کشف برخی از اسرار درخشان‌ترین انفجار کیهانی

ستاره شناسان می‌گویند که فروپاشی یک ستاره عظیم ممکن است عامل ایجاد درخشان‌ترین انفجار پرتو گامای ثبت شده باشد.

انفجار درخشان نوری که در فاصله بیش از دو میلیارد سال نوری از زمین رخ داد و تنها چند ثانیه به طول انجامید، آنقدر درخشان بود که گفته می‌شد ابزار‌های فضایی را کور کرده است.

دانشمندان گفتند که این نوع رویداد یک انفجار پرتو گاما (GRB) است که به عنوان یکی از قوی‌ترین و درخشان‌ترین انفجار‌های جهان شناخته می‌شود.

با این حال، این طغیان، که GRB ۲۲۱۰۰۹ A نام داشت، آنقدر استثنایی در نظر گرفته شد که ستاره شناسان آن را BOAT نامیدند که مخفف عبارت «درخشنده‌ترین انفجار ثبت شده تا کنون» از آغاز تمدن بشری است.

این انفجار‌ها در اکتبر ۲۰۲۲ شناسایی شدند که در فاصله ۲.۴ میلیارد سال نوری از ما قرار دارد. انفجار‌ها به قدری درخشان بود که اخترشناسان مجبور شدند چندین ماه منتظر بمانند تا نور محو شود، و سپس بتوانند منبع آن‌ها را تعیین کنند.

اکنون، یک تیم بین المللی از دانشمندان داده‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) را تجزیه و تحلیل کرده اند.

نتایج منتشر شده در مجله Nature Astronomy نشان می‌دهد که منشا احتمالی BOAT یک ابرنواختر است که پس از فروپاشی یک ستاره عظیم به وجود آمده است.

به دلیل درخشندگی پرتو‌های گاما، اثرات ابرنواختر در ابتدا پنهان بود. درخشش ابرنواختر همراه BOAT در مقایسه با ابرنواختر‌های همراه با انفجار‌های پرتو گامای کمتر طبیعی به نظر می‌رسد.

تصور می‌شود که ابرنواختر‌ها عناصر سنگینی مانند پلاتین و طلا را تولید می‌کنند، اما وقتی دانشمندان GRB ۲۲۱۰۰۹ A را بررسی کردند، هیچ مدرکی از این فلزات گرانبها پیدا نکردند و سؤالات جدیدی در مورد چگونگی پیدایش آن‌ها ایجاد کرد.

دکتر پیتر بلانچارد، از دانشگاه نورث وسترن در ایالات متحده، که این مطالعه را رهبری کرد، گفت: وقتی تأیید کردیم که انفجار‌های پرتو گاما ناشی از فروپاشی یک ستاره عظیم است، این فرصت را به ما داد تا فرضیه‌ای را در مورد چگونگی شکل گیری برخی از عناصر سنگین‌تر در جهان به ما داد. ما نشانه‌هایی از این عناصر سنگین را ندیده ایم که این موضوع نشان می‌دهد که انفجار‌های پرانرژی پرتو گاما مانند BOAT این عناصر را تولید نمی‌کنند، اما این بدان معنا نیست که همه انفجار‌های پرتو گاما اینگونه هستند.

مشاهدات آتی با تلسکوپ فضایی جیمز وب مشخص خواهد کرد که آیا عموزاده‌های "طبیعی" BOAT نیز این عناصر را تولید می‌کنند یا خیر.

فقدان عناصر سنگین در ابرنواختر نشان می‌دهد که منابع جایگزینی غیر از انفجار پرتو گاما ممکن است مسئول ایجاد آن‌ها باشند.

اخترشناسان همچنین دریافتند که این ابرنواختر، بر خلاف رویداد‌های مرتبط با BOAT، به خودی خود درخشان نیست.

این تیم تحقیق خاطرنشان کرد که BOAT ده برابر یا بیشتر از هر چیزی که تا به حال دیده شده روشن‌تر بوده است و رویدادی مانند این هر ۱۰۰۰۰ سال یک بار اتفاق می‌افتد.

دکتر بلانچارد افزود: خوشبختیم که در زمانی زندگی می‌کنیم که فناوری تشخیص این انفجار‌ها در سراسر جهان را داریم. مشاهده یک پدیده نجومی نادر مانند BOAT و تلاش برای درک فیزیک پشت این رویداد خارق العاده بسیار هیجان انگیز است.

دانشمندان هنوز نمی‌دانند چرا BOAT اینقدر درخشان است، اما یک نظریه نشان می‌دهد که جهش‌های پلاسمای بسیار قدرتمندی که پس از انفجار آزاد می‌شوند ممکن است در این موضوع نقش داشته باشند.

منبع: ایندیپندنت