ضرورت توجه به تولید دانش بنیان

پول‌نیوز، مهدی گل سفیدی*- کشورهای پیشرفته  با اتکا به تجارب پیشین به این نتیجه رسیده اند که باید برای بازدهی و افزایش ارزش افزوده چندین برابری به موضوع تولید دانش بنیان توجه کنند. این موضوع از زمانی مطرح شد که کشورها متوجه شدند باید اقتصاد خود را به خودکفایی رسانده و از سلطه سیاسی سایر کشورها خارج شوند.

 اگر چه استقلال اقتصادی همیشه اصلی ترین خواسته بسیاری از کشورها بوده است اما این روند عملا به دلیل برخی از وابستگی های اقتصادی امکان پذیر نبوده یا با کندی خاصی در حال انجام بوده است.

در طی سال های گذشته کشورهایی که تلاش می کردند خود را از زیر سلطه استعمار سایر کشورها و به اصطلاح ابرقدرت ها خارج  کنند، با تحریم و تهدید مواجه شده و قادر به تامین مایحتاج اولیه و ضروری خود برای تولیدات داخلی نبودند.

واقعیت این است که این کشورها از بسیاری از علوم روز و دانش فنی بی بهره بوده و به دلیل فقدان دانش و تکنولوژی لازم وابستگی آن ها به سایر کشور ها ادامه داشته است. این وابستگی معمولا وابستگی اقتصادی توام با وابستگی سیاسی وامنیتی است بنابراین مسائل یاد شده  موجب شده تا مباحث تولید دانش بنیان به اصلی ترین اولویت کشورها تبدیل شود.

چون در تولید یک کالا مزیت نسبی داریم اگر تولید آن کالا را به عنوان یک استراتژی مد نظر قرار دهیم یقینا ضرر کرده ایم در حالی که اگر به توسعه تولید دانش بنیان و توسعه تکنولوژی اهتمام داشته باشیم به جای اینکه مواد خام را مثلا با سود پنجاه درصدی به فروش برسانیم می توانیم مواد خام را پس از طی فرآیند تکنولوژیک به مواد مختلفی  تبدیل کنیم که گاه با چند صد برابر قیمت به فروش برسانیم.

متاسفانه به نظر می رسد در حالی که دنیا به این تجربه رسیده است مسوولان ایرانی به این مهم اهتمام نداشته و همچنان مواد خام را به فروش می رسانند تا کشورهای توسعه یافته با تبدیل آن به کالاهای ثالث آن را با چند برابر قیمت به ما بفروشند.

در اقتصاد کشورهای توسعه یافته، تولید دانش بنیان جای مزیت نسبی ناشی از مواد اولیه، نیروی کار ارزان و ... را گرفته است و خود مزیت نسبی این دهه شده است.

داشتن مزیت نسبی به واسطه  تولید دانش بنیان، مزیت رقابتی مناسب و کم رقیبی است که حرکت به سمت آن براساس سیاستهای اقتصاد مقاومتی ضروری است.

کشورهای عضو بریکس، بخشی از فرصتهای اقتصادی را از تولید دانش بنیان برنامه ریزی کرده اند . بعنوان مثال هند با استراتژی مناسب و تربیت نیروی متخصص، بخشی از بازارهای نرم افزار جهان را با ارزش افزوده فوق العاده تصاحب کرده است.

به عبارتی مزیت نسبی به نام نیروی انسانی متخصص،ت ولید دانش بنیان با ارزش افزوده مناسب را به ارمغان می آورد. جلوگیری از خام  و نیمه خام فروشی و همچنین تولید و صادرات کالای ساخته شده در کنار تولید دانش بنیان می تواند رشد مناسب اقتصادی را رقم زند. به قول اقای دکتر پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی؛ عبور از مزیت نسبی صرف، به سمت تولید دانش بنیان از نیازهای امروز اقتصاد کشور است.

تولید دانش بنیان، ضمن کاهش وابستگی استراتژیک کشور  به مدد  مزیت نیروی متخصص و جوان ایرانی ، ارزش افزوده مناسبی را نصیب کشور می کند.

از محاسن تولید دانش بنیان می توان به، سهولت و سرعت انتقال آن ، به همراه قابلیت کنترل و انتقال تدریجی تکنولوژی و دانش اشاره کرد. گاه می توان با دانش انحصاری و تولید دانش بنیان، دهها سال به فروش دانش و تکنولوژی پرداخت.

شرکتی مثل اپل، گوگل،یاهو و... بر پایه تولید دانش بنیان هم برند شده اند و هم اینکه در حوزه های خود برترین و به روزترین خدمات  را ارائه می دهند. چنین شرکت‌هایی اغلب سوداوری بیش از درآمد نفتی ما را دارند و گاه ارزش بازاری آنها به بیش از 100 میلیارد دلار می رسد.

استاد رشته کارافرینی دانشگاه*