شده است جبران کند. برای مثال اقداماتی که مبنی بر جلوگیری از مبادله روبل صورت گرفته، چندان در کاهش ارزش روبل موثر نبوده است. این معاملات در مسکو و بازار‌های بین‌المللی پس از حمله روسیه به اوکراین قطع شده است. قطع این مبادلات در زمانی صورت گرفت که روسیه بانک مرکزی خود را مجبور به کنترل سرمایه کرد، اما با این حال کاهش ارزش روبل ادامه یافته و اکنون هر دلار آمریکا ۱۵۵ روبل ارزش دارد. این در حالی است که قبل از آغاز جنگ هر دلار آمریکا با ۷۰ یا ۸۰ روبل معامله می‌شد.

اثرات جنگ بر بورس

روبل روسیه از ابتدای سال‌جاری تقریبا ۵۰‌درصد ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است. پس از حمله روسیه به اوکراین، یعنی از روز ۲۴ فوریه این کاهش ارزش بسیار افزایش یافته است. نااطمینانی به وجود آمده ناشی از شرایط جنگی بر روی معاملات بازار بورس و ارزش سهام تاثیر مستقیم داشته است. به همین منظور قرار است که معاملات در بورس مسکو تا روز چهارشنبه بسته باشد. آخرین معامله سهام در بورس مسکو در ۲۵ فوریه انجام شده است. از طرفی سهام شرکت‌های روسیه که در ایالات متحده معامله می‌شدند پس از افت ۸۰‌درصدی در روز جمعه متوقف شد. محدودیت‌های وضع شده برای روسیه و همچنین اقدامات متقابل از سوی مسکو، باعث شد که دارایی‌های روسیه به صورت فزاینده‌ای از بازار‌های مالی جهان حذف شود. یعنی در چنین شرایطی کسی متقاضی دارایی‌های مربوط به روسیه و روبل نیست و عرضه این نوع دارایی‌ها بسیار زیاد است. شرایط به وجود آمده و محدودیت‌های اعمال شده برای معاملات روبل موجب شده است معامله هرگونه اوراق بهادار برای سرمایه داران دشوار شود. تمام این موارد بیانگر چالش‌های ایجاد شده برای اقتصاد روسیه است. اوزکاردسکاپا تحلیلگر ارشد swissquote گفته است: آینده برای روبل روسیه روشن به نظر نمی‌رسد. همچنین ترکیبی از تحریم‌های غرب، افزایش ریسک نکول و انگیزه‌های واگذاری دارایی‌های روبلی احتمالا بر ارزش روبل اثر خواهد گذاشت. پیش‌بینی بلومبرگ اکونومیس این است که در صورت اعمال محدودیت بر صادرات انرژی، اقتصاد روسیه ۱۴‌درصد کوچک‌تر می‌شود.

 

فقط آن را بفروشید

داده‌های HIS Markit نشان می‌دهد که معاوضه نکول اعتباری ۵ ساله در روسیه که منعکس‌کننده هزینه بیمه شدن در برابر بدهی‌های این کشور است به رکورد جدیدی دست یافته و از ۱۷۲۵ واحد پایه به ۲۷۵۷ واحد پایه رسیده است. در چنین شرایطی داد و ستد بدهی‌های مستقل روسیه به دلار و یورو متوقف شده است. در مواردی برخی از اوراق بهادار روسیه که خارج از روسیه معامله می‌شوند حدود ۲۰ سنت به دلار هستند. گابریل استرن، رئیس تحقیقات جهانی در oxford Economics گفته است: قیمت‌های اوراق قرضه روسیه حدود ۲۰ سنت است و این روند برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت و هیچ کس تمایل ندارد که با روبل ارتباطی داشته باشد. تغییرات قیمت اینگونه تفسیر می‌شود که در حال حاضر عرضه بی‌نهایت است و تقاضای بسیار کمی برای این دارایی‌ها وجود دارد. در حال حاضر موضوع واگذاری منظم دارایی‌های روسیه مطرح است. میزان نوسانات روبل که معیاری برای سنجش افزایش یا کاهش تقاضا برای دلار به شمار می‌رود، به بالاترین رکورد خود رسیده است. میزان نوسانات هفتگی بالای ۸۴‌درصد و میزان نوسانات ماهانه بالای ۹۴‌درصد است. نوسانات موجود و کاهش ارزش روبل بر حجم معاملات در روسیه نیز اثر گذاشته است. برای مثال گردش مالی روبل روسیه در EBS در روز جمعه نسبت به پایان ماه فوریه بیش از ۸۰‌درصد کاهش یافته است. ادامه یافتن شرایط جنگی و اعمال تحریم‌های انرژی علیه روسیه می‌تواند در بلندمدت تبعات زیادی برای اقتصاد روسیه داشته باشد. نابسامانی اقتصاد کلان در چنین ابعادی، کل نظام اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و موجب کوچک‌تر شدن آن اقتصاد می‌شود.