Smart Contract یا قرارداد هوشمند چه کاربردی دارد؟

آشنایی با قرارداد هوشمند

طبق گفته والکس قرارداد هوشمند (Smart contract) پروتکلی است که مانند اپلیکشن‌ها توسط برنامه‌نویسان، کدنویسی شده و در صورت اجرای درست و دقیق تمام مفاد آن، به اجرا در می‌آید. شرایط انجام این قراردادها قبل از اجرا به‌طور کامل و دقیق کدنویسی و سپس بر بستر فناوری بلاکچین که یک دفتر کل توزیع شده‌ و غیرمتمرکز است اجرا می‌شوند. حتما می‌دانید اطلاعات در بلاکچین بین تمام اعضای آن توزیع می‌شود و پس از انتشار در شبکه غیرقابل تغییر است. بنابراین قرارداد هوشمند پس از انتشار، تحت هیچ شرایطی قابل تغییر نیست. همچنین هیچ‌کس نمی‌تواند قرارداد هوشمند را پس از اجرا و قبل از موعد انقضا، متوقف کند.

همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، قرارداد‌های هوشمند را می‌توان برنامه‌ای خود اجرا دانست، که اقدامات مورد‌نیاز و مربوط به یک توافق‌نامه و قرارداد را به‌صورت خودکار در دست اجرا می‌گذارند. بعد از انجام تراکنش‌ها در این قرارداد‌ها، آن‌ها برگشت‌ناپذیر، اما قابل پیگیری هستند. قرارداد‌های هوشمند، این امکان را برای کاربران فراهم می‌کنند، تا بتوانند معاملات و توافقاتی کاملاً قابل‌اطمینان به‌صورت ناشناس با یک‌دیگر انجام دهند؛ بدون آنکه به یک مرجع مرکزی، مکانیزم اجرایی خارجی یا سیستم قانونی نیاز داشته باشند. معمولاً اسمارت کانترکت‌ها در بستر بلاک چین اجرا می‌شوند. بلاک چین هم در ابتدا، پایه‌ای برای ارز دیجیتالی بیت کوین بود، اما در‌حال‌حاضر برای ارز‌های دیجیتالی دیگر هم، مورد‌استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه قرارداد هوشمند

همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، قرارداد‌های هوشمند، پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری هستند که شرایط یک قرارداد را به اجرا می‌گذارند. نیک سابو در سال ۱۹۹۶، اصل قرارداد‌های هوشمند را برنامه‌نویسی کرده است. این رمز‌نگار حرفه‌ای قبل از ظهور فناوری بلاک چین، Smart Contract را به کاربران معرفی نمود. سابو، قرارداد‌های هوشمند را با هدف انتقال اطلاعات، پایه‌ریزی کرد. پروتکل‌های دیجیتالی سابو با استفاده از الگوریتم‌های ریاضی، پس از برآورده شدن شرایط از پیش تعیین‌شده برای قرارداد‌ها، آن‌ها را به‌صورت خودکار اجرا می‌کنند. روند فرایند تراکنش توسط قرارداد‌های هوشمند، به‌صورت کامل کنترل خواهند شد. با‌وجود اینکه سابو بیش از دو دهه پیش، چنین پروتکلی را به‌وجود آورده، اما امروزه از این پروتکل برای انجام معاملات در بستر بلاک چین استفاده می‌شود. شاید در سال ۱۹۹۶ استقبال چندانی از قرارداد‌های هوشمند، به دلیل عدم فناوری‌های مورد‌نیاز به عمل نیامد. با‌ توجه به اینکه بیت کوین بر اساس فناوری بلاک چین ایجاد شد و تنها اجازه انتقال تراکنش‌های مربوط به خود را در این بستر می‌داد، زمینه برای ورود قرارداد‌های هوشمند هموار گردید. دقیقاً پنج سال بعد، سازندگان بلاک چین با ساخت بلاک چین اتریوم، امکان استفاده از قرارداد‌های هوشمند را برای کاربران فراهم کردند.

فواید استفاده از قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد‌های هوشمند، واسطه‌ها را از معاملات ساده تا معاملات پیچیده حذف می‌کنند. صرف‌نظر از اینکه معاملات در صنعت یا زمینه‌های دیگر انجام شوند، طرفین معامله همواره به دنبال واسط‌های کمتری برای انجام آن هستند.با استفاده از قرارداد‌های هوشمند، این امکان برای کاربران فراهم می‌شود، که بدون واسطه‌ها معاملات خود را انجام دهند. با قرارداد‌های هوشمند، دیگر نیازی نیست که به واسطه‌ها اعتماد کرده یا بابت کاری به آن‌ها پول بپردازید. در‌واقع اصلاً به واسطه‌ای برای انجام معاملات، نیاز نخواهد  بود. قرارداد‌های هوشمند فرآیند انجام معاملات را ساده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کنند. سیستم قرارداد‌های هوشمند بدون اختلال و بسیار سریع هستند. این سیستم بسیار قابل‌اعتماد بوده و برای انجام آن نیازی نیست طرفین معامله، یکدیگر را بشناسند یا از کارگزاران کمک بگیرند. همین مسأله باعث به‌کارگیری قرارداد‌های هوشمند در فناوری بلاک چین شده است. البته که فناوری بلاک چین تا حد زیادی، قرارداد‌های هوشمند را تقویت‌کرده و داده‌های تغییرناپذیری برای این پروتکل ایجاد کرده‌اند؛ به‌طوری که هیچ کس قادر به انجام تغییرات در آن‌ها نخواهد بود. داده‌های رمزنگاری‌شده اضافه‌شده به این پروتکل، لایه‌های امنیتی را به این تراکنش اضافه می‌کنند. با‌وجود اینکه قرارداد‌های هوشمند قادر به انجام تراکنش‌های ساده و پیچیده‌ای هستند، فناوری بلاک چین برای تراکنش‌های دقیق از آن‌ها استفاده می‌کند. در معاملات موجود در بلاک چین، شرکت‌ها و صرافی‌های بسیاری وجود دارند، که قرارداد‌های هوشمند باید تمامی آن‌ها را مدیریت نماید. برای ایجاد قرارداد‌های هوشمند، می‌توان از زبان برنامه‌نویسی Solidity استفاده کرد. با استفاده از این زبان برنامه‌نویسی، می‌توان تراکنش‌های مختلف را در فناوری اتریوم کنترل نمود. ضمن اینکه یک قرارداد‌ هوشمند، بار‌ها و بار‌ها قابل‌استفاده بوده و می‌توان آن را به تراکنش‌های دیگری نیز متصل کرد.

کاربرد قرارداد هوشمند

در بالا اطلاعاتی را در مورد فواید استفاده از قرارداد‌های هوشمند، در اختیار شما عزیزان قرار دادیم. حال می‌خواهیم کاربرد‌های این قرارداد را به‌صورتی شفاف، مورد‌بررسی قرار دهیم. به‌طور‌کلی قرارداد‌های هوشمند به‌منظور اجرای قرارداد‌ها مورد‌استفاده قرار می‌گیرند. با این وجود اهداف زیادی برای استفاده از آن‌ها وجود دارد. این قرارداد‌ها می‌توانند باعث ایجاد اطمینان در معاملات بین طرفین شوند. با‌استفاده از این قرارداد، دیگر نیازی به نگرانی بابت خرید و تحویل کالا وجود نخواهد داشت. برای مثال تولید‌کننده‌ای را در نظر بگیرید، که به مواد خام نیاز خواهد داشت؛ او می‌تواند با کمک قرارداد‌های هوشمند، پرداخت‌های خود را تنظیم کرده و تأمین‌کننده محصولات نیز، محموله‌های مد‌نظر مشتری را آماده سازد. با انجام توافقات بین این دو کسب و کار، هزینه خرید محصولات، به شکل خودکار، پس از تحویل و ارسال مرسولات به مشتری، پرداخت می‌شود. به‌غیر‌از معاملات در زمینه ارز‌های دیجیتال، از این قرارداد‌ها می‌توان در زمینه‌های معاملات املاک و مستغلات، وام دهی، زنجیره تأمین، معاملات سهام و کالا، حاکمیت شرکتی، حل اختلاف و مراقبت‌های بهداشتی نیز استفاده کرد.

مزایای و معایب استفاده از قرارداد هوشمند

اصلی‌ترین مزیت استفاده از قرارداد‌های هوشمند، حذف شخص ثالث در معاملات مختلف است. اما از دیگر مزیت‌های این قرارداد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کارایی: سرعت اجرای قرارداد را افزایش می‌دهند.

• دقت: هیچ خطای انسانی در این زمینه وجود ندارد.

• تغییرناپذیری: برنامه‌نویسی را نمی‌توان تغییر داد.

اما این قرارداد‌ها معایبی هم دارند که به‌قرار زیر هستند:

• دائمی بوده و در صورت وجود اشتباه، نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد.

• وابسته به عوامل انسانی؛ قرارداد‌های هوشمند به برنامه‌نویس متکی هستند تا مطمئن شوند، کد به شرایط قرارداد ارتباط دارد.

• وجود حفره‌هایی در برنامه‌نویسی؛ امکان اینکه برخی از قرارداد‌های با نیت بد اجرا شوند وجود دارد.

جمع‌بندی

در این مطلب سعی کردیم در‌مورد قرارداد هوشمند، اطلاعاتی در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. قرارداد‌های هوشمند، پروتکل‌های برنامه‌نویسی هستند، که امکان اجرای اقدامات قرارداد را به‌صورت خودکار و بدون دخالت واسطه، فراهم می‌کنند.