جهان به سمت چندقطبی با عضویت ایران در بریکس

در یک دهه اخیر سیاست‌های تحریمی آمریکا هر بار به بهانه‌ای تشدید و کشور‌های بیشتری را شامل شده است. همین امر موجب شده تا کشور‌های مستقل و قدرتمند در جهان که هر کدام به بهانه‌ای زیر فشار تحریم‌های اقتصادی و سیاسی آمریکا هستند به این فکر بیافتند که می‌توان بلوکی مجزا از آمریکا و مستقل از آن به ویژه در زمینه اقتصادی و مراودات بازرگانی تشکیل داد. بریکس همان هدف است که حالا با انگیزه جهانی قوی منهای سلطه دلار در حال تبدیل شدن به قطبی اصلی در دنیای امروز است حالا در این میان عضویت چندین کشور کلیدی از جمله ایران می‌تواند رویدادی تاریخی در این برهه به شمار آید.

صباح زنگنه درباره عضویت ایران در بریکس، اظهار داشت: حضور ایران در پیمان بریکس می‌تواند در مبادلات تجاری بین ۵ کشور نقش آفرینی کند. این عضویت زمینه رشد تجارت و مبادلات با تسهیلات را فراهم خواهد کرد که این تسهیلات نیازمند تعیین سقف و تعرفه‌های تجاری خواهد بود.

وی افزود: حضور ایران در این مجامع اقتصادی خوب است و بستگی به ظرفیت حضور اقتصادی ایران در دنیا دارد که برای تعریف ممنوعیت و مجاز‌های اقتصادی و تجاری نیاز به کار علمی گسترده‌ای است تا به مرحله قابل قبولی برسد.

کارشناس بین‌الملل در حوزه اقتصادی با بیان اینکه بریکس یک مجموعه اقتصادی بزرگ در جهان است، گفت: اعضای اصلی آن ۵ کشور هستند، ولی امکان عضویت سایر کشور‌ها هم فراهم شده است. ایران هم از چند سال پیش درخواست عضویت داده بود؛ همچنین چند کشور دیگر از جمله امارات، مصر، عربستان و آرژانتین نیز درخواست عضویت داده‌اند.

وی ادامه داد: تشکیلات بریکس بر مبنای همکاری اقتصادی است که با عنوان «جنوب به جنوب» شناخته شده است و به عنوان یک هویت جدید سیاسی و اقتصادی محسوب می‌شود برای کشور‌هایی که در جنوب کره زمین قرار دارند.

زنگنه ابراز داشت: همه کشور‌های عضو بریکس اقتصاد‌های روبه رشدی دارند و عملاً غیر از ۲ کشور توسعه نیافته هستند و اقتصادشان می‌تواند حدود ۲۵ درصد اقتصاد کل جهان را تشکیل بدهد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه توسعه اقتصادی نیازمند حضور در مجامع بین‌المللی است گفت: در این معاملات باید در نظر داشته باشیم که اقتصاد زمانی به حرکت در می‌آید که محدودیتی برای خود قائل نباشد در سطح جهان با همه کشور‌ها تعامل داشته باشد.

کارشناس بین‌الملل در حوزه اقتصادی گفت: کمرنگ شدن نقش دلار نیازمند فعل و انفعالاتی است و ممکن است چند سالی طول بکشد؛ در همین راستا باید ارز‌های ملی به مرحله‌ای از ثبات برسند و یا یک فرمول چند ارزی برای آن تعیین شود تا این فرمول نوسانات ارز ملی را محاسبه کند.

«دنیس روگاتیوگ»، پژوهشگر و نویسنده اهل روسیه به بررسی جوانب مختلف عضویت ایران در بریکس پرداخته است.

تحلیل شما درباره عضویت ایران در بریکس چیست؟

دنیس روگاتیوگ: عضویت ایران در بریکس گامی مهم در جهت ساختن جهان چندقطبی است. هنگامی که ایران در کنار سایر کشور‌های خاورمیانه به عضویت کامل درآید، بلوک بریکس کنترل ۵۲ درصد از تولید جهانی نفت و یک سوم کل تولید گاز را در اختیار خواهد داشت. از آنجایی که یکی از اصول کلیدی برجام، دلارزدایی و استقلال مالی از غرب است، این به معنای دور شدن تدریجی از استفاده از دلار آمریکا در خرید نفت و گاز در سراسر جهان است. نقش ایران در این امر قابل توجه خواهد بود، زیرا سومین تولیدکننده گاز و پنجمین تولیدکننده بزرگ نفت است. وزن سهم عضویت ایران روند دلارزدایی در بازار جهانی انرژی را به شدت تسریع خواهد کرد.

عضویت ایران در بریکس چه چشم اندازی برای آینده این سازمان می‌تواند به همراه داشته باشد؟

دنیس روگاتیوگ: با گنجاندن ایران، بریکس به تبدیل شدن به یک بلوک ضد هژمونیک واقعی نزدیک شده است که به سادگی تجارت چندجانبه را در سراسر جهان دنبال نمی‌کند، بلکه به دنبال مقابله با قلدری، باج خواهی و سیاست‌های ارعابی آمریکا و متحدانش علیه آن است. سایر ملل باید به خاطر داشته باشند که ایران، درست مانند روسیه، هدف کمپین شرورانه تحریم‌ها و تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا به عنوان بخشی از جنگ اقتصادی برای سرنگونی دولت این کشور بوده است. با استقبال از ایران، بریکس به محافظت از آن در برابر بدترین افراط در جنگ مالی آمریکا کمک می‌کند و فرصت‌های جدیدی را برای پیشرفت و شکوفایی باز می‌کند. همچنین پیامی قوی برای حمایت از کشور‌های دیگر در سراسر جهان که مایل به پیوستن به برجام هستند و همچنین از تحریم‌های غرب رنج می‌برند، مانند ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه ارسال می‌کند.

آینده بریکس را چگونه تحلیل می‌کنید؟ آیا توانایی رقابت با قدرت اقتصادی آمریکا را دارد؟

دنیس روگاتیوگ: به عنوان یک سازمان، بریکس هنوز نسبتاً جوان است و ساختار‌های بین المللی آن هنوز در مرحله توسعه هستند. اما یکی از مهمترین ارکان آن ایجاد کانال‌های مالی جایگزین و منابع سرمایه برای انجام تجارت بدون اتکا به ساختار‌های مستقر تحت سلطه دولت‌های غربی مانند صندوق بین المللی پول و سیستم سوئیفت است. بانک توسعه جدید بریکس در حال حاضر دارای ده‌ها میلیارد دلار سرمایه است که آماده سرمایه گذاری در اقتصاد اعضای جدید است که بسیاری از آن‌ها مانند آرژانتین مدت هاست که از عواقب سرمایه داران غربی و مداخله سیاسی صندوق بین المللی پول متحمل ضرر شده اند. پیشنهاد ایجاد یک ارز جهانی جدید با حمایت اقتصادی اعضا همچنین وابستگی بسیاری از کشور‌ها به دلار آمریکا را برای معاملات از بین خواهد برد. در حالی که آمریکا یک ابرقدرت اقتصادی جهانی باقی می‌ماند، بریکس به آرامی ابزار‌های تسلط بر کالا‌ها و سرمایه‌های آن بر بازار‌های جهانی را از بین می‌برد و در نهایت آن را مجبور می‌کند تا با تعادل بین المللی چند قطبی جدید سازگار شود.

اعضای جدید تا چه اندازه می‌توانند تولید ناخالص داخلی بریکس را افزایش دهند؟

دنیس روگاتیوگ: با گنجاندن ۵ عضو جدید، بریکس اکنون ۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان (بر حسب PPP)، ۲۵ درصد از کل صادرات (به صورت اسمی) و ۳۰ درصد از سرمایه گذاری مستقیم خارجی را تشکیل می‌دهد. برای کشور‌های جدیدی که به بریکس می‌پیوندند، این کار مثمرترین زمینه قابل تصور برای فرصت‌های جدید در رشد تولید ناخالص داخلی را فراهم می‌کند و زیرساخت‌ها، حاکمیت غذایی و ثبات مالی کشور‌ها را ارتقا می‌دهد. مهمتر از آن، آن‌ها را از لزوم جستجوی سرمایه گذاری لازم از نهاد‌های تحت سلطه قدرت‌های غربی، یعنی صندوق بین المللی پول و بانک جهانی، رها می‌کند. تقویت توافق‌های چندجانبه در سراسر بلوک همچنین به بسیاری از آن‌ها کمک می‌کند تا فرصت‌های صادراتی بیشتری ایجاد کنند و از صادرات به بازار گروه هفت دور شوند.

دنیس روگاتیوگ، خبرنگار و فعال سیاسی اهل روسیه است که در کشور‌های اروپایی مختلف فعالیت خبری داشته و در بیشتر میدان‌های درگیری از نزدیک حضور فعال داشته است. وی از زمان آغاز جنگ اوکراین در مناطق مختلف حضور داشته و درگیری‌ها را از نزدیک رصد کرده است. وی سابقه همکاری در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های بزرگ همچون سی ان ان، الجزیره و راشاتودی را دارد.