روز‌ها سپری می‌شوند و سال‌ها می‌گذرند تا برگ‌هایی از زندگی ورق بخورند، برگ‌هایی که هر کدام می‌تواند خاطره ساز باشد، خاطراتی خوش یا تلخ که تاثیرات خود را بر زندگی باقی می‌گذارد. نکته مهم این است که بدانیم عامل اصلی خوبی یا بدی، خوشی یا تلخ کامی، زشتی یا زیبایی و هر پدیده دیگری خودمان هستیم. مهمتر اینکه بدانیم اگر اراده کنیم، می‌توانیم هر زشتی را به زیبایی و هر تلخ کامی را به خوشحالی تبدیل کنیم.

ذات منفی گرایی

انسان موجودی بهانه جو است. برای شادی یا غم، آرامش یا عصبانیت، صلح یا جنگ و هر گزینه دیگری دنبال بهانه می‌گردد. اما ذات انسان بر گرایش به سوی رویکرد‌ها و رفتار‌های منفی بیشتر است. به همین دلیل است که بسادگی پرخاش می‌کنیم و سال‌ها کینه بدل می‌گیریم، در حالی که می‌توانیم بسادگی گذشت کنیم و از لذت شادی در جمع و کنارهم بودن برخوردار شویم.

اهمیت درک مناسبت‌ها

با این پیش فرض که انسان موجودی بهانه جو است، برای رسیدن به شادی و درک لذت حال خوب، به بهانه نیاز داریم. اما برای بدست آوردن بهانه، زیاد نباید نگران باشیم، چرا که در فرهنگ، آداب، رسوم و سنت‌های دیرینه ایران، مناسبت‌های بسیاری وجود دارد که تمامی آن‌ها نوید بخش شادی است. تاریخ ایران سرشار از مناسبت‌های شادی آفرین است، مناسبت‌هایی که اگر قدر بدانیم و به آن‌ها بها بدهیم، لازم نیست آویزان هالوین‌ها بشویم.

چهارشنبه سوری

همه ساله با نزدیک شدن به روز‌های پایانی سال، مناسبت چهارشنبه سوری با قدرت عرض اندام می‌کند. انواع تنقلات مخصوص چهارشنبه سوری در هر گوشه عرضه می‌شود. چهارشنبه سوری مقدمات خاص خودش را دارد. از آتش بازی تا آجیل چهارشنبه سوری و رسومی همچون قاشق زنی و فال گوش ایستادن که سالهاست با ذهن مردم خداحافظی کرده است. تلاش بسیاری صورت گرفته تا رسوم ایرانی کم رنگ و حتی بی ارزش شود، اما هر سال پر رنگتر شده، زیرا آداب، سنت‌ها و رسوم ایرانی گوشه‌ای از شخصیت ایرانی است که به فرهنگ تبدیل شده، بین نسل‌ها سینه به سینه انتقال یافته و نمی‌توان این ارزش‌ها را بی ارزش کرد.

شاد بودن و خوشگذرانی

در تمامی طول سال با انواع چالش‌ها و نگرانی‌ها دست و پنجه نرم می‌کنیم. گرانی، تورم، بازی‌های سیاسی، جنگ، کشتار، دشمنی و بسیاری چالش‌ها و مشکلات دیگر، روح و روانمان را می‌آزارد. شبی نیست که با چالش‌ها و مشکلات موجود به بستر نرویم و صبحی نیست که با نگرانی از آینده بیدار نشویم. در این شرایط پر استرس، باید شاد بودن را تجربه کنیم تا از فشار‌ها و نگرانی‌ها بکاهیم و چه موضوعی جذاب‌تر و گیراتر از چهارشنبه سوری؛ سنتی دیرینه که نوید بخش بهار است و جامعه را به دورهمی، شادی و خوشگذرانی دعوت می‌کند.

بیشتر بخوانید:

«درخت» آموزگار راه و رسم انسانیت

تجربه عشق و لذت

"یدالله مع الجماعه". براستی که دست خدا در جماعت است. دورهمی‌ها در هر اندازه‌ای تحقق کلام خداوند متعال است. بهترین گزینه این است که تمامی اعضای خانواده دور هم جمع شوند. کوچک و بزرگ باید در گردهمایی چهارشنبه سوری حضور یابند تا امید به آینده رقم بخورد. در این دورهمی‌ها می‌توان لذت با هم بودن را درک کرد، گذشته تلخ را به فراموشی سپرد و آینده‌ای متفاوت را برنامه ریزی کرد. اگر بدین باور برسیم که هدف از دور هم بودن، رسیدن به خوشی و تجربه عشق و لذت است، باید در وهله اول این مورد را در دستور کار قرار دهیم که در کنار عزیزانی باشیم که دلمان را خوش می‌کنند، قلب مان را می‌لرزانند و باعث می‌شوند عشق و لذت را تجربه کنیم. بنابر این تعداد جمع اهمیتی ندارد، جمع می‌تواند از دو نفر تا هر تعدادی باشد، به شرط آنکه عشق و علاقه را رقم بزند.

فاصله گرفتن از قید‌ها

بدترین چیزی که لذت و خوشی را به چالش می‌کشد، محاصره شدن در قیدوبند‌هایی است که بدور خودمان می‌کشیم. اینکه چه بپوشیم، چه غذایی بپزیم، چه آجیلی بگیریم، چه ساعتی کجا باشیم یا هر گزینه دیگری که محدودمان کند، همچون قیدوبند‌هایی است که به دست و پایمان می‌بندیم تا خوشی و عشق را در حصار محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها قربانی کنیم. باید بپذیریم که هرچقدر خودمان را مقید کنیم، به همان نسبت از لذت‌ها فاصله می‌گیریم. در چهارشنبه سوری فقط با هم بودن را شرط اصلی قرار دهیم و بقیه ماجرا، اضافه‌های بی خاصیت زندگی است. غرق شدن در تجملات به مفهوم دور شدن از لحظاتی است که می‌تواند لذت بخش و امیدآفرین باشد.

فال حافظ

شعر را دست کم نگیریم. هنگامی که برای توصیف باورهایمان بدنبال واژه‌ها می‌گردیم و کلمات را کنار هم می‌گذاریم تا تاثیرگذار شویم، اما موفق نمی‌شویم، تنها با یک بیت و حتی یک مصرع می‌توانیم خودنمایی کنیم و اثرگذار باشیم. اگرچه در تمام طول سال می‌توانیم شعر بخوانیم و با اشعار حافظ، سعدی، مولانا، جامی و حتی شعرای معاصر، روحمان را سیقل دهیم، اما مناسبت‌ها چیز دیگری است. شب یلدا، نوروز، جشن‌های میلاد، مبعث، چهارشنبه سوری یا هر مناسبت دیگری می‌تواند بهانه‌ای باشد تا تفالی به حافظ بزنیم و روحمان را در بستر ادبیات رها کنیم تا لذت مناسبت‌ها را تکمیل کرده باشیم.

کمک به هم نوع

مناسبت‌ها فرصتی جدی برای خرید هستند. در تمام طول سال چیز‌هایی را نمی‌بینیم و نمی‌خریم، اما در یک مناسبت، همان‌ها را می‌بینیم و می‌خریم. اقلام سفره هفت سین، آجیل چهارشنبه سوری، تنقلات شب یلدا و بسیاری موارد دیگر تنها در مناسبت‌ها به چشم می‌آید و خریداری می‌شود. اما هنگام خرید، مهربانی را در دستور کار قرار دهیم. با دستفروشان مهربان باشیم و هنگام خرید از این مردم شریف که در سخت‌ترین شرایط کاسبی می‌کنند تا خودشان را از جرگه بزهکاران دور نگه دارند، مناعت طبع داشته باشیم. به جای چانه زدن‌هایی که با هدف قدرت نمایی انجام می‌دهیم، ببخشیم. اگر نیازمندی را می‌شناسیم، دستش را بگیریم و باور کنیم که آنان نیز برای سور و سات چهارشنبه سوری به پول نیاز دارند. ایمان بیاوریم که از هر دست بدهی، از همان دست پس می‌گیری.

خوشی‌ها را تلخ نکنیم

انفجار ترقه شوک وحشتناکی به جسم و جان انسان وارد می‌کند. از افراد سالم تا بیماران از صدای انفجار ترقه آسیب می‌بینند. باید بدانیم که انفجار هر ترقه، باعث رونق اقتصاد چین می‌شود، کشوری که برای تمامی مراسم و آداب جهانیان از جمله رسوم ایرانیان برنامه دارد. کشوری که فرهنگ‌ها را متناسب با تولیدات چین تغییر می‌دهد تا کالاهایش را بفروشد. باور کنیم که امکان دارد با انفجار یک ترقه یا آتش بازی غیر متعارف، قلبی از حرکت باز بایستد، کودکی بسوزد، نان آور خانواده‌ای به کام مرگ رود و اقتصاد کشور به چالش کشیده شود. از همه مهمتر اینکه خوشی‌های چهارشنبه سوری را تلخ نکنیم.

دکتر زهرا نظری مهر / حقوقدان