از زمانی که فقر فضیلت دانسته می‌شد و سر و وضع خاکی، لباس کهنه و نامرتب ارزش به حساب می‌آمد، سال‌ها گذشته و زمانه دیگری شده است. همان روحیه و دیدگاه بود که باعث شده بود نما و جلوه شهرها، روستا‌ها و خانه‌ها به حال خود رها شود، نکبت فقر و بی چیزی در و دیوار‌ها را فرا بگیرد و روح یاس و دلمردگی بر فضای جامعه حاکم شود. نتیجه این شد که تعلق خاطر به زادگاه و میهن، جایش را به بی مبالاتی و باری به هرجهت بودن داده بود. هر چقدر که کارشناسان مسائل شهری و جامعه شناسان و روانشاسان هشدار می‌دادند که ادامه این وضعیت به سود جامعه نیست، افاقه نمی‌کرد و راه به جایی نمی‌برد. کم کم کار خشونت، پرخاشگری و افزایش پرونده‌های جرم و جنایت بالا گرفت و جایگاه ایران در شاخص فقر و فلاکت و هم چنین شاخص خشونت به شدت تنزل پیدا کرد و امنیت روانی و اجتماعی به مخاطره افتاد.

ابراز نگرانی و دیگر هیچ!

در نتیجه آن همه بهادادن به فقر و بالا بردن جایگاه بیچارگی، دیگر کاری از دست هیچ کس و هیچ کجا بر نمی‌آمد. مقامات وزارت بهداشت و سازمان‌های مردم نهاد هم از آمار مربوط به بیماری‌های روحی و روانی و آمار بالای افسردگی ابراز نگرانی می‌کردند؛ البته فقط ابراز نگرانی! پیدا بود که این وضعیت برای حاکمیت و دولت هم خوشایند نبود، اما در آن زمان هیچ وقت شنیده نشد و دیده نشد که یکی از مقامات مسئول برای علاج و درمان این همه خشونت و پرخاشگری و ناامنی، نسخه و برنامه موثر و کارآمدی ارائه کند. هر از گاهی البته یکی از مقامات ادعا می‌کرد که ایران امن‌ترین و با ثبات‌ترین کشور منطقه است که این امنیت که قاعدتا بایستی امنیت نظامی و سیاسی باشد، با امنیت روحی و روانی و اجتماعی متفاوت بود.

بیشتر بخوانید:

بی توجهی فاجعه بار مسؤلان به سقوط ارزش پول ملی

بحران ارزش دادن به فقر

شرایط پیش آمده محصول خیلی از عوامل می‌توانست باشد که عمده‌ترین آن ها، ارزش دانستن فقر، نداری و بی چیزی و دشمنی با سرمایه داری و تمکن مالی بود، به نوعی که فرد ثروتمند و سرمایه دار منفور شناخته می‌شد. بودند کارآفرینانی که از پی یک عمر دوندگی و تلاش و عرق‌ریزان روح و جسم، صاحب سرمایه شده بودند و کارگاه و کارخانه‌ای دایر کرده و افراد زیادی را سر کار برده بودند، اما روح ثروت ستیز و فقر محور آن دوران، با این عده از در بی مهری و نامردمی درآمد و حکم به مصادره اموال، حبس، شلاق و تبعیدشان داد و از خیلی‌های دیگر نیز زهرچشم گرفت، تبعیدشان کرد و در نهایت فراری شان داد تا به سمت کارآفرینی و خلق ثروت نروند و جا برای واسطه گری و اقتصاد دلالی باز شود.

ایجاد ثروت جایگزین نکبت پنداری.

اما کم کم ورق برگشت، اقتصاد در مقابل فرهنگ فقر ایستاد، جایگاه خود را بدست آورد و روح زمانه از پی یک تحول درونی و دگردیسی اجتماعی، به بازیابی و احیای خود پرداخت و فقر را نکبت و مایه خواری پنداشت و درصدد برآمد تا ایجاد ثروت کند، راه درآمدزایی و خلق پول در پیش بگیرد و از این راه رستگاری دنیا و آخرت را تامین کند و به آرامش روحی و روانی دست پیدا کند. تاثیرات تحولات ریشه‌ای بدین جا رسید که حالا کارآفرینان دارند ارج و قرب پیدا می‌کنند و سپر بلا و پیشانی مقابله با بلای خانمان سوز فقر محسوب می‌شوند. اما آوار‌ها زیاد است و کار ناکرده بسیار.

در انتظار بهبود

هنوز خرابی‌ها و بی سر و سامانی‌های فراوانی هست که ترمیم نشده و همه این‌ها در مقابل آن‌ها که می‌خواهد فضای کشور را تیره و تار ببیند، اسباب شرمندگی است و امید است که هر چه زودتر و از اثر همین حالت انقلاب درونی و استحاله روحی جامعه که کمتر دخلی به دولت و نظام دارد و بیشتر حاصل مطالبه یک روح جمعی است، بهبود یابد و جبران شود.

خواب سنگین مسوولان

مسئولان نشان داده اند که عموما دیرتر از مردم به قضایا آگاه می‌شوند و واکنش نشان می‌دهند. حالا هم اینجا و آنجا و از این تریبون و آن منبر می‌شنویم که می‌گویند فقر بد است، گرانی خانمان سوز است و پدر قشر کم درآمد دارد در می‌آید و ملت به دلیل کاهش قدرت خرید و فقر دچار افسردگی و خشونت شده و می‌شود و باید چاره اندیشید و جبران کرد، باید قدرت اقتصادی داشت و به غیر از قدرت نظامی باید در همه ابعاد قوی بود. دست شان درد نکند از این که این همه به فکر مردم و طبقات ضعیف و قشری که حقوق شان این همه سال پایمال شده، هستند. اما مدتی است که خود مردم و کارآفرین‌ها به فکر افتاده اند و عزم شان را جزم کرده اند تا پای کار بیایند و می‌خواهند که فقر و بدبختی را از دامان این ملک و دیار بِروبند و محو کنند.

مسعود یوسفی / روزنامه نگار