عزم ایران برای راه اندازی کریدور شرق به غرب

سرانجام پس از سال‌ها انتظار، کلنگ افتتاح پروژه ساخت قطعه خط آهن ۳۲ کیلومتری شلمچه - بصره با حضور محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور ایران و شیاع السودانی نخست وزیر عراق زده شد.

مخبر پیش از سفر به خوزستان طی گفتگوی خبری خود، به نکاتی در خصوص اهمیت اتصال ریلی ایران و عراق اشاره کرد که مهمترین آن‌ها عبارتند از اتصال ریلی ایران به مدیترانه، راه اندازی کریدور شرق-غرب همزمان با کریدور شمال-جنوب و تسهیل در رفت و آمد زائرین میان دو کشور.

به گزارش تحلیل بازار پیش از هر چیز باید بدانیم که طرح اولیه ساخت این خط به حدود ۲۵ سال پیش باز میگردد که مطالعات اولیه بخش داخل کشور عراق (حدفاصل شلمچه تا بصره) به طول ۳۵ کیلومتر شامل یک پل بزرگ روی شط العرب به طول ۷۰۰ متر (با دهانه بازشو برای تردد شناور‌های رودخانه‌ای) توسط کارشناسان راه آهن عراق در سال ۲۰۰۶ انجام شده است.

در دوره جدید اما، پرونده ساخت این پروژه بار دیگر در سال ۹۹ و در جریان سفر مقامات ارشد وزارت راه ایران به عراق در تاریخ ۱۶ اسفند ماه همان سال و دیدار با وزیر وقت حمل و نقل این کشور، گشوده شد و دو طرف تفاهم نامه‌ای در خصوص اجرایی سازی این پروژه با یکدیگر امضا کردند.

در سال ۹۸ نیز البته قرار بود کار تامین مالی ساخت این پروژه را بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بر عهده بگیرد که بنا به دلایلی این طرح عملیاتی نشد. به همین دلیل نیز در شهرویر ماه سال ۹۹، اجرای پروژه خط ریلی شلمچه - بصره با تصویب هیات دولت وقت، به شرکت ارزش آفرینان فدک (بخش خصوص) سپرده شد که بر اساس آن، مقرر شد این شرکت مبلغ ۱۰۰ میلیون یورو برای ساخت این پروژه به صورت BoT هزینه کند و شبیه طرح بزرگراه تهران - پردیس، هزینه و سود خود را از طریق در اختیار گرفتن این خط ریلی تامین کند.

به طور کلی، هم اکنون مواردی، چون مشکلات تعیین خط مرزی، موضوع تخصیص زمین کارگاهی به شرکت پیمانکار ایرانی و مواردی از این دست، تا حد زیادی مرتفع شده اند و به گفته مخبر، پیش بینی می‌شود طی دو سال آینده، اتصال ریلی میان دو کشور برقرار شود.

منافع خط ریلی شلمچه - بصره برای ایران و عراق

* افزایش حجم تجاری میان ایران و عراق: مهمترین ویژگی و کارکرد هر نوع مسیر مواصلاتی میان دو کشور، تسهیل مبادلات تجاری میان آن‌ها بوده که در اهمیت این موضوع شکی نبوده و موضوع اتصال ریلی میان ایران و عراتق نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.

* تسهیل در امور زیارتی: با توجه به اکثریت شیعه جمعیت دو کشور، اتصال ریلی آن‌ها نیز می‌تواند تسهیل کننده سفر زائرین ایرانی به کربلا و همچنین زائرین عراقی به مشهد مقدس و قم شود که این حجم مسافر، علاوه بر تعمیق روابط فرهنگی دو کشور، سود منجر به رونق مسیر‌های مسافری و افزایش ترافیک ریلی دو کشور خواهد شد.

ایران می‌تواند از طریق راه آهن شلمچه بصره، یک سو، صادرات خود به سوریه را از طریق شبکه ریلی عراق انجام داده و از سوی دیگر نیز به کشور‌های حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان و کویت متصل شود

* از طریق این اتصال ریلی، ایران می‌تواند از یک سو، صادرات خود به سوریه را از طریق شبکه ریلی عراق انجام داده و از سوی دیگر نیز به کشور‌های حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان و کویت متصل شود. همچنین چنین اتصال ریلی، با ادامه به سمت مسیر شبکه ریلی اردن، به سواحل دریای مدیترانه منتهی شده و کوتاهی این مسیر، هزینه و زمان سیر حمل و نقل ریلی میان ایران و مدیترانه را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.

از سوی دیگر باید توجه داشت که در صورت عدم اتصال ریلی میان عراق و مدیترانه، نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری ایران و کشور‌های حاشیه خلیج فارس، راهی جز استفاده از حمل دریایی محصولات خود نداشته و حمل دریایی نیز به معنای لزوم عبور کشتی‌ها از دریای سرخ و از میان دزدان دریایی سودان است که سالانه ضرر‌های مالی و جانی فراوانی به بازرگانان و کشتی‌های تجاری آن‌ها وارد آورده اند. جدا از این موارد، ایمنی حمل و نقل ریلی نیز هیچگاه با مسیر دریایی قابل قیاس نبوده و نیست.

اتصال ریلی میان ایران و عراق را باید به عنوانی فرصتی بزرگ برای هر دو کشور در نظر داشت که علاوه بر سود سرشار تجاری برای تهران و بغداد، می‌تواند منجر به تعمیق بیشتر روابط میان دو طرف شود

* برای عراق نیز این اتصال ریلی می‌تواند بازار کشور‌های آسیای میانه، افغانستان و جمهوری آذربایجان را به روی این کشور باز کرده و همچنین پس از ایران، شیعیان جمهوری آذربایجان نیز امکان دسترسی به کربلای معلی از طریق خط ریلی را خواهند داشت که تمامی این موارد، علاوه بر عراق، برای ایران نیز درآمد ترانزیتی قابل توجهی در بر خواهد داشت.

در مجموع، اتصال ریلی میان ایران و عراق را باید به عنوانی فرصتی بزرگ برای هر دو کشور در نظر داشت که علاوه بر سود سرشار تجاری برای تهران و بغداد، می‌تواند منجر به تعمیق بیشتر روابط میان دو طرف شود.