مدیر توانمندسازی صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: شرکتهای دانشبنیان با کمک صندوق نوآوری میتوانند با ودیعه و کارمزد کمتر، از نظام بانکی کشور انواع ضمانتنامهها را دریافت کنند. مرضیه شاوردی در اولین رویداد نوآوریهای حوزه امنیت غذایی، در مورد جایگاه قانونی صندوق نوآوری بیان کرد: در قانون حمایت از شرکتهای دانشبنیان به منظور کمک به تجاریسازی نوآوریها و اختراعات و شکوفاسازی و کاربردی کردن دانش فنی از طریق ارائه کمک و تسهیلات، صندوق نوآوری و شکوفایی تاسیس شد که ماموریت آن، تامین مالی اکوسیستم فناوری و نوآوری است. او خدمات صندوق نوآوری و شکوفایی به شرکتهای دانشبنیان را شامل چهار دسته اعطای وامهای کمبهره، ضمانتنامه، خدمات توانمندسازی و همسرمایهگذاری اعلام کرد و افزود: خدمات توانمندسازی صندوق نوآوری شامل آموزش، مشاوره، استانداردها و مجوزها، رویدادها و شبکهسازی، مالکیت فکری، توسعه بازار و ارائه کمکهزینه تحقیق و توسعه به شرکتهای دانشبنیان است.
مدیر توانمندسازی صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه تسهیلات این صندوق به دو دسته تسهیلات محصولمحور (مبتنی بر طرح) و شرکتمحور تقسیم میشود، گفت: تسهیلات شرکتمحور شامل نمونهسازی (قبل از تولید صنعتی)، تولید صنعتی، لیزینگ، استصناع و سرمایه در گردش داخلی و تسهیلات محصولمحور (مبتنی بر طرح) نیز شامل سرمایه در گردش بانکی، سرمایه در گردش فوری، خرید و ساخت فضای کاری، رهن فضای کاری، اشتغال پایدار و اسناد خزانه اسلامی است. شاوردی در ادامه با اشاره به اینکه تسهیلات لیزینگ صندوق نوآوری برای توسعه بازار شرکتهای دانشبنیان با نرخهای ۱۰، ۱۴ و ۱۸درصد ارائه میشود، گفت: صندوق نوآوری همچنین برای تامین نیازهای فوری شرکتهای دانشبنیان، سرمایه گردش فوری به آنها ارائه میکند.
شرکتهای دانش بنیان، موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده فراوان (به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط) تشکیل میشود.
طبق آیین نامه مصوب، شرکتهای دانش بنیان، اهدافی نظیر، ترغیب هیئت علمی دانشگاهها و واحدهای پژوهشی برای فعالیتهای بیشتر در رفع نیاز جامعه و امکان افزایش درآمد اعضای هیئت علمی، تجاری سازی یافتههای پژوهشی، افزایش درآمدهای اختصاصی دانشگاهها و واحدهای پژوهشی موضوع کلی فعالیت دانش بنیان را دنبال میکنند.
انواع شرکتهای دانش بنیان:
الف-شرکتهایی که فقط اعضای هیات علمی مالک آن هستند.
چنانچه سهام دانشگاه کمتر از ۵۰ درصد باشد، شرکت دانش بنیان شرکتی خصوصی است که باید تابع قانون تجارت باشد و در اداره ثبت شرکتها ثبت شود.
ب-شرکتهایی که دانشگاهها نیز در آن مالکیت دارند.
چنانچه سهام دانشگاه ۵۰% یا بیشتر باشد، شرکت دانش بنیان شرکتی دولتی است. (مهمترین اصل شرکت دانش بنیان دولتی، اصل خدمات علمی، فنی و تحقیقات میباشد).
خصوصیات شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانش بنیان، اساساَ کالا تولید نمیکنند و عموماَ، زمین یا ماشین آلات خاصی نیز ندارند. بلکه همیشه عدهای از افراد تحصیلکرده و با تجربه اطلاعاتی تولید میکنند که این اطلاعات، محصولات اصلی شرکت محسوب شده و برایشان درآمدزایی دارد. بحث طرحهای صنعتی و مالکیت معنوی محصولات، همیشه از دغدغههای اصلی شرکت محسوب میشود که حفظ حقوق معنوی این اطلاعات، یکی از مهمترین مسائل حقوقی در شرکتهای دانش بنیان میباشد، زیرا اصولاَ این داراییها قابل لمس نمیباشند.
زمینههای فعالیت شرکتهای دانش بنیان
۱-انجام تحقیقات کاربردی
۲-ارایه خدمات تخصصی و مشاورهای (خدمات علمی و تحقیقاتی و فنی)
۳-تولید محصولات یا فناوری نوین (توسعه فناوری)
۴-انجام خدمات نظارتی بر تحقیقات پژوهشی، اجرایی و مشاورهای
۵- ارایهی خدمات توسعه کار آفرینی
۶-ایجاد مراکز رشد و خدمات ایجاد و توسعهی کسب و کار
۷-ارایهی خدمات توسعهی محصول جدید
۸-ارایهی خدمات ورود کسب و کاربه بازار بین المللی و جهانی کردن آنها
۹-برنامه ریزی و اجرای طرحهای توسعهی کارآفرینی در سطوح ملی، منطقهای و محلی
حمایتهای دولتی از شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانش بنیان از حمایتهای دولتی نظر معافیت از پرداخت مالیات، عوارض حقوقی گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مالیاتی به مدت ۱۵ سال و همچنین اعطاء تسهیلات کم بهره (بلند مدت یا کوتاه مدت) و یا بی بهره برخوردار میباشند.
شاخصهای تشخیص شرکتهای دانش بنیان
شاخصهای تشخیص شرکتهای دانش بنیان، به دو دسته شاخصهای عمومی و اختصاصی تقسیم میشوند. شرکتهای متقاضی باید علاوه بر شاخصهای عمومی، شرایط مشخص شده در یکی از سه دسته شاخصهای اختصاصی را نیز احراز نمایند.
الف-شاخصهای عمومی
حداقل دو سوم از اعضای هیات مدیره شرکت، حداقل دو مورد از شرایط ذیل را احراز کنند.
۱-حداقل دارای مدرک کارشناسی باشند.
۲-حداقل ۳ سال سابقه فعالیت کاری یا علمی در حوزه فعالیت شرکت و یا سابقه مدیریتی داشته باشند.
۳-دارای حداقل یک اختراع ثبت شده ارزیابی شده داخلی یا یک اختراع بین المللی مرتبط با حوزه کاری شرکت باشند.
۴-حداقل نیمی از درآمد شرکت در یک سال مالی گذشته شرکت، ناشی از فروش فناوری، کالا و یا خدمات دانش بنیان (شامل خدمات تحقیق و توسعه و طراحی مهندسی مرتبط با فهرست کالاهای دانش بنیان و خدمات تخصصی دانش بنیان) آن شرکت از طریق قرارداد باشد.
تبصره:شرکتهایی که در مرحله تجاری سازی اولین کالای دانش بنیان خود هستند، در صورتی که دارای تولید پایلوت موفق باشند و استانداردهای لازم را از مراجع ذی صلاح داخلی یا بین المللی کسب کرده باشند، و دارای بازار مطمئن و یا اعلام نیاز معتبر همراه با قرارداد تولید کالا باشند، از رعایت بند ۱-۲ مستثنی هستند.
۵-سابقه بیمه پرداختی برای حداقل ۳ نفر از کارکنان تمام وقت شرکت، حداقل ۶ ماه باشد.
ب-شاخصهای اختصاصی
شرکت متقاضی باید علاوه بر دارا بودن شاخصهای عمومی، واجد کلیه شرایط اختصاصی در یکی از دستههای ذیل نیز باشند:
۱-شرکتهای تولید کننده کالاهای دانش بنیان
۲-شرکت باید تولید کننده کالا یا کالاهای دانش بنیان مطابق فهرست کالاهای دانش بنیان مصوب کارگروه باشد که در ۲ سال گذشته آنها را در قالب کالاهای جدید یا ارتقاء یافته عرضه کرده و دانش فنی آن را بواسطه انتقال یا ایجاد دانش فنی، از طریق فعالیتهای تحقیق و توسعه، نهادینه
معیارهای تشخیص محصولات دانش بنیان
طبق آیین نامه، معیارهای سه گانهی محصولات دانش بنیان نیز عبارت است از:
دارای پیجیدگی فنی بوده و تولید آن نیاز به تحقیق و توسعهی هدفمند، توسط یک تیم فنی خبره داشته باشد، در حوزهی فناوریهای بالا و متوسط به بالا باشد، همچنین تحقیق و توسعه برای حفظ توان رقابتی آن محصول در بازار، به صورت مداوم انجام شود و عمده ارزش افزودهی آن کالا، خدمات ناشی از دانش فنی و ... نوآوری فناورانه باشد؛ لذا بر اساس "آیین نامهی تشخیص شرکتها و موسسات دانش بنیان، شرکتهای متقاضی باید علاوه بر کسب شرایط ذکر شده در شاخصهای عمومی (شامل کسب حد اقل درآمد ذکر شدهی ناشی از فروش فناوری، کالا و خدمات دانش بنیان، نیروی انسانی و سابقهی بیمهی کارکنان)، کلیهی شرایط مشخص شده در شاخصهای اختصاصی این آیین نامه را نیز احراز نماید.
بر اساس "آیین نامهی تشخیص شرکتها و موسسات دانش بنیان "مصوب کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتها و موسسات دانش بنیان و نظارت بر اجرا"یکی از شرطهای لازم برای شرکتهای تولید کننده و دانش بنیان، تولید کالاهای دانش بنیان میباشد. طبق دو رویکرد، این محصولات مشخص شده است:
۱) حوزههایی که وجود کالاهای دانش بنیان و یا فناوری برتر در آنها وجه غالب را دارد و متوسط فعالیتهای تحقیق و توسعه درآنها بیشتر از سایر حوزههای فناوری و صنعتی است. نظیر حوزههای فناوری زیستی (پزشکی، کشاورزی، صنعتی و محیط زیست)، فناوری نانو (محصولات و مواد)، فوتونیک و اپیتک (موادقطعات و سامانه ها)، فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای کامپیوتری، انرژی های نو (هستهای و تجدید پذیر) دارو، الکترونیک، مواد پیشرفته، ساخت و تولید پیشرفته و هوافضا (پرندهها، ماهوا رهها و موشکها)
۲) سایر حوزهها و بخشهایی که وجود کالاهای دانش بنیان در آنها غلبه ندارد، اما رسوخ فناوریهای برتر و ظهور محصولات دانش بنیان در آنها مشاهده میشود. (نظیر نفت و گاز، عمران و حمل و نقل، برق، معدن کشاورزی، آب و هوا)
شرایط پذیرش طرحهای حمایتی
شرایط پذیرش طرحهای حمایتی به شرح ذیل میباشند.
تقویت اقتصاد ملی کشور، تقویت دفاع ملی کشور، اشتغال زایی، ارتقای سطح طرحها از نمونهی صنعتی و یا ارتقا سطح تکنولوژی، ارتقا از نمونه ضمیمهی صنعتی محصول به نمونهی صنعتی و تولیدی طرحهایی که از پتانسیل لازم و توان بالقوه جهت تجاری سازی و رسیدن به فناوری برتر در جهت اشتغال زایی، کسب درآمد و ... برخوردار میباشند و حمایت از شرکتهای دانش بنیانی که در بخش R & D بتوانند سطح توانمندی، تولید و یا کیفیت محصول خود را جهت افزایش توان تولید و رقابت پذیری یا دیگر شرکتها و تولید کنندگان خارجی ارتقا دهند و با به کارگیری نخبگان، گامی در جهت اشتغالزایی داشته باشند؛ لذا دربارهی امکان استفاده از مزایای قانونی در زمان ثبت شرکت، نمیتوان اظهار نظر کرد و ارزیابی بر مبنای عملکرد شرکتها پس از ثبت و فعالیت شرکت انجام میشود.
شایان ذکر است، تمدید شرکتهای دانش بنیان نوپا دارای اعتبار یک ساله بوده و تنها برای یک دوره یک ساله (مجموعاَ دو سال) میتواند تمدید شود. چنانچه شرکت نتواند در مدت ۲ سال پس از تایید دانش بنیان بودن، رتبه بندی خود را به پایان برساند و یا در صورت عدول از شرایط مندرج در این آیین نامه در هر زمان دانش بنیان بودن شرکت ملغی میشود.