کاهش آمار فعالیت بنادر شمالی

بررسی آمار سازمان بنادر و دریانوردی نشان می‌دهد طی ۷ ماه سال ۲۰۲۲ میلادی، مجموع تناژ انواع کالا‌های تخلیه و بارگیری شده در بنادر تجاری شمالی ایران شامل آستارا، انزلی، کاسپین، نوشهر، فریدون کنار و‌امیرآباد، نسبت به مدت مشابه سال میلادی گذشته ۲۰ درصد کاهش یافته است. به‌عبارت دیگر تخلیه و بارگیری کالا در بازه اشاره شده از ۳.۶ میلیون تن به ۲.۹ میلیون تن رسیده است.

در رابطه با آمار عملکرد کانتینری بنادر شمالی ایران نیز روندی مشابه دیده می‌شود. به طوریکه در مدت یاد شده نسبت به دوره مشابه در سال قبل، حدود ۹ درصد کاهش روی داده و از ۹۱۶۷ TEU به ۸۴۲۵ TEU رسیده است. این در حالی است که جمع تناژ کالا‌های ترانزیتی عبوری از بنادر تجاری ایران افزایش نسبی داشته، اما این عملکرد آنقدر نبوده که بتواند آمار کل فعالیت بنادر شمالی ایران را طی ۷ گذشته نسبت به سال قبل افزایشی کند.

دلیل کاهش فعالیت بنادر شمالی

علیرضا چشم جهان، تحلیلگر مسائل حمل‌و‌نقل بین‌المللی در این رابطه می‌گوید: علاوه بر مسائل تجاری بین ایران و کشور‌های نوار ساحلی خزر، افزایش مدت انتظار صاحبان کالا و ترانزیت‌کنندگان برای تخصیص یافتن کشتی جهت حمل محمولات از مبدا بنادر شمالی ایران به مقصد بنادر آکتائو (قزاقستان)، آستاراخان (روسیه) و همچنین طولانی بودن مدت حمل کالا‌ها (ترانزیت تایم) توسط کشتی‌ها به خصوص به مقصد بندر آستاراخان و همچنین افزایش متناوب کرایه حمل دریایی توسط شرکت‌های کشتیرانی، از جمله عوامل مهم کاهش مجموع آمار فعالیت بنادر تجاری شمالی ایران بوده است.

وی افزود: مشکل کشتی‌های تجاری در دریای خزر برای عبور از کانال ولگا برای رسیدن به بندر آستاراخان روسیه، به علت کاهش عمق آب و عدم لایروبی کانال توسط طرف روسی و برخی نابسامانی‌های دیگر منجر به طولانی شدن مدت انتظار کشتی‌ها در لنگرگاه برای عبور از ولگا شده و از تعداد سفر کشتی‌ها کاسته و طبیعتا ظرفیت کلی حمل دریایی در حوزه دریای خزر را کاهش داده است.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک اقدام شاخصی برای رفع مشکلات کانال ولگا جهت سهولت دسترسی به بندر آستاراخان انجام شود و با نزدیک شدن فصل سرما، مشکل یخ زدگی کانال نیز به مشکلات قبلی اضافه می‌شود، در کوتاه مدت چاره‌ای جز افزایش تعداد کشتی‌های موجود در ناوگان به خصوص در مجموعه کشتیرانی دریای خزر نیست.

کارشناس حمل‌ونقل ادامه داد: البته در این مبحث دیپلماسی اقتصادی هم مهم است تا از طریق مراجع دیپلماتیک اهمیت رفع مشکلات کانال ولگا به اطلاع طرف روسی رسانده شده و از آن‌ها درخواست انجام اقدامات اساسی شود.

چشم جهان بیان کرد: وضعیت تردد کشتی‌ها به بندر آکتائو (قزاقستان) به مراتب بهتر از بندر آستاراخان (روسیه) است و امیدوارم با شروع فصل صادرات غلات قزاقستان به ایران تعداد کشتی‌های تخصیص یافته برای تردد در مسیر بنادر شمالی ایران و بندر آکتائو افزایش پیدا کند.

وی افزود: یکی از مشکلاتی که در بنادر شمالی باعث کندی انجام کار‌ها و تطویل مدت تخلیه و بارگیری کشتی‌ها می‌شود، رغبت صاحبان کالا به صادرات غیرکانتینری کالا‌ها به دلیل تعرفه‌های ارزانتر تخلیه و بارگیری و حمل نسبت به محمولات کانتینری است.

وی تاکید کرد: بنابراین ضمن حل مسائل زیرساختی و تقویت توان تجهیزاتی بنادر تجاری شمال کشور، باید برای اصلاح نظام تعرفه‌ها به‌گونه‌ای که تخلیه، بارگیری و حمل دریایی کالا‌ها با استفاده از کانتینر را برای صادرکنندگان توجیه‌پذیر سازد، اقدام شود. تحقق چنین حرکتی باعث تسریع تخلیه و بارگیری کشتی‌ها در بنادر مبدا و مقصد و افزایش ظرفیت در دسترس برای حمل دریایی کالا‌های صادراتی و ترانزیتی می‌شود.

وی همچنین گفت: با تکمیل لایروبی مجتمع بندری آستارا که سازمان بنادر و دریانوردی کشور وعده انجام آنرا طی روز‌های آتی داده، می‌توانیم در فصل پاییز و زمستان شاهد ورود کشتی‌های رو-رو به این بندر باشیم که با حجم انبوه برای حمل دریایی کامیون و تریلر‌های حامل محصولات باغی و کشاورزی و کالا‌های صادراتی و ترانزیتی و انواع خودرو‌های سبک و سنگین ترانزیتی به کار می‌روند.

وی ادامه داد: ضمن این‌که این موضوع می‌تواند به افزایش آمار فعالیت بنادر تجاری شمالی ایران به ویژه در گیلان که در مجاورت ۳ استان حاصلخیز اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار دارد، کمک کند.