شرکت‌های مادر از ارتباط مستقیم با ایرانی‌ها طفره می‌روند

پول‌نیوز - بخش اول گفت‌وگوی روزنامه دنیای خودرو با کورش مرشد سلوک، کارشناس صنعت خودرو و نایب رئیس انجمن واردکنندگان، بیشتر بر موضوعاتی نظیر وضعیت واردات و پیش‌بینی آنها برای آخر سال جاری، نرخ ارز و استانداردهای ابلاغی متمرکز بود.

در بخش دوم و پایانی این گفت‌وگو علاوه بر پیگیری برخی پرسش‌‌ها نظیر خودروهای هیبرید، بیشتر حول‌وحوش تصمیم وزارت صنعت، معدن و تجارت درخصوص ابلاغیه و تعیین مهلت برای اخذ نمایندگی از شرکت مادر، اثرات، زمان و چرایی آن صحبت کردیم؛ مساله‌ای که تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است.

به گفته مرشد سلوک نگاه شرکت‌های مادر خارجی، این است که حاکمیت در ارتباط با ایران چه سطحی را تعیین می‌کند و تا زمانی‌که سطح ارتباطی با ایران مشخص نشود، شرکت مادر به بازار ایران ورود نخواهد کرد. به عقیده وی بخشی از مشکلات ناشی از این مساله در نتیجه برداشت و تفسیر اشتباه از تصمیمات صحیح است که منجر به ایجاد مشکل می‌شود.

 دستورالعملی که به‌تازگی برای لغو مجوز نمایندگی‌هایی که به‌طور غیرمستقیم با شرکت‌های مادر در ارتباط هستند، در زمان مناسبی ابلاغ شد؟

خیر، زمان مناسبی برای ابلاغ چنین دستور‌العملی نبود و وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌های گذشته برای دور زدن تحریم‌‌ها مجوزی صادر کرد که به‌واسطه آن بازرگانان و تجار می‌توانستند با اخذ نمایندگی یکی از نماینده‌های شرکت مادر در ایران ایجاد نمایندگی و نسبت به واردات آن برند اقدام کنند. بسیاری از واردکنندگان نسبت به اخذ این مجوز اقدام کردند. حال بدون اینکه تحریم‌‌ها برداشته شود وزارتخانه اقدام به ابلاغ دستورالعمل جدید کرده است و به این شرکت‌‌ها فرصت داده در زمان محدودی با شرکت مادر ارتباط برقرار و اخذ نمایندگی کنند اما مگر تحریم‌‌ها برداشته شده که چنین اقدامی صورت گرفته است.

در حال حاضر شاهد هستیم شرکت‌های مادر به‌واسطه سیاست‌های کشور مربوط به خود علاقه‌ای به ایجاد رابطه اقتصادی با ایران ندارند و همچنان محدودیت‌های تحریم را برنداشته‌اند، حال چگونه نمایندگی‌های ایران این مشکل را حل کنند. اخیرا وزارت صنعت بخشنامه‌ای صادر کرده و سه ماه این مهلت را تمدید کرده که این امر دلیلی برای اتخاذ تصمیم اشتباه و بی‌موقع و صرفا مسکنی است که درد اصلی را دوا نخواهد کرد.

بهترین زمان، چه موقع است بتوان به اخذ نمایندگی از شرکت مادر امیدوار بود. آیا شاهد این اتفاق در پایان سال خواهیم بود یا خیر؟

تمام کشورهایی که صاحب صنعت خودرو هستند، با کشور امریکا در ارتباطند و همه منتظر نتایج انتخابات امریکا بودند که در حال حاضر نتیجه مشخص شده است. اکنون منتظر هستند ببینند سیاست‌های ترامپ در ارتباط با منطقه به چه شکل خواهد بود؟ سپس بر اساس سیاست‌ها و ارتباطاتی که با دولت امریکا برقرار می‌کنند، تصمیم می‌گیرند که مرتبط با سطح ارتباط آنها با ایران است و تا زمانی که مشخص نشده است، هیچ‌کدام از کشورهای اروپایی یا آسیایی، سطح رابطه‌شان را با ایران مشخص نمی‌کنند. بعید می‌دانم در شش ماه تا یک‌سال آتی این وضعیت مشخص شود.

 یعنی همچنان شرکت‌های مادر برای ایران، خودرو تولید نخواهند کرد؟

نگاه شرکت مادر، این است که نگاه حاکمیت او در ارتباط با ایران چه سطحی را تعیین می‌کند و تا زمانی‌که سطح ارتباطی با ایران مشخص نشود، شرکت مادر به بازار ایران ورود نخواهد کرد.

 یکی از بحث‌هایی که اخیرا در ارتباط با نمایندگی‌‌ها مطرح شده و مسکوت مانده، این است که وقتی یکی از شرکت‌های خارجی با یک تولیدکننده داخلی جوینت شود و محصولات آن را تولید کند، سایر محصولات هم باید دست او بیفتد و وارد‌‌کننده هم باید با آن شرکت تولیدکننده یا بخش خصوصی مدارا و همکاری کند. این مورد را چگونه توضیح می‌دهید؟

در ارتباط با تولید داخل و ایجاد امکانات تولیدی و کارخانه مادر، معمولا به این شکل صورت می‌گیرد که ارتباط با یک مدل خاص از توافق می‌شود. یعنی امکانات تولید یک مدل خاص با دولت ایران توافق و یک قرارداد، بسته و آن مدل خاص در ایران تولید می‌شود. قطعا وقتی این مدل خاص در ایران تولید می‌شود، باید مانع واردات این مدل شد چون تولید داخل داریم. این امر صدمه‌ای به مدل‌های دیگری نمی‌زند. قطعا وارد‌‌کننده می‌تواند مدل‌های دیگری از آن برند را وارد کند.

بحث این بوده است که سایر مدل‌‌ها را هم آن شرکت باید وارد کند؟

این اشتباه محض است و تداخل وظایف خواهد شد و معمولا هم شرکت‌های مادر این کار را نمی‌کنند. شاید خواسته اینجا صرف شده باشد ولی در این زمینه توسط شرکت مادر حمایتی صورت نخواهد گرفت. این سیاست‌‌ها متفاوت است. منظور من این است که شاید سیاست شرکت مادر این باشد که بحث واردات را به نمایندگی‌اش بدهد و تولید را با دولت هماهنگ کند، این موضوع در اختیار شرکت مادر است و ما نمی‌توانیم برای این قضیه چارچوبی را مشخص کنیم زیرا هر برند و شرکتی سیاست‌های خاص دارد.

 آیا اقبال به کره‌ای‌‌ها کم شده است؟

در مقطعی خاص ماشین‌های وارداتی محدودی داشتیم اما الان به این شکل نیست. این روند توسعه پیدا کرده است و مدل‌های دیگری هم وارد بازار شده‌اند. گرایش مردم نیز به این مدل‌‌ها بیشتر شده است و این موضوع قطعا روی برندهای کره‌ای تاثیر خواهد گذاشت اما این‌گونه نیست که علاقه‌مندی نسبت به خودروی کره‌ای کم شده باشد، حداقل من قضیه را به این صورت نمی‌بینم. تنوع انتخاب برای مصرف‌کننده بیشتر شده است و این امر تاثیر خودش را بر همه برندها می‌گذارد و چون ماشین‌های کره‌ای، بازار قابل توجهی داشتند، در ماشین‌های محصول این کشور ملموس و مشهود است.

اخیرا با افزایش آلودگی هوا، نگاه‌ها به سمت خودروهای هیبرید بیشتر و متمرکز‌تر شده است. در این خصوص با توجه به فعالیت‌هایی که در این زمینه دارید، فضا را چگونه می‌بینید؟

دولت ما تصمیمات خوبی می‌گیرد ولی گاهی این تصمیمات به بدترین وضع ممکن اجرا می‌شود یا اینکه به مرحله اجرا که می‌رسد، مشاهده می‌کنید شکل اجرا اینقدر اشتباه است که آن تصمیم درست، متاثر از این شکل اشتباه قرار می‌گیرد و نتایج مورد نظر حاصل نمی‌شود. خوشبختانه در سال‌های گذشته در بحث هیبرید تصمیمات خوبی گرفته شد. اینکه کلا نظام حمل‌ونقلی ما مرتبط با هیبرید شود. تاکسی‌رانی وارد فاز هیبرید و تکنولوژی آن شد، تعرفه‌‌ها اصلاح و پایین آمد. برای خودروی هیبرید نیز امتیاز ایجاد کردند. حتی در محدودیت‌های طرح ترافیکی شرایط و امتیازات خاصی قائل شدند. همه زمینه‌‌ها را مهیا کردند که مصرف‌کننده به سمت خودروهای هیبرید حرکت کند و علاقه‌مند به این باشد که خودروی هیبرید تهیه و از این خودرو استفاده کند.

این امر زمینه‌ساز اتفاقات مهم بود ولی متاسفانه با یک تفسیر اشتباه دوباره متوقف شدیم و واردات خودروهای امریکایی را محدود کردیم. واردات خودروهایی که در امریکا تولید می‌شود و وابسته به یک کشور دیگر هم است، محدود شده است. در نتیجه سهم قابل توجهی از واردات را که خودرو هیبرید باشد، بالاخص کمری هیبرید، مشروط و محدود به این قضیه کردیم و متاسفانه واردات خودروی کمری هیبرید نداریم و این موضوع هم به‌خاطر این است که صرفا محصول در امریکا تولید می‌شود، در صورتی که هیچ ارتباطی با دستور قبلی ندارد.

در دستور قبلی صراحتا گفته شده بود خودروی امریکایی نباید وارد کشور شود. در صورتی که خودروهای هوندا، ب‌ام‌و و تویوتا مشخص هستند و در دنیا شاخص به حساب می‌آیند. تویوتا که وابسته به ژاپن و ب‌ام‌و وابسته به آلمان است، در کل دنیا شناخته شده‌اند. حتی بعضی از این کشورها با این برندها در دنیا شناخته شده‌اند ولی متاسفانه تفسیر و نگاه اشتباه به این قضیه، ما را از داشتن امکانات خوبی مانند خودروهای تویوتا، ب‌ام‌و و هوندا محروم کرده است. از سوی دیگر چون در این  تقسیم‌بندی خودروی هیبرید گنجانده شده است، محروم از وارد کردن این گونه خودروها هستیم. با وجود این‌که این همه زیرساخت مهیا کردیم خودروی هیبرید وارد کنیم.

آیا تلاشی برای این کار صورت گرفته است؟

بله. برای این کار، تلاش‌‌های زیادی صورت گرفته ولی متاسفانه گوش شنوا کم است.
 
به تصمیم‌های درست و تفسیرهای اشتباه اشاره شد. این تفسیرهای اشتباه از کجا نشات می‌گیرد؟

برخی دست‌اندرکاران هدف اصلی از تصمیم درست را گم می‌کنند. اطلاعات محدود، اشراف به مسائل و قوانین خیلی کم است و متوجه این قضیه نیستند که این تفسیر اشتباه از این تصمیم، می‌تواند چه تاثیراتی بر تصمیمات و مسائل دیگری داشته باشد. به‌عنوان مثال برای خودروهای هیبرید، این همه زیرساخت آماده کرده‌ایم و سپس با یک تصمیم اشتباه، خودمان را محروم می‌کنیم. قرار است کشور امریکا را از بازار ایران محروم کنیم، بنا نیست دست کشور خودمان را از یکسری تکنولوژی‌‌ها و امکانات کوتاه کنیم.

به نظر می‌رسد هدف گم شده است، می‌خواهیم خودروی امریکایی وارد کشورمان نشود که البته تصمیم درستی است. نمی‌خواهیم اقتصاد امریکا از بازار ایران ذی‌نفع باشد. از آن طرف به چه قیمتی؟ این قضیه را به خودروی ژاپنی، آلمانی و کره‌ای تولید شده در امریکا، نسبت می‌دهیم. از آن طرف باید ببینیم چه صدمه‌ای به خودمان می‌زنیم. تا این حد که مانع ورود خودروهای هیبرید به کشور خودمان شده‌ایم. قطعا فوایدی که ایران از واردات خودروهای هیبرید بهره‌مند خواهد شد، بیشتر از امتیازاتی است که برای امریکا خواهد داشت.

همین تفسیرهای اشتباه، از تصمیمات درست برای اخذ نمایندگی از شرکت مادر تا چه حد تاثیرگذار است، یعنی می‌تواند بازار محصولات یک کشور را از بین ببرد؟

به اعتقاد من، وزارتخانه مجددا مسیر را گم کرده است. زمانی وزارتخانه این امتیاز را برای بازرگانان و تجار ایرانی ایجاد کرد. با توجه به تحریم‌‌ها و موانعی که شرکت مادر و تولیدکننده خودرو برای بازار ایران ایجاد کرده است و ورود نمی‌کند، بخشنامه‌ای را صادر کرد و اجازه داد تجار ایرانی از نمایندگی‌های دیگر آن شرکت، اخذ نمایندگی کنند. این اتفاق برای دور زدن تحریم بوده است که بازار ایران را از یک‌سری برندها محروم نکنیم.

برخی شرکت‌های مادر نمی‌خواهند حضور داشته باشند، ما نیز به صورت غیرمستقیم نمایندگی می‌گیریم و تکنولوژی و  حتی آن خودرو را وارد بازار می‌کنیم. این تصمیم و اینکه این مساله باید جمع شود، تصمیم بسیار خوبی است اما سرانجام تمام نمایندگی‌‌ها باید به‌صورت مستقیم با شرکت مادر مرتبط شوند و در واقع شرکت مادر تامین خودرو کند. این هم تصمیم خوبی است ولی زمان اجرای آن، الان نیست چون محدودیت‌های تحریم در حال حاضر، کاملا برداشته نشده است و مانع تصمیم خوبی که در گذشته گرفته‌ایم، شده‌ایم.

در حال حاضر امکان اخذ نمایندگی از شرکت مادر وجود ندارد و پاسخ شرکت ایرانی را شرکت مادر خارجی نمی‌دهد. چون شرکت مادر در بلاتکلیفی است. پس باید صبر کنیم و تکلیف شرکت مادر، آن کشور و سطح ارتباطات اقتصادی آن با ایران مشخص شود. سپس به‌طور قطع موافق این قضیه هستیم که این دستورالعمل برداشته شود و همه شرکت‌‌ها مستقیما با کمپانی مادر در ارتباط باشند.