بیمه در ایران پاسخگوی هزینه‌هایی نیست که در حادثه واقع شده است. "در خارج از ایران اگر ماشین تصادف کند، شرکت بیمه با جرثقیل ماشین را می‌برد و پس از تعمیر باز می‌گردند. البته در مدتی که ماشین در حال تعمیر است، یک خودرو در اختیار زیان دیده قرار می‌دهد". "خسارتی که در نتیجه سیل، زلزله یا حوادث دیگر وارد می‌شود سنگین است و مبالغی که شرکت‌های بیمه می‌پردازند، یک سوم هزینه‌های وارده را جبران نمی‌کند". خسارت بیمه محصولات کشاورزی بسیار ناچیز است و کشاورز زیان دیده حتی به اندازه دستمزد کارگرانی که روی زمین کار کرده یا پول شخم تراکتور را هم نمی‌دهند". این جملات تنها بخشی از اعتراض‌های مردم به عملکرد شرکت‌های بیمه است.

بی رعبتی به بیمه

با وجود آنکه در اثر یک حادثه یا سانحه، مردم بخش قابل توجهی از سرمایه خود را از دست می‌دهند و چنانچه سرمایه خود را بیمه کرده باشند، بخشی از خسارت وارده متناسب با قرارداد بسته شده پرداخت می‌شود، مردم رغبتی به بیمه نشان نمی‌دهند. این در حالی است که بار‌ها شاهد بودیم در نتیجه یک آتش سوزی، خانواده‌های بسیاری دچار بحران‌های جدی شده اند یا پس از بروز زلزله، خانواده‌هایی که خانه‌های خود را بیمه کرده بودند، پس از مدت کوتاهی با دریافت خسارت از شرکت بیمه توانسته اند سرپناهی برای خود تهیه کنند، در حالی که پس از گذشته سال‌ها از وقوع زلزله، هنوز خانواده‌های بسیاری در کانکس‌ها زندگی می‌کنند، شرایطی که نشان می‌دهد مردم تا چه اندازه از ظرفیت‌های بیمه بی خبر یا نسبت به آن بی توجه هستند.

حق بیمه در برابر خسارت

برای آنکه بدانیم شرکت‌های بیمه تا چه اندازه موثر عمل می‌کنند، باید از دو منظر به قضیه توجه کنیم. اول اینکه شرکت‌های بیمه در انجام تعهدات تا چه اندازه موثر بوده اند. واقعیت این است که قرارداد بیمه یک قرارداد دو طرفه است که بین بیمه گر و بیمه گذار بسته می‌شود. در این قرارداد توقعاتی که از شرکت بیمه انتظار می‌رود، در قبال حق بیمه‌ای است که از سوی بیمه گذار پرداخت می‌شود. به عبارت بهتر هرچقدر پول بدهی، همانقدر آش می‌خوری". بنابر این اگر افراد توقع دارند هنگام بروز حادثه یا سانحه، خسارت مناسبی دریافت کنند، بهتر است حق بیمه مناسبی نیز پرداخت کنند.

سودآوری شرکت‌های بیمه

نکته دیگری که از دیدگاه مردم بیمه را زیر سوال می‌برد، وضعیت مالی مناسب شرکت‌های بیمه است. امروزه شرکت بیمه‌ای را نمی‌توان یافت که زیانده یا در معرض ورشکستگی باشد. آمار‌ها حکایت از آن دارد که شرکت‌های بیمه بدلیل سوددهی بالای این صنعت، از تاب آوری بالایی برخوردار هستند و شرکت بیمه‌ای نیست که افزایش سرمایه و گسترش نداشته باشد. مردم با دیدن ساختمان‌های شرکت‌های بیمه، بر این باور هستند که با حق بیمه‌های آن‌ها خریداری شده و اگر بدرستی وظایف بیمه‌ای را در قبال بیمه شدگان عمل می‌کردند، بدین اندازه سرمایه انباشته نداشتند.

بیشتر بخوانید:

مراقبت‌های بلندمدت در اروپا یک رویکرد حقوقی

چالش خسارت پردازی

اینکه حق با کدام طرف است و جایگاه صنعت بیمه در ایران کجاست، سوالاتی است که با کاظم دلخوش اباتری، معاون نظارتی اسبق بیمه مرکزی و سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس یازدهم مطرح کردیم. وی در پاسخ به اینکه چرا مردم به سوی بیمه گرایش ندارند گفت: دلیل این امر واضح و روشن است، زیرا بیمه‌ها خوب پول می‌گیرند، اما خوب تاوان نمی‌دهند. وی با تاکید بر اینکه اگر بیمه‌ها بخواهند خسارتی متناسب با حق بیمه دریافتی پرداخت کنند، با مشکلات شدید مالی رو به رو می‌شوند گفت: واقعیت تلخ این است که اگر بیمه‌ها بخواهند در قبال حق بیمه دریافتی از مردم، خسارت پردازی مناسب داشته باشند، ورشکست خواهند شد همانگونه که اکنون نیز اگر واقع بینانه نگاه و بررسی کنیم، در حال ورشکستگی هستند.

در معرض ورشکستگی

معاون نظارتی اسبق بیمه مرکزی با تاکید بر اینکه در صورت حسابرسی درست و منطقی مشخص خواهد شد که کشش مالی شرکت‌های بیمه برای پاسخگویی به تعهدات بیمه‌ای کافی نیست گفت: نگاه ما به بیمه، بیمه کردن خودرو آن هم از نوع بیمه شخص ثالث است و اگر بیمه شخص ثالث را از شرکت‌های بیمه بگیریم، به هیچ عنوان عملکرد قابل دفاعی نخواهند داشت. وی دلیل گستردگی بیمه شخص ثالث خودرو را اجباری بودن این بیمه دانست و گفت: اگر بیمه شخص ثالث را از اجباری بودن خارج کنیم، استقبال از این بیمه نیز کاهش خواهد یافت، هماهنگونه که اکنون با وجود اجباری بودن بیمه شخص ثالث، خودرو‌های بسیاری این بیمه را ندارند.

معضل پراکندگی

دلخوش با تاکید بر اینکه باید بیمه‌ها به سوی اتحاد گام بردارند گفت:، چون بیمه‌ها پراکنده هستند و به صورت متحد عمل نمی‌کنند، نمی‌توانند جوابگوی هزینه‌ها و خسارت‌ها باشند و همین امر نارضایتی ایجاد می‌کند، به همین دلیل باید روش‌های جدی را دنبال کنند. وی در خصوص بیمه اتکایی گفت: بیمه اتکایی بسیار خوب است و باعث می‌شود شرکت‌های بیمه بتوانند به سوی قرارداد‌های بزرگ بروند. از سوی دیگر بیمه گذاران بزرگ همچون شرکت‌های هواپیمایی یا کارخانه‌های مهم با خیال آسوده تری برای بیمه کردن اقدام می‌کنند. به همین دلیل باید بیمه اتکایی با جدیت دنبال شود.