گردشگری سلامت؛ نسخه شفابخش بیمارستان های خصوصی

 الان دیگر نَفَس بیمارستان های خصوصی کشور به واسطه افزایش بی وقفه تورم، رشد فزاینده نرخ ارز، بالا رفتن میزان حقوق و دستمزد، گرانی افسار گسیخته خدمات و تجهیزات پزشکی و هزینه های آب و برق و غذای بیماران و سایر هزینه های جاری آن ها به شماره افتاده است.

تیر خلاص کرونا

بنا بر برخی آمارها، از حدود ١۴١هزار تخت بیمارستانی کشور، قریب ١٨هزار تخت آن مربوط به بیمارستان های خصوصی است. برآوردها نشان می دهد که تا پیش از شیوع ویروس کرونا ٣۵ درصد تخت های بیمارستان های خصوصی کشور یعنی حدود ۶هزار و ۵۰۰ تخت به دلیل گرانی هزینه های درمان و تجهیزات پزشکی خالی بوده است، اما به محض شیوع کرونا، به گفته دکتر کوروش شمیمی رئیس هیئت مدیره انجمن های بیمارستان های خصوصی شمار تخت های خالی این بخش به یکباره به ٧٠ درصد، یعنی ١٢ هزار و ۶۰۰ تخت رسید و این اتفاق هولناک به مثابه تیر خلاصی بر پیکر بیمارستان های خصوصی بود. بر این اساس هم اکنون که همه گیری کرونا هنوز ادامه دارد و گرانی و تورم نیز همچنان می تازد، قاعدتا نبایستی تغییری در وضعیت بیمارستان های خصوصی به وجود آمده باشد و لذا ٧٠ درصد تخت ها همچنان خالی و تنها ٣٠ درصد بقیه در دست بهره برداری و استفاده است و از این رو دخل و خرج این بخش اصلا با هم نمی خواند و وضعیت بحرانی تر از قبل شده است.با توجه به این وضعیت سازمان نظام پزشکی برای سال جاری پیشنهاد افزایش ۶۰ درصدی تعرفه پزشکی و خدمات درمانی را داده بود اما این پیشنهاد در شورای عالی بیمه سلامت رد و به 5/28 درصد تقلیل داده شد و همین مقدار هم در هیئت دولت به ١٩ درصد برای بخش دولتی و ٢۴ درصد برای بخش خصوصی تغییر داده و برای اجرا به مراکز درمانی و دانشگاه های علوم پزشکی کشور ابلاغ شد.

لزوم چاره اندیشی

مسلم است که جامعه پزشکی و به ویژه بخش خصوصی حوزه سلامت از تعرفه جدید ابلاغی راضی نیست و تعرفه پایین پزشکی را باعث رواج تخلفات پزشکی، افزابش پرداخت زیرمیزی، مهاجرت پزشکان و پرستاران به خارج و کاهش کیفی خدمات پزشکی می داند. از سوی دیگر افزایش تعرفه باعث ایجاد فشار بیشتر به مردم و به خصوص قشر متوسط به پایین جامعه خواهد شد. آمار جدیدی در این رابطه وجود ندارد، اما در سال ٩٨ ایرج حریرچی معاون کل وقت وزارت بهداشت گفته بود: « ۸۰ درصد مردم توان مراجعه به بیمارستان خصوصی را ندارند. ۱۵ تا ۱۷ درصد مردم هم با استفاده از بیمه تکمیلی و سه تا پنج درصد هم با خرج خودشان به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه می‌کنند» . البته برای سامان بخشی به وضعیت بهداشت و درمان کشور سال هاست که طرحی با عنوان «اصلاح نظام سلامت» تهیه و تصویب شده که قرار است درقالب زیرساخت هایی مثل پزشک خانواده، نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت همه چالش های مربوط به این حوزه را برطرف کند اما این طرح فعلا به دلیل مخالفت برخی سازمان ها و صندوق ها هنوز مجال قابلیت اجرا پیدا نکرده است، بنا براین برای حل مشکل به ویژه در بیمارستان های خصوصی باید تدبیر دیگری اندیشید و طریق دیگری برگزید.

 

بیشتر بدانید:آمادگی کیش در آستانه جام جهانی 

نسخه نجات

به گواه اظهارات آگاهان و دست اندرکاران دو حوزه «گردشگری» و «سلامت»، «گردشگریِ سلامت» یک طریق کارآمد، ارزآور و نجات بخش برای اقتصاد و به ویژه نجات بیمارستان های خصوصی کشور از بحران مالی و ورشکستگی است. گردشگری سلامت یا توریسم درمانی، پیشینه ای به درازای عمر بهداشت و درمان دارد. اما طی سال های اخیر اتفاق جالب و تامل برانگیزی در این بخش رخ داده است، بدین ترتیب که شهروندان کشورهای توسعه یافته به دلیل سنگین بودن مخارج و هزینه های پزشکی در کشورشان از یک سو و از سوی دیگر به دلیل پیشرفت دانش پزشکی در کشورهای در حال توسعه، نسبت به انجام جراحی های پزشکی و اقدامات درمانی در کشورهای اخیرالذکر، اقبال و تمایل روزافزونی نشان داده اند و همین موضوع به یک فرصت طلایی برای ارزآوری، رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای کشورهای میزبان و توریست پذیر تبدیل شده است. به عنوان نمونه یک عمل جراحی « بای پس قلب» که در آمریکا ١١٣ هزار دلار هزینه برمی دارد، در کشور هند فقط با ١٠ هزار دلار ـ یعنی با مبلغی کمتر از یک دهم آمریکا ـ انجام پذیر است و همین مسئله باعث شده تا سیل بیماران در شاخه های گوناگون نظیر ناباروری، سرطان، زیبایی، مشکلات قلبی و غیره، از اقصی نقاط دنیا به کشور هند سرازیر شود و این کشور را به قطب گردشگری سلامت تبدیل کند. به موازات هند، کشورهای تایلند، اندونزی امارات و ترکیه در قاره آسیا و برزیل و مکزیک در قاره آمریکا در زمینه جذب گردشگر سلامت در حال رقابت و بازاریابی هستند و طبیعی است که بیمارستان های خصوصی این کشورها به خلاف کشور ما، فرصت سر خاراندن نداشته باشند.

ایران، ارزان‌تر از همه جا

همه این اتفاقات در حالی رخ می دهد که از قضا ایران مزیت های چشمگیر و قابل توجهی نسبت به کشورهای یادشده دارد که در صورت معرفی اصولی و بایسته آن ها جذب گردشگر سلامت به کشورمان با سهولت و سادگی بیشتری انجام خواهد گرفت. تعدادی از این مزیت ها به قرار زیر است:
١ ـ در ایران خوشبختانه یا متاسفانه تعرفه خدمات پزشکی نسبت به خیلی از کشورهای منطقه ارزان‌تر و پایین تر است و این امر می تواند به عنوان اولین و مهمترین مزیت و فاکتور به توریست ها و گردشگران سلامت خارج از کشور معرفی شود و آن ها را برای انجام سفر درمانی به ایران متقاعد سازد.
۲ ـ دانش پزشکی و تجربه علمی کادر درمان ایران به زعم بسیاری از دست اندرکاران مسائل پزشکی، اگر از سطح آسیا و کشورهای منطقه فراتر نباشد، فروتر نیست و این نکته یکی دیگر از مزایا و امتیازهای حوزه درمان کشور است و می تواند برای جذب توریست سلامت ملاک و معیار قرار بگیرد.
٣ ـ گردشگر سلامت بعد از انجام درمان معمولا تمایل دارد که از جاذبه های گوناگون کشور و سرزمین میزبان نیز دیدن کند و لذت ببرد و از این بابت پول بپردازد، لذا کشور ما از این نظر و به لحاظ برخورداری از جاذبه های فراوان تاریخی، طبیعی و فرهنگی نسبت به سایر کشورهای توریست پذیر رجحان و برتری چشمگیری دارد.

پیش شرط ها

بر اساس آنچه ذکر شد، به نظر می رسد حوزه « گردشگری سلامت» فرصتی ایده آل و کارآمد برای رونق بخشی به بحث درمان، به ویژه در بخش بیمارستان های خصوصی کشور و نجات آن ها از بحران مالی و ورشکستگی باشد. اما این مهم پیش شرط هایی دارد که لازم می نماید هرچه سریع تر و در اولین فرصت نسبت به اجرا و عملیاتی شدن آن ها همت گمارد و اقدام نمود:
١ ـ توجه ویژه به راه اندازی و گسترش شرکت های تسهیلگر توریست سلامت. این موضوع از دو جهت اهمیت دارد: الف ـ تخصصی شدن بحث جذب گردشگر سلامت و حذف واسطه های غیر متخصص که عمدتا اسباب نارضایتی توریست ها و آبروریزی برای نظام درمان کشور را فراهم می آورند. ب ـ توزیع استاندارد بیمار و فراغت کادر درمان نسبت به دغدغه جذب گردشگر سلامت و تمرکز بر فرایند هرچه بهتر درمان.
٢ ـ جدیت در امر تبلیغات و یاری گرفتن از رسانه های فراسرزمینی و به ویژه فضای مجازی و اینترنت، به منظور ایجاد و تثبیت برندینگ و بازاریابی و تلاش برای پیروزی در رقابت با رقیبان منطقه ای.

٣ـ تقویت و توسعه زیرساخت های اقامتی و بوم گردی. برای هر نوع گردشگر و جهانگرد و به ویژه گردشگر سلامت استاندارد و راحتی محل اقامت مهم است و میزبان باید به این مهم توجه داشته باشد. در سال های اخیر محل های اقامتی بوم گردی در کشور گسترش زیادی پیدا کرده بود اما در پاره ای موارد تنگ نظری مسؤلان کام سرمایه گذاران را تلخ و آن ها را از ادامه کار منصرف کرده است.
۴ـ تقویت و توسعه زیرساخت های حمل و نقل در همه حوزه های جاده ای، هوایی، دریایی و ریلی. متاسفانه علی رغم اهمیت موضوع هنوز بعضی کشورها پرواز مستقیم به ایران ندارند و توریست آن کشورها ناچار است با پرواز دیگری از ترکیه یا امارات خودش را به ایران برساند و این امر دسترسی گردشگر را دشوار و بعضا او را از سفر به کشورمان منصرف می کند.

۵ـ بوروکراسی و ضابطه های دست و پاگیر اداری که مشخصه دیوانسالاری سنگین و فاقد تحرک و پویایی کشور است باید تعدیل و حذف شود. توریست و گردشگری که به ایران سفر می کند بعضا برای دریافت یک سیم کارت تشریفات اداری زمان‌بر و خسته کننده ای را باید پس پشت بگذارد؛ در صورتی که شرکت های تسهیلگر جذب توریست که پیش تر به آن ها اشاره شد به راحتی و با تمهیداتی می توانند این مشکل را حل کنند. همچنین در این راستا بایستی برای سهولت و راحتی هرچه بیشتر تعاملات بانکی و ارزی هم چاله عاجل اندیشیده شود.
۶ ـ آموزش پیوسته و روزآمدسازی اطلاعات کارکنان بخش های گردشگری سلامت کشور و ارایه آخرین الگوها و روش های حرفه ای به آن ها به منظور میزبانی هرچه بهتر از گردشگران سلامت. بر اساس یک سنت طبیعی و روش غریزی چنانچه مشتری از ارائه دهنده خدمات راضی باشد برای دفعه بعد با خودش مشتری یا مشتری های دیگری به همراه می آورد؛ در تداول اهل فن به این روش « بازاریابی سینه به سینه» یا «بازاریابی دهان به دهان» می گویند.

٧ ـ ارائه تسهیلات کم بهره به بیمارستان های خصوصی، شرکت های تسهیلگر توریست درمانی و سایر موسسات و سازمان های دخیل در این حوزه به منظور آغاز و اجرای فراگیر، سریع و آسان پروژه درمان بخش «گردشگری سلامت».
٨ ـ و بالاخره تعامل بیش از پیش و هم افزایی سازنده با کشورهایی که در حوزه « گردشگری سلامت» صاحب حرف، ایده و سبک هستند. چهارم الی ششم مردادماه آتی قرار است که «همایش و نمایشگاه بین المللی بیمارستان های خصوصی» در مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما برگزار شود. این همایش فرصت مغتنمی است تا دست اندرکاران بخش درمان و گردشگری سلامت، هم در زمینه معرفی امکانات و توانمندی های داخلی و هم در زمینه استفاده از تجارب کشورهای دیگر به‌منظور جذب هر چه بیشتر گردشگر سلامت بهره برداری لازم و بایسته به عمل آورند.

 

مسعود یوسفی / روزنامه نگار