ارتقای صنعت نفت و گاز با سرمایه گذاری تخصصی

صنعت پتروشیمی، بالاترین ارزش افزوده را در بین بخش‌های مختلف صنعت نفت به دنبال دارد. این صنعت از آنجا که در پایین‌ترین حلقه زنجیره ارزش صنعت نفت است، می‌تواند درآمد‌های بالایی را برای کشور به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر تحریم‌های اقتصادی که مشکلاتی را برای صادرات نفت ایجاد کرده تاثیر محدودتری در صنعت پتروشیمی داشته و از همین رو ارز‌های صادراتی پتروشیمی توانسته بخش بزرگی از نیاز واردکنندگان را در سامانه نیما تامین کند.

با این حال، صنعت پتروشیمی به‌شدت وابسته به گاز است و بطور متوسط روزانه بیش از ۸۰ میلیون مترمکعب گاز به شکل سوخت و خوراک در پتروشیمی‌ها صرف می‌شود که سهم بیش از ۱۳ درصدی از گاز مصرفی دارد.

اما ایران با وجود اینکه سومین تولیدکننده بزرگ و دومین دارنده ذخایر گازی جهان است به شدت با کمبود مواجه است. از این رو زمستان‌ها که مصرف بخش خانگی افزایش می‌یابد، گازرسانی به صنایع از جمله پتروشیمی‌ها کم می‌شود.

همین کمبود گاز یا همان خوراک موجب شده حدود نیمی از ظرفیت ۹۰ میلیون تنی این صنعت خالی بماند و سالانه تنها ۴۷ میلیون تن به پتروشیمی‌ها خوراک برسد.

عدم النفع بالایی که از محدودیت خوراک پتروشیمی‌ها برای این صنعت ایجاد می‌شود باعث شده تا متولیان پتروشیمی کشور به دنبال توسعه میدان‌ها نفت و گاز با هدف تامین پایدار خوراک و تکمیل زنجیره ارزش باشند.

با این اقدام علاوه بر آنکه ظرفیت تولید نفت و گاز در کشور افزایش پیدا می‌کند، ماده خام تولیدی نیز به‌جای خام فروشی، به زنجیره ارزش وارد می‌شود و با ایجاد درآمد برای کشور، به اشتغال‌زایی نیز کمک می‌کند.

محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: وقتی ما می‌گوییم صنعت نفت را ایرانی کنیم، یعنی شما شرکت‌های اکتشاف و تولید، این کار را انجام دهید و این یعنی شما مهم هستید و اگر شما نبودید تحریم‌ها سهمگین‌تر بود.

او افزود: رهبری می‌فرمایند باید تحریم‌ها را خنثی کنیم، یعنی ما در داخل کشور قوی شویم. البته اکنون مدعی داشتن بنیه قوی هستیم و امیدواریم شرکت‌های اکتشاف و تولید نیز به عنوان بنیان راهبردی صنعت نفت شناخته شوند.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه مشکل ما منابع مالی نیست و مشکل در میزان جذب منابع مالی است، گفت: جذب منابع مالی بدان معناست که صورت وضعیت نداریم و سرمایه گذار نقش جدی در توسعه دارد. از دو دهه پیش دنبال مدیریت قوی برای اجرای پروژه‌ها و ارتقای مدیریت نفت و گاز بودیم که اکنون وضع بهتر شده است، اما تا رسیدن به مرحله تکامل فاصله داریم.

او تاکید کرد: پیمانکاران می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند تا مستقل از محیط داخلی کشور در محیط‌های بین‌المللی کار کنیم.

خجسته مهر خطاب به پیمانکاران تأکید کرد: باید آن‌قدر قوی باشیم که یک شرکت اکتشاف و تولید ادعا کند می‌تواند یک دکل را به خارج از مرز‌ها برده و به کار گیرد. پس نباید خیلی به دولت متکی باشید؛ باید ریسک‌های مربوطه را محاسبه و سپس مدیریت کرد.

او با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه کار‌ها را شرطی نکنید، گفت: این بدان معناست که بگوییم اگر تحریم‌ها برداشته شود یا فلان شرکت خارجی باشد، می‌توان کاری انجام داد؛ این همان شرطی کردن مأموریت‌هاست. البته نمی‌گویم که از شرکت‌های خارجی استفاده نکرد چه اینکه تا حد امکان از توان خارجی استفاده می‌کنیم. ما یک سبد داریم که باید هنرمندانه آن را متوازن و متعادل کرد.

معاون وزیر نفت با اشاره به حضور ۲۰۰ شرکت خارجی در نمایشگاه گفت: سال گذشته ۵۰ شرکت خارجی در نمایشگاه حضور یافته است و امسال این عدد به ۲۰۰ شرکت رسید، این است که آنها، شرکت‌ها ایرانی را در تراز شرکت‌های بین‌المللی دیده و آمادگی همکاری دارند.

خجسته‎ مهر با بیان اینکه مدل‌های قرارداد در حال تکامل است، توضیح داد: این‌طور نیست که بگوییم همیشه یک الگوی قرارداد وجود دارد و تغییر نمی‌کند، کما اینکه به مرور مدل قرارداد‌ها تغییر کرد. باید به سمت رفع مشکلات و نقاط ضعف رفت و به نقاط قوت اضافه کنیم. از طرف دیگر زمان واگذاری قرارداد هم کوتاه شود نه اینکه بعضاً قراردادی وجود داشته که از زمان مذاکره تا امضا ۸۰۰ روز طول کشد. به‌طور کلی تسهیل‌گری برای انجام پروژه‌ها صورت گرفته و چندین جلسه در کمیسیون اقتصادی دولت برگزار شده و منتظر تصویب پیشنهاد‌ها در دولت هستیم.

او به قرارداد‌های ۳۴ بسته‌ای موسوم به EPD/EPC اشاره کرد و گفت: برخی از این قرارداد‌ها مشکلاتی داشته‌اند و پیمانکاران نمی‌توانند آن را جلو ببرند، از طرف دیگر فرآیند فسخ قرارداد هم چند سال طول می‌کشد به همین دلیل باید راهی پیدا می‌کردیم تا پیمانکاران از مشکلات پیش رو به‌صورت قانونی عبور کنند. در همین زمینه تعدیلی برای تعدادی از پروژه‌ها به تأیید وزیر نفت و سازمان برنامه رسیده است که لازم است شرکت‌ها هم هرچه سریع‌تر الحاقیه را انجام داده تا از این توقف عبور کنیم.

معاون وزیر نفت تأخیر در اجرای پروژه‌ها را آسیب‌زا دانست و گفت: یکی از دلایل مهم تأخیر در پروژه‌ها، کمبود و ناکارآمد بودن دکل‌های حفاری است که باید پیمانکاران بر آن غلبه کنند. اگر شرکت‌های صاحب صلاحیت توانستند دکل به‌ویژه دکل‌های دریایی بیاورند، ما حاضر به اجاره بلندمدت هستیم؛ برای نمونه اگر کسی دکل دریایی در سقف گنجایش و ظرفیت و نیاز بیاورد، ما حاضر به امضای قرارداد پنج‌ساله هستیم، این یعنی پیمانکار با اجاره به شرط تملیک صاحب یک دکل می‌شود؛ کمک‌های ما به این صورت و به شکل تمهیدهاست.

او با بیان اینکه باید طبق قرارداد مطالبات پیمانکاران را پرداخت کرد، گفت: البته پیمانکاران همیشه با ما مدارا کرده‌اند؛ باید نشست‌هایی برای حل مشکلات برگزار کنیم و ما به‌عنوان کارفرما امور را برای پیمانکاران تسهیل کنیم. در همین راستا برنامه‌ای برای واگذاری تعدادی از میدان‌ها همچون برگزاری مناقصه داریم، زیرا زمان مناقصه کمتر از مذاکره است و فرآیند آن نیز کوتاه‌تر می‌شود.