«جمشید عدالتیان»، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار پول نیوز در ارتباط با دلیل عدم خصوصی سازی واقعی و مشکلات پیش روی خصوصی سازی اظهار داشت: مشکل ما اقتصاد مختلط است. یعنی اقتصادی که دولتی و خصوصی است و قسمت دولتی آن در اقتصاد کشور میچربد. هیچ عزم و ارادهای هم برای خروج دولت از این نوع بازار و اقتصاد دیده نمیشود.
وی افزود: بانکهای مختلف دولتی از جمله چهار بانک اصلی دولتی بنگاه داری میکنند که به منزله بنگاه داری دولت است و دولت خارج از این چارچوب نیز در بازارها دخالت میکند. به طور مثال در موضوع قیمتگذاری دستوری و تعزیرات با دخالت مانع از رشد اقتصادی میشود.
اقتصاد دولتی مربوط به انقلاب نیست، قبل از انقلاب نیز همینگونه بود
عدالتیان گفت: در موضوعاتی مثل ماشینسازی، تراکتورسازی و ذوب آهن در قبل از انقلاب نیز دولت دخالت بیجا و بی مورد داشت؛ که باعث میشد خصوصی سازی شکل مطلوبی نداشته باشد. دولتها در کشور ما همیشه شبیه شتر مرغ عمل میکنند. بازار و اقتصادش نه آزاد است و نه سوسیالیستی بلکه هر دو را دارد. یا باید بازار را به شکل سوسیالیستی جمع کرد و یا با خصوصی سازی به سمت بازار آزاد رفت.
وی با انتقاد از دولت سیزدهم تصریح کرد: این که دولت جدید دستور میدهد کالاها قیمت تمام شده، مصرف کننده و یا تولید کننده درج کنند، باعث شده سیستم اقتصادی کشور از نیمه شفاف به عدم شفافیت برسد. این دخالت دولتها در تمامی مسائل سیاسی کشور درست نیست.
این کارشناس اقتصادی در رابطه با مشکل اصلی خصوصی سازی در ایران خاطرنشان کرد: در کشور ما نمونههای خوبی وجود دارد. بعد از فروپاشی شوروی و خصوصی سازی در آلمان و لهستان و کشورهای اروپای شرقی با چنان سرعتی پیش رفت که در یکی دو سال به سرانجام رسید و سیستم بازار جا افتاد که اکنون جزء قویترین اقتصادهای دنیا هستند.
وی ادامه داد و افزود: مردم از دولت انتظار دارند با درآمد نفتی در زیرساختهایی، چون عمران، بهداشت، آموزش و ورزش سرمایهگذاری کند و با واگذاری شرکتهای دولتی زمینه رشد اقتصاد را فراهم آورد. این موارد بسیار ساده است، اما ظاهرا ارادهای برای این کار دیده نمیشود. دولت در کنار خصوصی سازی باید رقابت و شفافیت ایجاد کند، اما این اتفاق نمیافتد.
عدالتیان اظهار داشت: زمانی که تصمیم میگیرید خصوصی سازی داشته باشید، باید اقتصاد آزاد همراه با رقابت و شفافیت را در پیش بگیرد. این یعنی دولت در بازار دخالت نکند.
وی با اشاره به ریشه اقتصاد دولتی تصریح کرد: این موضوع ریشه تاریخی دارد. در زمان ناصرالدین شاه وقتی جنسی گران میشد بازاری بیچاره را فلک میکردند. این که مسؤلین اطلاع ندارند هم درست نیست چرا که اقتصاد کشورهای دنیا را مشاهده میکنیم. دولت مردان ما تصمیم قطعی برای نوع و شکل اداره اقتصادی کشور ندارند.
این کارشناس اقتصادی با زیر سوال بردن سیاستهای اقتصادی دولت گفت: این که ۸۵% اقتصاد ما دولتی است نشان از سیاستهای مخرب دولت است. حتی دولتهای سوسیالیستی هم این رقم اقتصاد دولتی ندارند. در این شرایط بخش خصوصی چارهای جز ورود به بازار سکه و مسکن و... ندارد.
وی در پاسخ به این که با چه راهکاری باید بیشتر به سمت خصوصی سازی مفید و سلامت برویم، خاطرنشان کرد: بهانههای زیادی وجود دارد که از خصوصی سازی جلوگیری میکند. این که میگویند بخش خصوصی ما ضعف اقتصادی دارد و نمیتواند سرمایه گذاری کلان کند و ... . اما علت اساسی مشکل این است که دولت نمیخواهد کنترل سنتی اقتصاد را از دست بدهد. تا این موضوع رفع نشود خصوصی سازی در کشور ما در بن بست خواهد ماند.
عدالتیان افزود: دولت هر زمانی که با کسری بودجه مواجه میشود یا بدهی بالا میآورد کارخانه واگذار میکند. با این روشها خصوصی سازی گره کوری است که باز نخواهد شد. ما یک «آدام اسمیت» در ایران نداریم که بگوید برای خروج از شرایط اقتصادی بحرانی به سمت بازار آزاد بروید و همه به حرف وی گوش کنند.
وی تاکید کرد: هرچه تحریم بیشتر شود اقتصاد بیشتر به سمت دولتی شدن میرود و چاره دیگری هم نیست چرا که مشابه شرایط جنگ نظامی است.
خبرنگار: مجتبی بیگلری