میراث فرهنگی ناملموس روح فرهنگ یک ملت است

پنجمین نشست شورای حکام مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی با حضور دارابی معاون میراث فرهنگی وزارت صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری، فنگ جینگ رئیس بخش فرهنگ یونسکو در شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران و اعضای شورای حکام صبح امروز دوشنبه ۵ تیر ماه ۱۴۰۲ برگزار شد.

دارابی، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: میراث فرهنگی ناملموس روح فرهنگ یک ملت است که اگر نباشد دیگر میراث فرهنگی ملموس در جهان متجلی نمی‌شود به بیان صریح‌تر میراث ملموس مولود میراث ناملموس ملت‌هاست و از ارزش‌های بی مانند هر جامعه و از ارکان حصول پیشرفت پایدار در جوامع صاحب هویت امروز برشمرده می‌شود که به پشتوانه خرد و اندیشه انسان از دیرباز در نمودهایی، چون دانش‌های کیهان و طبیعت، هنر‌های سنتی و صنایع دستی و کردار‌های اجتماعی وفاق آور و صلح آفرین همچون آیین‌ها، سنت‌ها و جشن‌ها تبلور یافته و مبین رموز همزیستی‌های انسان مدار در طول تاریخ گردیده است.

معاون میراث فرهنگی ادامه داد: بدون شک، پایداری تمدن‌های کهن ایران و توران و دیگر کشور‌های پر پیشینه منطقه، وابسته به انتقال میراث ناملموس آن بوده که در این میان انتقال سینه به سینه و شفاهی این وجه از میراث نقشی چنان سرنوشت ساز داشته است.

دارابی اظهار کرد: نیک مستحضرید جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۶ میلادی به کنوانسیون پاسداری از میراث ناملموس پیوسته است و یکی از فعالترین کشور‌های جهان در اجرای این کنوانسیون به شمار می‌رود. شمار قریب به سه هزار ثبت ملی میراث ناملموس و آمار بیست و یک گانه ثبت‌های جهانی میراث فرهنگی ناملموس مصادیق توفیق کشور در جامعه جهانی در حفظ هویت فرهنگی و مشارکت در تدوین پرونده‌های چند ملیتی در راستای ایجاد وفاق اجتماعی ملت‌هاست که در چارچوب کنوانسیون مذکور تحقق یافته است.

وی افزود: تأسیس مراکز مقوله دو تحت نظارت یونسکو اقدامی است مورد توجه کشور‌های مختلف جهان، زیرا این کشور‌ها از طریق این مراکز با ایفای نقشی، کانونی سیاست‌های فرهنگی خود و مناطق پیرامون را برنامه ریزی و هدایت می‌نمایند و در عین حال از میراث فرهنگی ناملموس ویژه خود و آنچه با کشور‌های دیگر به شکل مشترک دارند پاسداری می‌کنند.

معاون میراث فرهنگی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران با کسب تجارب ارزشمندش به عنوان مرجعیتی در فعالیت‌های آموزشی، آگاهی افزایی، پاسداری و ظرفیت سازی ممتاز شناخته شده است. جغرافیای تعیین شده برای مرکز میراث ناملموس تهران ۲۴ کشور از کشور‌های منطقه را در بر می‌گیرد. این بدان معناست که بسیاری از برنامه‌های فرهنگی کشور‌های همسایه در آسیای مرکزی و غربی با برنامه ریزی اصولی مرکز میراث ناملموس تهران، می‌توانند در راستای هم افزایی منطقه‌ای و احترام متقابل میان ملت‌های عضو هدایت شوند و در گسترش صلح و توسعه پایدار نقشی کلیدی در منطقه را ایفا نمایند.

دارابی افزود: اگرچه میراث فرهنگی ناملموس طی دو دهه گذشته در ادبیات بین‌المللی رواج یافته، اما در مشرق زمین و به تبع آن در ایران اسلامی این مفهوم قرن‌هاست که مورد توجه است و تجلیات بیشمار آن در مناسک آداب و رسوم، دانش‌های سنتی زبان‌ها و هنر‌های سنتی بومی و صنایع دستی با تنوعی کم نظیر متجلی هستند. از اینرو ایران افتخار دارد به عنوان نقطه‌ای کانونی در منطقه آسیای غربی و مرکزی و دارای توانایی ترویج نماد‌ها و نمود‌های غنی میراث فرهنگی ناملموس در پاسداری از این مقوله میراثی در کنار کشور‌های عضور و بهره گیری از تجارب ارزشمند آن‌ها با تدوین و اجرای برنامه‌های تخصصی برای پاسداری از هویت فرهنگی ملتها، تکریم میان صاحبان فرهنگ‌های گوناگون و صلح حاصل از آن را زمینه سازی نماید و با ایجاد فرصت اشتراک گذاری میان آن‌ها الگو‌های موفق تعامل میان انسان، طبیعت و منابع سرزمینی را شناسایی نماید و برای تضمین پایداری آن‌ها از طریق شبکه سازی درست تبادل تجارب را میسر سازد.

او می‌گوید: در این نشست با حضور نمایندگان ارجمند کشور‌های عضو و متخصصین برجسته میراث ناملموس از جامعه بین الملل بر آنیم تا ضمن برگزاری نخستین جلسه شورای حکام در توافقنامه جدید نسبت به تشکیل شورای جدید حکام، انتخاب اعضاء متخصص جدید و شورای اجرایی اقدام و همچنین با تصویب برنامه‌های پیشنهادی بمنظور پاسخ به نیاز کشور‌های منطقه در نحوه‌ی صیانت از میراث ناملموس راهکار‌های موثر و کارآمدی را در مسیر رونق اقتصاد معیشتی، پیشرفت و صلح پایدار زمینه سازی نماییم.

در ادامه این همایش فنگ جینگ، رئیس بخش فرهنگ دفتر یونسکو در بانکوک و نماینده یونسکو در شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران گفت: یونسکو اختیارات ویژه‌ای دارد برای اینکه از میراث فرهنگی حفاظت کند و در این زمینه ۶ کمیسیون تشکیل داده و ابزار‌هایی را برای حفاظت از میراث فرهنگی تشکیل داده است. بر اساس کنوانسیون سال جاری که اخیراً تصویب شده و حدود ۱۸۰ کشور عضو آن هستند، و نهاد‌ها و مراکز یونسکو که طبق مقوله طبقه‌بندی ۲ تشکیل شده‌اند، تحت سازمان یونسکو تشکیل شده است. همچنین کشور‌ها و موسسات ذینفع در سراسر دنیا برای ترویج میراث فرهنگی و همکاری‌های چندجانبه فعال هستند. این مقوله در کنوانسیون ۲۰۰۳ درج شده‌است و خوشحالیم که مرکز تهران، سمپوزیوم‌های مختلفی برای ارتقای آگاهی و حفظ میراث ناملموس برگزار می‌کند.

او ادامه داد: امیدواریم دفتر ich تهران در آینده هم بتواند گام‌های بردارد. طی یک دهه گذشته، گام‌هایی برای این منظور برداشته شده و امیدواریم بتوانیم اهدافمان را تحقق ببخشیم به ویژه برای سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴. الان زمان آن است که بتوانیم اقداماتی را اتخاذ کنیم و نیاز‌های کشور‌ها را برآورد کنیم. یونسکو امیدواریم که این همکاری‌هایی که داریم منجر به حفاظت بیشتر ich از میراث ناملموس شود و به اهداف خودمان و توسعه پایدار دست یابیم. امیدواریم که مراکز و منابع یونسکو در سطح منطقه و بین الملل، گام‌هایی برای حفاظت از میراث ناملموس برداریم و همه این گام‌ها باید در چارچوب مقررات یونسکو براشته شود.

فینگ جینگ می‌گوید: وضعیت فعلی ich در منطقه آسیا امیدوارم استمرار داشته باشد و مشوقی برای فعال کردن جوامع ما باشد و امیدوارم در این نشست دو روزه، مدیر جدید شورای حکام را در تهران انتخاب کنیم. از ایران برای میزبانی این جلسه و گام‌هایی که در همدان و بم برداشته و خودم حضور داشتم و دیدم و میراث فرهنگی که در ایران ثبت شده، برای ما و همه دنیا مهم است.