خودروهای برقی و هیبریدی در حال تسخیر دنیا هستند و به تدریج جایگاه خودروهای بنزینی و دیزل را از آن خود می‌کنند. بنابراین بهتر است بدانید که تفاوت خودروهای هیبریدی و برقی چیست و این دو نوع قوای محرکه چه فرقی باهم دارند. در ادامه بدانید در آینده صنعت خودرو به کدام سمت پیش خواهد رفت.
همانطور که احتمالا به گوشتان رسیده است، سرنوشت دنیای خودرو دیگر با بنزین و سوخت‌های فسیلی رقم نمی‌خورد، بلکه این الکترون‌ها هستند که صنعت حمل‌ونقل را در آینده نزدیک به دست می‌گیرند و به احتمال بسیار زیاد پیشرانه‌های احتراقی را برای همیشه به گورستان تاریخ می‌سپرند.
اما خودروهای برقی و مدل‌های هیبریدی که طی دهه اخیر به تدریج جای پای خود را در بازار خودرو محکم‌تر کرده‌اند، چه ویژگی‌هایی دارند و این دو نوع قوای محرکه از کدام جهات نسبت به همدیگر متفاوت هستند. برای پاسخ به این سوال ابتدا لازم است ماشین‌های هیبرید و الکتریکی را به طور کلی معرفی کنیم تا راحت‌تر فرق خودروهای هیبریدی و برقی را درک کنید.
معرفی خودروهای هیبریدی
در واقع خودروی هیبریدی را می‌توان نوعی از ماشین‌های احتراقی دانست که به منظور تامین نیرو محرکه خود، علاوه بر پیشرانه احتراقی به موتور الکتریکی هم مجهز هستند. بنابراین ماشین‌های هیبریدی ضمن آنکه مصرف سوخت فسیلی کمتری خواهند داشت، قادرند تا برد حرکتی بیشتری ارائه دهند و مسافت‌های طولانی‌تری را در یک مرتبه سوخت‌گیری بپیمایند.
البته خودروهای هیبریدی انواع مختلفی دارد که گرچه اصول کار آنها یکسان است اما در جزئیات با یکدیگر متفاوت هستند. در این راستا باید بدانید که انواع ماشین‌های هیبریدی به سه گونه: مایلد-هیبرید، فول هیبرید و پلاگین هیبرید تقسیم می‌شود.
خودرو مایلد- هیبرید همانطور که از اسمش پیداست، از توان موتور الکتریکی به صورت جزئی و صرفا در مواقعی استفاده می‌کند که موتور احتراقی احتیاج به یک نیروی کمکی اضافه داشته باشد. به عنوان مثال در ابتدای حرکت یا سایر مواقعی که صرفا خودرو به صورت مقطعی به مقداری قدرت بیشتر نیاز دارد، موتور الکتریکی در کنار پیشرانه بنزینی وارد عمل شده و حرکت اتومبیل را تسهیل می‌کند.
در نمونه فول هیبرید موتور الکتریکی با توان بیشتری وارد عمل شده و حتی خودرو می‌تواند مسافت‌های نه‌چندان کمی را به صورت کاملا برقی و بدون سوزاندن سوخت بپیماید. بنابراین واضح است که خودروهای فول هیبرید هم برد حرکتی بسیار بالاتری دارند و هم قدرت و مصرف سوخت آنها نیز نسبت به نمونه مایلد بهینه‌تر است. ضمنا در این مدل‌ها باتری‌های بزرگتر با ظرفیت بالاتر به کار می‌روند.
ماشین‌های پلاگین هیبرید نیز در واقع از لحاظ ساختاری تفاوت زیادی با نمونه فول هیبرید ندارند اما فرق اصلی آنها این است که باتری مدل پلاگین هیبرید را می‌توان توسط منبع خارجی نظیر ایستگاه‌های شارژ و یا پریز برق خانگی شارژ کرد. این در حالی است که انرژی باتری دو نمونه دیگر صرفا توسط موتور احتراقی خودرو و یا سیستم بازیابی انرژی ترمزها تامین می‌شود و هیچ‌گونه منبع خارجی برای شارژ کردن باتری مدل فول و مایلد هیبرید وجود ندارد. بنابراین واضح است که ظرفیت باتری‌های مدل پلاگین هیبریدی نسبت به دو نسخه دیگر بیشتر است و برد حرکتی بالاتری را برای خودرو به ارمغان می‌آورد.
معرفی خودروهای برقی EV
به بیان بسیار ساده اگر موتور بنزینی یا دیزلی را از روی خودروهای هیبریدی حذف کنیم، به خودروهای تمام برقی می‌رسیم. بنابراین خودروهای الکتریکی EV یا تمام برقی به منظور چرخاندن تایرهای خود صرفا از انرژی الکتریکی استفاده می‌کنند و دیگر کوچکترین اثری از موتورهای بنزینی یا گازوئیلی در آنها دیده نمی‌شود. این خودروها معمولا از یک یا دو موتور الکتریکی به همراه باتری لیتیوم یون و یا گونه‌های دیگر باتری، به عنوان اجزای اصلی بخش فنی خود بهره می‌برند. برد حرکتی اکثر خودروهای الکتریکی در حال حاضر چیزی حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر است اما پیشرفت‌های تکنولوژی این نوید را می‌دهد که شعاع حرکتی این اتومبیل‌ها با یک مرتبه شارژ تا حوالی ۸۰۰ یا حتی هزار کیلومتر نیز ارتقا پیدا کند.
تفاوت خودروهای هیبریدی و برقی چیست؟
با توجه به توضیحاتی که در بالا اشاره شد، حالا باید به راحتی بدانید که فرق خودروهای هیبریدی و برقی چیست. خودروهای هیبریدی از سوخت فسیلی و نیروی برق به صورت ترکیبی برای حرکت کردن استفاده می‌کنند؛ اما خودروهای برقی موتور احتراقی را به طور کامل کنار گذاشته و صرفا به نیروی الکتریسیته ناشی از باتری و موتور الکتریکی متکی هستند.
البته اگر به طور دقیق‌تر به مقایسه خودروهای هیبریدی و برقی بپردازیم، آن وقت متوجه می‌شویم که خودروی تمام برقی از موتور پرتوان و باتری‌های بزرگتر با قابلیت شارژ توسط منبع خارجی سود می‌برند که برد حرکتی آن بسیار قابل توجه است. این در حالی است که مدل مایلد و فول هیبرید از قابلیت شارژ توسط منبع خارجی بی‌بهره هستند.
نکته دیگری که شاید برایتان جالب باشد بدانید، این است که بیشینه گشتاور ماشین‌های برقی به صورت لحظه‌ای در همان ابتدای حرکت به طور کامل به چرخ‌ها منتقل می‌شود. همین موضوع باعث شده تا این خودروها از لحاظ شتاب و چابکی نسبت به خودروهای احتراقی همرده، بسیار پرشتاب‌تر عمل کنند و از این منظر هیجان رانندگی را بالاتر ببرند.
خودرو از پرکاربردترین وسایل نقلیه موتوری در سراسر جهان به‌حساب می‌آید که در انواع طرح‌ها و مدل‌ها توسط کمپانی‌های معتبر طراحی و به بازار عرضه می‌شود. به‌طور کلی انواع خودرو در دنیا بر اساس مصرف سوخت، به چهار نوع بنزیلی و دیزلی، هیبریدی، پلاگین هیبرید و برقی دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام پاسخگو نیاز و شرایط محیطی متفاوتی خواهند بود. همانطور که مشخص است، خودروهای بنزیلی و دیزلی مربوط به نسل اولیه خودروسازی هستند، اما خودروهای هیبریدی، پلاگین هیبریدی و برقی به ترتیب به عنوان مراحل اولیه، میانی و نهایی توسعه صنعت خودروهای الکتریکی شناخته می‌شوند که با توجه به شرایط زیست محیطی گزینه ایده‌آلی برای کاهش میزان آلودگی هوا و ورود نسل جدید اتومبیل‌ها خواهند بود.
در این میان با توجه به شرایط زیرساختی کشور ایران و فرق ماشین هیبریدی با برقی، بسیاری از کارشناسان حمل و نقل معتقدند که خودروهای هیبریدی بهترین گزینه برای تردد در جاده‌های ایران هستند. حال بسیاری از افراد این سوال را در ذهن دارند که فرق ماشین هیبریدی با برقی چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با خودروهای هیبریدی و برقی در اختیارتان قرار دهیم.
خودرو هیبریدی (HEV) و خودرو پلاگین هیبریدی (PHEV)
اتومبیل یا ماشین هیبریدی (Hybrid electric vehicle؛ HEV) در واقع نوعی سیستم به‌حساب می‌آید که در طراحی آن از ترکیب یک موتور بنزینی، یک موتور الکتریکی و یک باتری به صورت همزمان استفاده شده است. به این مدل خودروها با توجه به ماهیت عملکرد، خودرو سبز یا برقی دوگانه گفته می‌شود که نخستین بار در سال ۱۹۹۷ میلادی شرکت تویوتا، تولید انبوه خودروهای هیبریدی را تحت عنوان تویوتا پریوس به بازار خودرو سراسر جهان عرضه کرده است.
در این مدل خودروها، موتور الکتریکی نقش مکمل موتور احتراق را برعهده دارد و امکان شارژی باتری خودرو هیبریدی از طریق تبدیل سرعت به انرژی در هنگام ترمز یا کاهش سرعت صورت می‌پذیرد. این خودروها پس از اتمام بنزین و با قابلیت پیشران الکتریکی، قادر به طی کردن چند ده کیلومتر هستند. به‌طور کلی عملکرد خودروهای هیبریدی به سوخت‌گیری موتور درون سوز از قبیل بنزین، گاز پروپان، سی ان جی، هیدروژن یا انرژی خورشیدی و ترکیب با انرژی حرکتی موتور الکتریکی شارژ شده وابسته است.
تفاوت خودرو برقی و هیبریدی
حال نوع دیگر از خودروهای هیبریدی با عنوان «پلاگین هیبریدی» توسط کمپانی‌های خودروسازی طراحی و تولید شده است که به عنوان گام گذر از مرحله هیبریدی به برقی شناخته می‌شود. در این مدل اتومبیل‌ها از باتری پرقدرت‌تر و قدرتمندتر استفاده شده است که نسبت به خودروهای هیبریدی، مسافت بیشتری را در حالت تمام برقی طی می‌کنند. همچنین از دیگر تفاوت‌های ماشین پلاگین هیبریدی با هیبریدی، می‌توان به امکان شارژ باتری در منزل یا ایستگاه‌های مخصوص اشاره کرد که به عنوان امتیاز ویژه این مدل خودرو مطرح می‌شود.
خودروهای برقی
نسل جدید خودروها بدون پیشران احتراق و تنها بر پایه موتور الکتریکی طراحی و تولید شده‌اند که به آنها خودرو برقی (Electric vehicle) گفته می‌شود. نخستین خودروهای برقی کاربردی در سال ۱۸۸۰ میلادی مطرح شده‌اند که طراحی این مدل خودروها، در نهایت از اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ به صورت گسترده در صنعت خودروسازی متداول شده است. آلایندگی صفر و امکان شارژ باتری در منزل یا ایستگاه‌های ویژه از جمله قابلیت‌های منحصر به‌فرد خودروهای برقی به‌حساب می‌آید که در نهایت به کاهش آلودگی هوا، کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و کاهش وابستگی به نفت منجر می‌شود؛ از این‌رو تمام کشور‌های دنیا در حال آماده سازی زیرساخت‌های لازم برای استفاده از اتومبیل‌های برقی هستند و با توجه به فرق ماشین هیبریدی با برقی، در برخی از کشور‌ها استفاده از اتومبیل‌های برقی رواج یافته است، اما علی‌رغم تشویق خودروسازان و دولت‌ها به خرید خودروهای برقی و گسترش سریع بازار جهانی این مدل خودروها، بر اساس آمار موجود تا انتهای سال ۲۰۱۸ میلادی سهم خودروهای برقی از هر ۲۵۰ خودرو موجود در جاده‌ها، تنها ۱ خودرو برقی بوده است.
فرق ماشین هیبریدی با برقی؛ نسل جدید اتومبیل در صنعت خودروسازی
همانطور که اشاره شد، خودروهای هیبریدی به عنوان یک سیستم ترکیبی از موتور بنزینی، موتور الکتریکی و باتری ساخته شده‌اند که نیرو لازم برای حرکت اتومبیل از منابع متفاوت تامین خواهد شد، اما در اتومبیل‌های برقی یا الکتریکی، حرکت خودرو از طریق نیروی یک موتور برقی صورت می‌پذیرد که این مورد به عنوان اصلی‌ترین فرق ماشین هیبریدی با برقی مطرح می‌شود. لازم به ذکر است که در خودروهای برقی از تکنولوژی‌های گوناگونی استفاده شده است که نوع آن به کمپانی تولید‌کننده بستگی دارد. به‌طور کلی در پاسخ به این سوال که فرق ماشین هیبریدی با برقی چیست؟ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· خودروهای هیبریدی به عنوان یک خودرو دوگانه سوز شناخته می‌شوند که از ترکیب توان موتور درون‌سوز و قدرت موتور الکتریکی، نیروی حرکت تامین می‌شود، اما در نقطه مقابل، حرکت خودرو برقی با نیروی باتری و موتور الکتریکی انجام می‌شود.
· از دیگر فرق ماشین هیبریدی با برقی باید به امکان شارژ شدن باتری خودروهای برقی در منزل یا ایستگاه‌های مخصوص اشاره کرد.
· قدرت ماشین برقی به توان باتری مورد نظر وابسته است، اما این مورد در اتومبیل‌های هیبریدی به هماهنگی بین موتور الکتریکی و بنزینی بستگی دارد که به‌طور کلی گشتاور و توان خروجی خودرو هیبریدی بیشتر از برقی بوده و در نهایت توان خروجی بیشتری دارد.
· امکان پیمودن مسافتی بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر با خودروهای برقی بدون ایجاد آلودگی و تولید گاز‌های گلخانه‌ای به عنوان دیگر فرق ماشین هیبریدی با برقی مطرح می‌شود.
کدام نوع خودرو برای تردد در ایران مناسب است؟
حال که با فرق ماشین هیبریدی با برقی بیشتر آشنا شدید، قطعا به دنبال این هستید که بدانید کدام نوع خودور برای ایران مناسب‌تر است؟! در این زمینه اغلب کارشناسان حمل و نقل بر این باورند که با توجه به نبودن زیرساخت‌های لازم برای خودروهای برقی اعم از ایستگاه‌های مخصوص شارژ باتری و کیفیت پایین جاده‌های کشور، تردد خودروهای برقی در ایران گزینه مطلوبی نخواهد بود. حال در شرایط فعلی با توجه به قیمت پایین سوخت‌های فسیلی در ایران، اتومبیل‌های هیبریدی به عنوان بهترین گزینه برای کاهش سطح آلودگی هوا، کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و ورود به استفاده از نسل جدید اتومبیل‌ها مطرح می‌شوند. اگرچه با توجه به چالش‌های زیست محیطی و کاهش ذخایر جهانی نفت، شرکت‌های خودروسازی جهان در تلاش هستند تا طراحی و تولید انبوه خودروهای الکتریکی را در برنامه خود قرار دهند؛ زیرا جایگزینی اتومبیل‌های احتراقی با خودروهای پایه موتور الکتریکی در اقصی نقاط جهان به امری ضروری تبدیل شده است.
کلام پایانی
در انتهای مقاله بررسی تفاوت خودروهای هیبریدی و برقی به طور خلاصه باید گفت که خودروهای هیبریدی از موتورهای بنزینی و برقی در کنار هم نیرو می‌گیرند اما خودروی تمام برقی تنها با موتور الکتریکی و باتری کار می‌کنند.
آن طور که از شواهد پیداست، آینده جهان اتومبیل به سمت خودروهای هیبریدی و سپس کاملا برقی حرکت می‌کند. اما متاسفانه کشور ما از این جهت بسیار ضعیف ظاهر شده و در حال حاضر نه خودروهای هیبریدی و نه خودروهای برقی امکان حضور گسترده در بازار ایران را ندارند. در این راستا لازم است که سیاست‌گذاران نسبت به تامین زیرساخت‌های لازم جهت تولید و واردات خودروهای برقی اقدام کرده و تسهیلات لازم را فراهم آورند تا درگذر از عصر خودروهای احتراقی به ماشین‌های برقی، صنعت حمل‌ونقل کشور بیش از این عقب نماند.
