افزایش تمایل به شغل‌های خدماتی

تحلیلگران بازار کار معتقدند افزایش متقاضیان اشتغال و کارجویان از یک سو و گسترش فضای مجازی و ایجاد ظرفیت‌های جدید اشتغال در حوزه خدمات از سوی دیگر موجب بالا رفتن آمار اشتغال در بخش خدمات و گسترش کسب و کار‌های خدماتی شده است.

در سال‌های اخیر بخش عمده اشتغال کشور به سمت خدمات سوق پیدا کرده است به نحوی که برابر آمار‌ها بیش از ۵۰ درصد اشتغال کشور متعلق به بخش خدمات بوده و این امر به گسترش مشاغل خدماتی انجامیده است.

کارشناسان و فعالان حوزه کار، پایین بودن هزینه سرمایه گذاری و نبود بروکراسی‌های زائد و محدودیت‌های ایجاد مشاغل در بخش‌های تولیدی و صنعتی را از جمله علل گسترش روز افزون مشاغل خدماتی می‌دانند، با این وجود بر ناپایداری مشاغل خدماتی در بحران‌های اقتصادی و برخی شرایط پیش بینی نشده نظیر آنچه در دوران شیوع کرونا رخ داد، تاکید دارند.

کارشناس حوزه کار معتقد است: دلیل گسترش مشاغل خدماتی فراهم نبودن زیرساخت‌های شغلی دائم در کشور است که باعث شده افراد به جای کار‌های تولیدی، به مشاغل خدماتی روی بیاورند.

ناصر چمنی می‌گوید: اگر در طول سال‌های گذشته زیرساخت‌های ایجاد اشتغال پایدار در کشور فراهم و محدودیت‌های پیش روی بخش‌های تولید و صنعت برداشته می‌شد، امروز به جای افزایش مشاغل خدماتی، با گسترش بنگاه‌های تولیدی و رونق بخش‌های تولید و صنعت رو به رو بودیم.

این کارشناس حوزه کار یکی دیگر از علل رواج شغل‌های خدماتی را تقاضای جامعه عنوان کرده و می‌گوید: مشاغل خدماتی با نیاز روز جامعه در ارتباطند و به دلیل افزایش تقاضا و نیاز مصرفی مردم در سال‌های اخیر گسترش یافته اند.

از نگاه وی، مشاغل خدماتی نیاز به تخصص بالایی ندارند و برای راه اندازی، سرمایه و هزینه بسیاری نمی‌خواهند و از بروکراسی‌های زائد و دست و پاگیر مشاغل تولیدی و صنعتی در آن‌ها خبری نیست لذا افراد ترجیح می‌دهند دنبال کسب و کار‌های خدماتی بروند که به راحتی ایجاد می‌شوند و در صورتی که در مشاغل بخش کشاورزی و صنعت افراد نیازمند حمایت‌های دولتی و بانکی درباره عوارض و مالیات و پرداخت تسهیلات هستند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از بررسی اشتغال در بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی در بهار ۱۴۰۱، بخش خدمات با ۵۱.۲ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده که این امر نشانگر رشد ۲.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است. بخش‌های صنعت با ۳۲.۷ درصد و کشاورزی با ۱۶ درصد در مراتب بعدی سهم اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند.

در حال حاضر بخش خدمات گنجایش بیشتری برای جذب کارجویان و زنان و جوانان نسبت به دیگر بخش‌های اقتصادی دارد و می‌تواند زمینه حضور افراد در عرصه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را رقم بزند.

اگرچه کارشناسان معتقدند که سیاستگذاری‌ها در کشور به جهت پایداری مشاغل، رونق تولید، بی نیازی از واردات و حفظ قدرت معیشت و رفاه مردم باید به سمت اقتصاد دانش بنیان و تولید محور حرکت کند تا موجبات رشد و توسعه بیشتر اقتصادی فراهم شود، اما با توجه به تحولات تکنولوژی، گسترش فضای مجازی، ظهور مشاغل جدید در آینده و افزایش تقاضا و نیاز مصرفی جامعه ایران به نظر می‌رسد که مشاغل خدماتی همچون کشور‌های دیگر سطح بالایی از اشتغال را به خود اختصاص خواهند داد و روند صعودی آمار فعالیت‌های خدماتی در سال‌های پیش رو را شاهد خواهیم بود.