از جمله مهمترین چالشهای پیشِروی بخش معادن و صنایع معدنی ایران، میتوان به ضعف فعالیتهای اکتشافی اشاره کرد. بخش معدن کشور برای تحول در تولید، نیازمند اکتشافات جدید است، بر همین اساس شرکت سرمایهگذاری توسعه معادن و فلزات رسالت وجودی خود را توسعه معادن کشور میداند.
طی چندین سال گذشته به واسطه پروژههای متعدد آیندهپژوهی در بخش معدن و صنایع معدنی، با یک روند پرشتاب در موضوع مواد بحرانی و حیاتی، به ویژه از منظر صنایع پایین دست مانند خودروسازی، انرژی و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مواجه شدهاست. خودروهای برقی، ذخیره انرژی، انرژیهای تجدیدپذیر، صنایع الکتریکی و الکترونیکی، پهپادها و چاپگرهای سه بعدی نیازمند موادی هستند که به اندازه کافی وجود ندارد و یا تاکنون به صورت عمده استخراج و فرآوری نشدهاند. در دهههای پیشین قیمت نفت بهطور عمده متأثر از مسائل سیاسی و ژئوپلیتیک و قیمت فلزات تحتتأثیر تقاضا بود، اما در سالهای جاری و به احتمال زیاد در آینده نزدیک رفتار مواد بحرانی، مشابه نفت در گذشته خواهد شد.
برای امنیت اقتصادی، امنیت دفاعی و توسعه صنایع راهبردی نوظهور نگاه ویژه به شناسایی این عناصر بر اساس پتانسیلها، اقلیم و اهداف توسعهای کشور و همچنین بررسی ظرفیتهای اکتشافی و مناطق مستعد کانیسازی آنها از ساختگاه زمینشناسی و متالوژنی کشور حائز اهمیت بوده که این امر جزو وظایف سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور است. یکی از مواد معدنی بحرانی در میان عناصر مورد نیاز برای باتریهای خودروهای برقی لیتیم محسوب میشود، که روند رو به رشد تقاضای جهانی جهت استفاده از باتریهای لیتیومی در خودروهای الکتریکی باعث شده تا طبق پیشبینیها مصرف این فلز تا سال ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ به ترتیب ۳ برابر و ۶ برابر میزان فعلی برسد.
با بررسی وجود منابع و ذخایر این فلز در کشور که در حال حاضر از اهمیت بالایی برخوردار است، به طور عمده لیتیوم در دنیا از سه تیپ ذخایر شورابهای، نهشتههای رسی و تبخیریهای دریاچهای و پگماتیتها تولید و استخراج میشود.
با توجه به نیاز روزافزون صنایع معدنی به مواد اولیه و خام تولید، میزان اکتشافات عمومی و تفصیلی انجام شده در کشور در مقایسه با سایر کشورهای معدنخیز جهان ناچیز بوده و سرمایهگذاری قابل توجهی در این حوزه انجام نشده است که به طور قطع در آینده، تأمین مواد اولیه خام صنایع معدنی به ویژه زنجیره فولاد را با چالش روبهرو خواهد کرد. این در حالی است که اساسیترین بخش در معدنکاری، اکتشاف بوده که در بخش پایه، در تمامی نقاط جهان، توسط دولت و حاکمیت صورت میگیرد.
ریسک سرمایهگذاری در معدن و استخراج، بهطور قابل ملاحظهای کاهش داده و منجر به رونق معدن و صنایع معدنی میشود. ولی مطابق آمار در دسترس، یکی از مغفولترین بخشها در بودجههای سنواتی، عدم تخصیص منابع کافی در اکتشاف ذخایر معدنی است؛ بهطوری که در بودجههای سنواتی و در میان برنامههای مختلف فصل صنعت و معدن (شامل برنامه زیرساختهای صنعتی و معدنی، برنامه ایجاد و توسعه صنایع، برنامه زمینشناسی، برنامه اکتشاف و راهاندازی معادن، برنامه ارتقای تولیدات صنعتی، برنامه ارتقای تولیدات معدنی و برنامه مقاومسازی ساختمانها) کمترین بودجه اختصاصی طی سالیان مختلف، مربوط به برنامه زمینشناسی و برنامه اکتشاف و راهاندازی معادن بوده است. جالب است بدانید استرالیا تنها در سال ۲۰۲۰ در حدود ۱۱ میلیون متر حفاری اکتشافی داشته است. در سال مذکور کشور کانادا ۳.۶ میلیون متر حفاری اکتشافی انجام داده است. این در حالیست که جمع کل حفاریهای اکتشافی در ایران تاکنون ۷.۵ میلیون متر بوده است. نکته مهم این است که کشور ایران ۷ درصد کل ذخایر معدنی دنیا را داراست.
عباس علیآبادی، پس از بازدید از نیروگاه سیکل ترکیبی شرکت فولاد مبارکه اظهار کرد: فولاد مبارکه از معادنی که از گذشته پایش شده برخوردار بوده و هست، اما کافی نیست چرا که پاسخگوی طرحهای توسعه این مجموعه نیست.
وی ادامه داد: ما باید به دنبال کشف ذخایر معدنی جدید باشیم و امیدواریم با کمک فولاد مبارکه، اکتشافات معدنی جدیدی را آغاز کنیم. از این جهت، مشکل کمبود مواد اولیه این صنعت نیز حل خواهد شد.
نیروگاه فولاد مبارکه؛ یکی از بهترین نیروگاهها با کارایی بالا
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه نیروگاه و برق جزو زیرساختهای توسعه هر کشور است، ابراز کرد: نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه -که در مرحله بهرهبرداری است تا نیاز این مجموعه به انرژی را تأمین کند-، یکی از نیروگاههای بسیار پیشرفتهای است که تجهیزات آن توسط گروه مپنا ساخته شده است.
وی افزود: نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه دارای سه بخش است که ۲ واحد آن توربین گاز کلاس F از نوع MGT۸۰ و یک واحد دیگر آن، توربین بخار با مقیاس ۳۱۰ مگاوات است که مجموع ظرفیت این نیروگاه به حدود ۹۳۰ مگاوات میرسد و در کشور یکی از بهترین نیروگاهها با کارایی بالاست.
برنامه جایگاه جهانی در تکمیل زنجیره ارزش فولاد
وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه کارایی نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه ۵۸.۵ درصد است، گفت: خوشبختانه شاهد پیشرفت این طرح در فاصله زمانی بسیار کوتاه (۱۶ ماهه) هستیم. مردم باید بدانند که با تکیه به توان داخلی میتوانیم نیروگاههایی با ظرفیت بالا احداث کنیم تا ایران در حوزه ساخت نیروگاه در جهان شناخته شود.
وی با بیان اینکه توسعه کیفی در فولاد مبارکه محقق شده و نسبت به توسعه کمی، دارای اهمیت بیشتری است، ادامه داد: درصدد هستیم که در تکمیل زنجیره ارزش فولاد در دنیا شناخته شویم. نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه روند تولید فولاد را به صورت خوداتکا پیش میبرد و از این جهت باید به فولاد مبارکه تبریک گفت.
علی آبادی تاکید کرد: فولاد مبارکه در سایر تجهیزات مورد نیاز خود ازجمله لوکوموتیو توجه زیادی به تولیدکنندگان داخلی داشته است و این اقدام جای تقدیر و تشکر از مردم و مدیران فولاد مبارکه دارد. امروز توجه اصلی برای تأمین عمده تجهیزات بهکارگرفته شده در فولاد مبارکه به تولیدات داخلی است که امر بسیار مهمی است.