طرح مالیات بر عایدی سرمایه، راه هدایت منابع به تولید باز می‌شود

اولین بار آمریکا در سال ۱۹۱۳ قانونی به عنوان مالیات بر عایدی سرمایه اجرا کرد. سرانجام پس از جنگ جهانی دوم و افزایش ناگهانی قیمت مسکن، این قانون به طور رسمی تصویب شد و کشور‌های مختلف آن را به اجرا درآوردند، به طوری که امروز تنها ۳۳ کشور قانونی برای مالیات بر عایدی سرمایه ندارند.

عایدی سرمایه عبارت است از اختلاف قیمت خرید مال یا دارایی و افزایش هزینه در طول نگهداری آن که در نهایت باعث افزایش قیمت فروش آن می‌شود. مالیات بر عایدی سرمایه در واقع به افرادی تعلق می‌گیرد که با فروش دارایی خود، سودی به دست می‌آورند. به این صورت که اگر فرد با خرید و فروش مسکن، خودرو، ارز و یا کالا سود کند، باید بخشی از این سود را به عنوان مالیات بپردازد.

اهداف زیادی برای این مالیات وجود دارد که یکی از آن‌ها جلوگیری از فعالیت‌های سوداگرانه است. طبیعی است که افراد سودجو و فعالان اقتصادی مخالف پرداخت این مالیات باشند تا بتوانند بیشترین سود را از نوسانات قیمتی ببرند. از دیگر اهداف این مالیات می‌توان به کنترل نوسانات ناگهانی در بازار‌های مربوطه، از بین رفتن واسطه‌گری و تبدیل شدن این دارایی‌ها از حالت سرمایه‌ای به حالت مصرفی اشاره کرد.

نرخ مالیات بر عایدی سرمایه چقدر است؟

عایدی سرمایه سود ناشی از فروش دارایی‌های ارزشمند است. مالیاتی که برای این سود باید پرداخته شود، برای دارایی‌های مختلف به شکل درصدی محاسبه می‌شود، به طوری که هرچه سود حاصل افزایش یابد مقدار این مالیات نیز افزایش پیدا می‌کند. البته در بیشتر موارد مقداری از سود، معاف از مالیات است. محاسبه نرخ مالیات بر عایدی سرمایه در همه کشور‌ها یکسان نیست و سیاست‌گذاری اقتصادی هر کشور آن را به شکل متفاوتی تعیین می‌کند.

مدتی است که در ایران مالیات جدیدی تحت عنوان مالیات بر عایدی سرمایه در حال بررسی در مراجع قانونی و طی کردن مسیر تصویب است. این مالیات که در جهان پیشینه‌ای بسیار قدیمی دارد و با نام CGT نیز شناخته می‌شود بر سود سرمایه افراد، ازجمله سرمایه‌هایی مانند مسکن، زمین و … اعمال می‌شود.

مالیات بر عایدی سرمایه که به مالیات ثروتمندان نیز شناخته می‌شود، نوعی از مالیات محسوب می‌شود که بر سود ناشی از انتقال اموال غیر مولد اعمال می‌شود. درواقع در این نوع مالیات، افراد از سود ناشی از فروش سرمایه و مایملک خود مالیات پرداخت می‌کنند.

همایون دارابی کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه در اقتصاد‌های با ثبات که تورم کمی دارند، کمک شایانی خواهد کرد، اما در کشور‌هایی که تورم نسبتا بالایی وجود دارد تفکیک عایدی از کاهش ارزش به سادگی قابل انجام نیست به همین خاطر ممکن است اجرای این طرح در تعدادی از کشور‌ها با نارضایتی همراه باشد.

دارابی تاکید کرد: اگر در کشوری بدون تورم ملکی را بخریم و آن را با سود به فروش برسانیم، آن سود مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود، اما اگر همین اقدام را در ایران انجام دهیم نتیجه دلخواه رقم نمی‌خورد، چون تورم نیز در بالا رفتن ارزش ملک نقش داشته است.

وی افزود: به عنوان مثال فردی خودرویی را با قیمت ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کرده که الان قیمت آن حدود ۱ میلیارد شده آیا فرد در این جهت عایدی به دست آورده؟ یا افزایش قیمت حاصل تورم بوده است؟

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه خوب است، گفت: در خوب بودن ماهیت این طرح شکی نیست، اما باید پیش نیاز و مقدمات اجرای آن را فراهم کرد تا بعد از آن بتوان این طرح را اجرا و از مزایای آن بهره برد.

وی در پاسخ به این پرسش که با اجرای این طرح از دلالی و التهاب در بازار نامولد کاسته می‌شود؟ گفت: یکی از راه‌های کاهش دلالی کم کردن بازدهی بازار‌های نامولد و تعیین بازدهی جایگزین است. اگر مردم به جز بازار‌های نامولد مثل مسکن، خودرو و ارز جای دیگری برای سرمایه گذاری داشته باشند و سرمایه گذاری‌های مولد سودآور باشد در این شرایط طرح مالیات بر عایدی سرمایه موفق خواهد شد.

دارابی افزود: اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه در زمانی که سرمایه گذاری در تولید سودآور نباشد و مسیری برای هدایت سرمایه در نظر گرفته نشود اثر کمی در کاهش دلالی دارد و به عنوان راه حل موقتی است، بنابراین برای اثر قوی اجرای این طرح در از بین بردن دلالی باید مقدماتی را برای هدایت تولید در نظر گرفت.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که در صورت تصویب این طرح ممکن است دارایی‌های بیشتری به سمت بورس بیایند؟ بیان کرد: در صورت آماده سازی پیش نیاز و مقدمات این طرح دارایی‌ها به سمت تولید و بازار‌های مولد مانند سهام حرکت می‌کنند. ما امیدواریم این طرح همراه با پیش زمینه‌های لازم دیده شود.