مقابله با بحران آب جدی‌تر از گذشته دنبال می‌شود

بحران خشکسالی همواره زمین را تهدید می‌کند. «شتاب در تغییر برای حل بحران آب» برای گذر از بحران جدی بی آبی امسال تلاشی برای جلب توجه همگان برای عبور از این بحران است.

برای نخستین بار در سال ۱۹۹۲ و در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل در شهر ریودوژانیرو، ۲۲ مارس به عنوان "روز جهانی آب" اعلام و از همه کشور‌ها درخواست شد تا در راستای اجرای بیانیه ۲۱ سازمان ملل، اقدام به آگاه‌سازی مردم در مورد آب از طریق انتشار نشریات و برگزاری همایش ها، نشست‌ها و نمایشگاه‌ها کرده و در گرامیداشت آن بکوشند.

سازمان ملل هر سال شعاری را برای این روز انتخاب و از ۲۲ تا ۲۴ مارس کنفرانس آب را در یکی از شهر‌های جهان برگزار می‌کند. امسال شعار روز جهانی آب، «شتاب در تغییر برای حل بحران آب» تعیین شده که حاوی پیام بسیار مهمی است. "شتاب" گویای ضرورت سرعت بخشیدن به حل بحران آب است. به موازات گذر بی امان زمان، بر تعداد اهالی کره زمین نیز افزوده می‌شود و مصرف کنندگان منابع محدود آبی روز به روز بیشتر می‌شوند.

بحران آب در همه دنیا وجود دارد. منابع آب شیرین محدود و مناب آب شور برای استفاده هزینه‌بر هستند. در این بین ایران سه درجه سیلسیوس گرم‌تر از جهان و بارش آن یک سوم بارش جهان است، پس آب ما کمتر و نیاز آبی ما بیشتر از میانگین جهانی است.

جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده که امروز به بیش از ۸۰ میلیون نفر افزایش یافته و پیش بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ جز ۱۰ کشور پرجمعیت دنیا به شمار آید. میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال ۱۳۰۰ حدود ۱۳ هزار متر مکعب بوده که در حال حاضر به حدود ۱۴۰۰ مترمکعب تقلیل یافته است.

روند کاهشی دسترسی به سرانه آب در تمام دنیا با توجه به روند رشد جمعیت وجود دارد، ن بیش از ۸۰ درصد وسعت ایران در مناطق نیمه خشک، خشک و فراخشک قرار گرفته که باید بازنگری در تمام اصول استفاده از آب در کشور انجام شود.

آمار‌های سازمان‌ها و وزارتخانه‌های متولی و یا متاثر از منابع آبی کشور بیان کننده شرایط نامساعد و گاه خطرناک کشور در خصوص عدم توجه به آب و استفاده از آن است. این آمار به ویژه در آبخوان‌ها، سفره‌های آب زیرزمینی، چاه‌های مجاز و غیر مجاز و یا فرونشست زمین چنان نگران کننده است که از یک جنگ نظامی ترسناک‌تر به نظر می‌رسد.

اطلاعات می‌گویند حدود نیمی از ۶۰۰ آبخوان‌های آب زیرزمینی دشت‌های کشور در آستانه خشک شدن قرار دارند. مصرف آب‌های سطحی به میزانی غیرقابل باور رسیده و این باعث شده است تقریباً اکثریت تالاب‌های کشور رو به خشکی و کاهش سطح بروند. مجدد آمار از کاهش آب‌های قابل استحصال و استفاده به کمتر از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب می‌گویند. در همین توان ذخیره‌سازی حاصل از سدسازی‌ها نیز به سختی ۵۰ میلیارد مترمکعب را نشان می‌دهد.

در این میان مشکلات مرتبط با سیستم‌های توزیع آب، انتقال بین حوضه‌ای، کیفیت آب، تامین آب شرب، قیمت واقعی آب، تولید انرژی برقابی، ریزگردها، دریاچه ارومیه، شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دیپلماسی آب، رود‌های مرزی و تغییر اقلیم نیز همگی از مشکلاتی است که آن را به نام بحران آبی تا ورشکستگی می‌نامیم. آنطور که کارشناسان می‌گویند جهان با کمبود منابع آبی روبرو است. جمعیت و نیاز به غذا موجب افزایش مصرف آب می‌شود. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. چنانچه این گزاره‌ها و جملات را مدنظر قرار دهیم احتمالا بسیار دچار ناامیدی خواهیم شد. دورنمایی نه چندان خوشایند که تصورش سخت و هراس انگیز است. لیکن واقعیت آن است که وظیفه متخصصان، کارشناسان و سیاست گزاران بخش آب از همین جا پررنگ‌تر می‌شود.

با توجه به واقعیات موجود در خصوص آب و خاک ایران، باید گام‌های اساسی درجهت ایجاد یک ساختار حکمرانی خوب برای حفاظت از منابع آب برداشته شود تا سیاست گذاران بتوانند آگاهانه تصمیم گیری کنند. ساختاری که بتواند بر اساس یک سند مکانی و زمانی دقیق از میزان آب قابل برنامه ریزی در مقیاس‌های متفاوت، حداکثر استفاده مجاز و اقتصادی مناسب، آب را در میان ذینفعان بخش‌های مختلف عادلانه توزیع کند.

روز جهانی آب و سپس مناسبت‌های دیگری که به این بهانه بیان می‌شود اگرچه به شکلی نمادین و در مقطعی کوتاه برپا می‌شود، اما در ماهیت و ذات خود مثبت اندیشی و حرکت برای اصلاح و بهبود را ترویج می‌کند.

بی شک موضوع آب از اهمیت زیادی در کل دنیا برخوردار بوده و همین موضوع موجب شده تا یک روز در سال در سراسر دنیا به نام این مایه حیات منتسب شود، منابع آبی در کره زمین شرایط مطلوبی ندارد همین مساله نیز باعث مهم دانستن این روز شده، لذا وظیفه هر شخصی حفظ و صیانت از این مایه حیات است.

با نزدیک شدن به فصل تابستان بحث مدیریت مصرف آب برای تامین آب پایدار در کشور، بیش از پیش پررنگ می‌شود و تحقق آن یکی از ماموریت‌هایی است که صنعت آب کشور در طول سال دنبال می‌کند. مصارف آب در بخش‌های کشاورزی، صنایع و خانگی است و در کلانشهری مثل تهران عمده مصارف مربوط به بخش خانگی است و برای تامین آب شهروندان تلاش می‌شود.

تنظیم تعرفه‌های آب و پاداش برای مشترکان یکی از ابزار‌هایی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ضمن تحقق اهداف در تامین آب کشور، مشترکان مصرف خود را به الگو و زیر الگوی مصرف برسانند. تعرفه‌های پلکانی آب برای امسال به گونه‌ای است که ضمن تشویق کم مصرف ها، بازدارندگی لازم را برای برای پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها داشته باشد.

فیروز قاسم زاده سخنگوی آب، در خصوص تعرفه‌های آب امسال گفت: تعرفه آب شرب برای مشترکانی که تا نصف میزان الگو مصرف دارند، نسبت به سال گذشته کاهش داشته است که مشوق کم‌مصرف‌ها خواهد بود. در پله‌های بعدی مشترکانی که از نصف الگو تا الگو مصرف آب دارند، در سال جاری افزایش تعرفه ۱۵ درصدی خواهند داشت.
افزایش پلکانی تعرفه آب مصارف بالای الگو تا ۷۰ درصد

سخنگوی صنعت آب در خصوص پله‌های بعدی مصرف می‌گوید: با افزایش مصرف بیش از الگو، به‌ازای هرمترمکعب مصرف بیشتر، تعرفه متفاوت خواهد بود، برای مشترکانی که بیش از الگو مصرف آب دارند، تا ۷۰ درصد افزایش تعرفه اعمال خواهد شد که این افزایش ۷۰ درصدی، برای پرمصرف‌ها و بیشترین پله‌های مصرف خواهد بود.

او افزود: تابستان امسال برنامه‌ای برای قطع آب نداریم و اگر شرایط تامین آب ایجاب کند، امکان اعمال محدودیت وجود خواهد داشت.

این مقام مسئول درباره برخورد با مشترکان پرمصرف گفت: این موضوع در قانون مشخص شده و بر اساس آن مقید هستیم در زمان بحران به مشترکان پر مصرف اخطار بدهیم. سال گذشته آب ۴۳ هزار مشترک قطع شد و امسال نیز این طرح را در برنامه داریم. میزان مشترکان بد مصرف در کشور با اجرای طرح برنامه‌ها از پنج درصد به سه درصد کاهش یافت و تلاش ما این است که مشترکان پرمصرف را حذف کنیم. قطع آب عمدتا در تهران اتفاق می‌افتد؛ اما در دو استان دیگر نیز این طرح را اجرایی می‌کنیم.
کاهش ۴ درصدی بدمصرف‌های تهرانی

محسن اردکانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران پیش‌تر با اعلام اینکه مشترکان بدمصرف تهرانی شناسایی شده و اخطار‌ها و هشدار‌های لازم برای آنان ارسال شده است، گفت: در صورت بی‌توجهی به هشدار‌ها و تغییر نیافتن میزان مصرف، این تعداد از مشترکان با محدودیت قطع آب مواجه خواهند شد.

این مقام مسئول همچنین با اشاره به اینکه برخورد با مشترکان تهرانی آغاز شده تاکید کرد: این دسته از مشترکان در نوبت اول از ساعت ۹ تا ۱۷ و به مدت یک روز با محدودیت قطع آب روبرو خواهند شد. مجموع اقدامات آموزشی، فرهنگی و بازدارنده‌ای که سال گذشته اجرا شد موجب شد تا میزان مشترکان بدمصرف تهرانی از ۹ درصد به ۵ درصد کاهش یابد.

او با بیان اینکه الگوی مصرف آب برای هر خانوار تهرانی در ماه ۱۴ مترمکعب است، افزود: گروه مشترکان پرمصرف تهرانی بین ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب در ماه آب مصرف می‌کنند که با اندکی دقت و مدیریت مصرف آب در زمره خوش مصرف‌ها قرار خواهند گرفت.

سالانه یک میلیارد و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب شرب در استان تهران مصرف می‌شود که سهم پایتخت از این میزان، یک میلیارد و ۱۲۰ میلیون مترمکعب است.