داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه ۱۴۰۱ منتشر شد

نظام بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی کشور یکی از ارکان اصلی حکمرانی محسوب می‌شود که وظیفه هدایت جریان پولی و مالی کشور به سمت برنامه‌های مطلوب را بر عهده دارد. در ایران، سازمان برنامه‌ و بودجه متولی حاکمیتی این وظیفه مهم و حیاتی است و سالانه با تدوین و انتشار بودجه، تصویری از برنامه‌های مهم و منابع مالی در اختیار تصمیم‌گیران و مسئولان قرار می‌دهد.

طبق روال هر سال، سازمان برنامه ‌و ‌بودجه همزمان با تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ توسط دولت به مجلس شورای اسلامی، اقدام به انتشار عمومی متن این لایحه و پیوست‌های آن نموده است.

انتشار عمومی لوایح بودجه و پیوست‌های آن در سال‌های اخیر، گامی مثبت و روبه‌جلو در راستای افزایش شفافیت ارزیابی می‌شود، اما از آنجا که لایحه بودجه در قالب فایل‌های غیرقابل ویرایشِ پی‌دی‌اف (PDF) منتشر می‌شود، امکان تحلیل دقیق جداول لایحه دو هزار صفحه‌ای بودجه را از مسئولان و کارشناسان سلب کرده است.

در راستای برطرف شدن مشکل فوق، خبرگزاری فارس اقدام به انتشار عمومی داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کرده است تا از این طریق امکان تحلیل دقیق لایحه بودجه برای مسئولان، کارشناسان و عموم مردم فراهم شود.

داشبوردهای مدیریتی ابزاری همه‌ فهم برای تحلیل داده‌ها محسوب می‌شوند که با در اختیار گذاشتن دید کلان و جزئی درباره وضعیت بودجه کشور، سازمان‌ها، نهادها و ... به سیاست‌گذاران این امکان را می‌دهند که تصمیم‌گیری خود را مبتنی بر شواهد و داده‌ها قرار دهند. هدف از انتشار این داشبورد در وهله اول تغییر نگرش مسئولان و سیاست‌گذاران درباره روش‌های تحلیل بودجه و در وهله دوم فراهم آوردن ابزاری جدید در جهت تحلیل و بررسی آسان بودجه در کشور است.

در داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه ۱۴۰۱ چه اطلاعاتی وجود دارد؟

در این داشبوردها منابع و مصارف کلان بودجه در کنار بودجه دستگاه‌های اجرایی، استان‌ها، امور و برنامه‌ها به تفکیک درآمدهای عمومی و اختصاصی و بودجه‌های هزینه‌ای و عمرانی با توجه به اطلاعات مندرج در «ماده واحده و جداول کلان» آمده است.

شکل ۱ تصویری از این داشبوردها را نشان می‌دهد که در آن منابع و مصارف کلان بودجه آورده شده است. با انتخاب هر بخش از این داشبورد، سایر قسمت‌ها به صورت متناسب فیلتر می‌شوند و این امکان را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهند که درآمدها و هزینه‌های دولت را به تفکیک هر بخش و هر سال مشاهده نمایند و از میزان تغییرات هر بخش مطلع شوند.

شکل ۱. تصویر داشبورد منابع و مصارف کلان، جداول ۱ تا ۴ ماده واحده[۱]

شکل۲، تصویری از داشبورد درآمدهای دولت را در چهار سطح نشان می‌دهد که به تفکیک درآمد اختصاصی و عمومی و همچنین درآمد ملی و استانی قابل فیلتر است. امکان جستجوی اجزای درآمدی در جزئی‌ترین سطح فراهم شده است.

شکل ۲. تصویر داشبورد درآمدهای دولت، جدول ۵ ماده واحده

منابع عمومی و اختصاصی پس از حصول در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرد. در شکل ۳، تصویر داشبورد بودجه دستگاه‌های اجرایی اصلی به تفکیک آورده شده است. در لایحه ۱۴۰۱ در مقایسه با لایحه ۱۴۰۰، بودجه دستگاه‌های اجرایی در دو سطح «دستگاه‌های اصلی» و «دستگاه‌های تابعه» آورده شده است.

شکل ۳. تصویر داشبورد بودجه دستگاه‌های اجرایی اصلی، جدول ۷ ماده واحده

شکل ۴ تصویر بودجه استانی در ایران را نشان می‌دهد. استان‌های با بیشترین و کمترین بودجه به تفکیک نوع بودجه آورده شده‌اند. همچنین سرانه بودجه هر استان بر حسب جمعیت قابل انتخاب و تحلیل است.

شکل ۴. تصویر داشبورد بودجه استانی، جدول۱۰ ماده واحده

نحوه دسترسی به داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه

داشبوردهای مدیریتی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ برای «ماده واحده و جداول کلان» تهیه شده و به صورت یکجا از اینجا قابل دسترسی است.

در لینک‌های زیر تمامی داشبوردهای مدیریتی به تفکیک قابل دسترس هستند:

- منابع و مصارف کلان (جداول ۱ تا ۴ ماده واحده)

- درآمدهای دولت (جدول۵ ماده واحده)

- بودجه امور (جدول۶ ماده واحده)

- بودجه دستگاه‌های اجرایی اصلی (جدول۷ ماده واحده)

-بودجه دستگاه‌های اجرایی تابعه (اطلاعات تکمیلی لایحه۱۴۰۱)

- برآورد تملک دارایی‌های مالی (جدول۸ ماده واحده)

- برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه (جدول۹ ماده واحده)

- تصویر کلان بودجه استانی (جدول ۱۰ ماده واحده)

در مجموع، ابزارهای جدید برای تحلیل داده‌های بودجه (نظیر داشبوردهای مدیریتی) این امکان را برای سیاست‌گذاران و پژوهشگران فراهم می‌کنند که با نگرشی جدید به تحلیل و بررسی بخش‌های مختلف بودجه بپردازند. استفاده از این روش‌ها بجای روش‌های سنتی، ابعاد جدیدی از نکات تحلیلی را در اختیار قرار می‌دهد که پیشتر از نگاه سیاست‌گذار پنهان می‌ماند.