بایدها و نبایدهای آموزش مالی به کودکان

پول نیوز؛ سمیه علی اصغری- آیا تاکنون به اهمیت آموزش های مالی به فرزند خود فکر کرده اید؟ چگونه باید چنین مهارتهایی را در آنان پرورش داد؟ نظر شما در مورد اختصاص "پول تو جیبی" به کودک چیست؟ چنانچه موافق هستید، از چه زمانی باید این متد را به مرحله اجرا درآورد؟ با رشد تدریجی کودکان، یکی از مهم ترین مسائلی که ذهن والدین را درگیر خود می کند همین موضوع آموزش های مالی و تخصیص بودجه ای محدود تحت عنوان "پول تو جیبی" خواهد بود.

در واقع باید از این دید به موضوع نگاه کنید؛ فرزندتان به زودی مفهوم پول و لزوم استفاده از آن برای خرید اقلام مورد نظرش را درک خواهد کرد. این تغییرات و تحولات ادراکی با سرعت بالایی رخ می دهند و به همین دلیل باید برنامه ای از پیش تعیین شده برای رویارویی صحیح و اصولی با آن در ذهن خود داشته باشید. وی همچنین خواهد دانست که منبع محدودی از پول را در اختیار دارد و باید برای خرید وسیله مورد علاقه خود برنامه ریزی داشته باشد. از این رو اگر به درستی عمل نکند، هیچ بودجه ای در دست نخواهد داشت. از جمله دیگر مواردی که کودک با رشد بیشتر و همینطور آموزش های مالی درک خواهد کرد، قیمت متفاوت برای اقلام مختلف است. به عنوان مثال پرداخت هزینه بیشتر برای یک سری از اقلام خاص ارزش خواهد داشت، در حالی که ممکن است این قانون برای وسیله ای دیگر صدق نکند. نحوه صحیح صرفه جویی در پول و پایه ای ترین اصول آن، به طور مستقیم توسط والدین به کودک انتقال می یابد.

هرچه سن کودک بالاتر می رود، قابلیت وی برای شمارش، تشخیص، تمرکز و افتراق ارزشمندی مالی اقلام متفاوت نیز افزایش خواهد یافت. از نظر علم روانشناسی کودک زمانی که فرزند شما به چنین مرحله ای از تکامل دست می یاد، فرصت مناسبی برای اختصاص پول تو جیبی در اختیارتان قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است که سن مشخصی برای تشخیص این موضوع وجود ندارد و شرایط کلی از هر کودک به کودکی دیگر متغیر خواهد بود. برای مثال والدینی هستند که هنوز هم تکامل نام برده را در فرزند شش ساله خود مشاهده نکرده اند. هدف پرداخت پول تو جیبی نیز کاملا واضح خواهد بود: آموزش اهمیت پس انداز، مشارکت در فعالیت های خیریه و همچنین برنامه ریزی بر اساس تجربیات شخصی. اما پیش از آن که دست به عمل شوید، طرح یک سری پرسش های اساسی و پاسخ به آنها ضروری خواهد بود.

سوالاتی که باید به منظور پرداخت پول تو جیبی به فرزندتان، از خود بپرسید:

1. پول تو جیبی و یا کمک هزینه ای که قصد پرداخت آن را دارید، چه مقدار است؟

تعیین مقدار مناسب پول تو جیبی وابسته به فاکتورهای متعددی خواهد بود اما باید همواره یک اصل مهم را در نظر داشته باشید: کمیت را به گونه ای انتخاب کنید که نه تنها منطقی باشد، بلکه با افراط بیش از حد نیز منجر به ایجاد اختلال در زمینه تربیت کودک نشود. توصیه می شود میان پرداختی مورد نظر و سن کودک تناسب قابل توجهی مشاهده شود. بدین ترتیب می توانید با رشد بیشتر وی، کمیت پول تو جیبی را نیز افزایش دهید.

2. نیاز به رعایت چه نوع محدودیت هایی خواهد بود؟

نتایج تحقیقات مختلف همگی حاکی از این موضوع مهم هستند که اختصاص پول تو جیبی به کودک بدون در نظر گرفتن یک سری محدودیت های خاص، نتیجه ای جز هدر رفت مالی و افزایش سطح توقع کودک نخواهد داشت. این موضوع در نهایت با هدف اصلی عنوان شده در تضاد خواهد بود. در واقع توصیه می شود روند آموزش مالی به کودک را کاملا اصولی پیگیری کنید. وی باید قادر به برنامه ریزی در چهار زمینه اساسی باشد: خرج، پس انداز، سرمایه گذاری و اهدا.

- خرج: پس از آموزش مالی صحیح به فرزند خود، به او اجازه دهید هرآنچه که مایل است را با پول تو جیبی دریافتی خریداری کند. در این مورد آزمون و خطا کمک زیادی به کودک خواهد کرد. وی پس از چندین بار اشتباه در خرید اقلام مورد نظر خود، حساب شده تر عمل می کند.

- پس انداز: آموزش نحوه پس انداز به کودک و اهمیت آن نیز موضوعی بسیار ضروری خواهد بود. وی می توانید با پس انداز خود هر چیری می خواهد را خریداری کند اما از او بخواهید که هدفی بزرگ در نظر داشته باشد. از این طریق کودک پس از مدت زمانی کوتاه می آموزد که پس انداز خود را برای اقلام بی ارزش مصرف نکند. پس انداز همچنین در افزایش حس استقلال کودکان نقشی به سزا خواهد داشت.

- سرمایه گذاری: سرمایه گذاری هدفی طولانی مدت خواهد بود. تنها کافیست به فرزندتان چگونگی آینده نگری و تلاش و کوشش برای ساخت فردایی بهتر را آموزش دهید. اگر چنین عادتی را از سه سالگی در کودک خود نهادینه کنید، قطعا در بزرگسالی از نظر مالی فردی موفق خواهد بود.

- اهدا: با اهدای هر چند ماه یک بار مقداری مشخص از پول تو جیبی به یک نهاد خیریه و یا افراد نیازمند، کودک درک مناسبی از مفهوم کارهای بشردوستانه به دست خواهد آورد. این امر زمینه پرورش روحیه ای مثبت را در فرزند شما به وجود می آورد.

3. در مورد فرزندان دیگر خود چه برنامه ای دارید؟

تصور کنید که یک کودک کوچکتر نیز در خانه دارید. هرچند این کودک در حال حاضر درکی از پول و نحوه خرید اقلام مختلف ندارد، اما به زودی از آن مطلع خواهد شد. وی همچنین متوجه می شود که برادر و یا خواهر بزرگ خود از شما پول تو جیبی دریافت می کند. در چنین موردی توصیه به شفاف سازی می شود. به فرزند بزرگتر خود آموزش دهید که علت اختصاص پول تو جیبی به او تنها سن بیشترش است و نباید خواهر یا برادر کوچک خود را نسبت به این موضوع حساس کند. البته بعضی از خانواده معتقد هستند که باید به فرزند کوچک (پیش از سه سالگی) در خانواده های چند فرزندی، پول تو جیبی محدودی داده شود تا از بروز هرگونه اختلاف جلوگیری به عمل آید. با این وجود بهتر است از انجام چنین کاری پرهیز کرده و به جای آن فرزند بزرگ تر را توجیه کنید.

توصیه هایی در رابطه با پرداخت پول تو جیبی به کودکان

- مشارکت کودک در کارهای خانه و همکاری با سایر اعضای خانواده را به میزان پول تو جیبی وی گره بزنید. پیش از هر چیزی نیز از اتاق فرزندتان شروع کنید، آیا همیشه نسبت به تمیز و مرتب کردن آن مسئولیت پذیر است؟ آیا به عنوان مثال در شست و شوی ظرف ها به پدر و مادر خود کمک می کند؟ توجه به این موارد سبب برقراری ارتباط میان کار و درآمد خواهد شد و فرزندتان از سنین پایین به خوبی مفهوم تلاش و کوشش را درک خواهد کرد.

- به عنوان بخشی از روند تنبیه کودک برای انجام کاری ناشایست، پول تو جیبی وی را قطع نکنید. تنها علتی که می تواند به واسطه آن پرداخت پول تو جیبی را قطع کنید، عدم همکاری کودک در تکمیل مسئولیت هایی است که بر عهده دارد و نه چیز دیگری! اگر پول تو جیبی فرزند خود را به علت رفتار نامناسب در خانه، مدرسه و یا اشتباهی کوچک از جانب وی محدود کنید، نتیجه ای جز ایجاد انگیزه های منفی در کودک به دنبال نخواهد داشت. تنها کافیست با آموزش های مالی صحیح، ارتباط مستقیم میان تلاش و موفقیت پولی را به وی توضیح دهید. در واقع باید پیش از پرداخت هرگونه پول تو جیبی به فرزندتان، برای اجرای مقررات مد نظر خود برنامه ریزی داشته باشید. در این راه پایداری خود را حفظ کرده و از دلسوزی های بی مورد پرهیز کنید.

- از قانون سنی پیروی کنید. قانون سنی راهنمایی عمومی برای والدینی است که نمی توانند در مورد مقدار پول تو جیبی فرزندانشان تصمیم گیری کنند. اکثر روانشناسان کودک پول تو جیبی هفتگی بر اساس سن را توصیه می کنند. به عنوان مثال اگر فرزند شما 6 سال سن دارد، می توانید هفتگی 6 هزار تومان به وی پرداخت کنید (اعداد مذکور تنها یک نمونه هستند و طبق شرایط منحصر به فرد هر خانواده متغیر خواهد بود). اما توجه داشته باشید که در صورت اختصاص پول تو جیبی به کودک، باید از وی بخواهید خریدهای مورد نظرش را خودش انجام دهد و بدین ترتیب دیگر نباید از نظر مالی به شما وابسته باشد. چنانچه در این راه پایدار باشید، کودک می آموزد که منبع دریافت مالی محدود است و باید برای خرید اقلام دلخواه خود برنامه ریزی دقیقی ترتیب دهد.

- بیش از مقدار مقرر شده، اقدام به پرداخت پول تو جیبی نکنید. اگر کودک پول تو جیبی خود را زودتر از موعد برنامه ریزی شده خرج کند، باید تا هفته یا ماه بعد منتظر شود. اما اگر مجددا اقدام به پرداخت پول تو جیبی پیش از زمان مشخص شده کنید، مرتکب اشتباهی بزرگ شده اید. کودک بدین ترتیب می آموزد که با دقت بیشتری پول تو جیبی خود را خرج کند. این موضوع در نهایت منتج به پیشرفت مالی کودک در آینده کاری وی خواهد شد.

- فرزندتان را با مفهوم پس انداز آشنا کنید. یکی از مهم ترین اصول آموزش مالی به کودکان بحث پس انداز و صرفه جویی در خرج پول تو جیبی دریافتی خواهد بود. همراه با فرزند خود به بانک بروید و یک حساب بانکی مجزا افتتاح کنید. پس انداز عادتی مثبت و مهم است که بهتر است در سنین پایین به کودک انتقال داده شود. از وی بخواهید که هر هفته و یا هر ماه پس از دریافت پول تو جیبی خود، مقداری مشخص از آن را کنار گذاشته و به حساب بانکی باز شده اضافه کند.

همچنین اگر به فعالیت های خیریه علاقه مند هستید، باید فسلفه آن را از همان سنین کودکی به فرزند خود آموزش دهید. بدین ترتیب می توانید از او بخواهید مقداری از پول تو جیبی خود را برای اهدا به افراد نیازمند اختصاص دهد.

نکته دیگری نیز وجود دارد که البته کمی پیش تر به آن اشاره شد. همانطور که گفتیم با برقراری ارتباط میان انجام وظایف و دریافت پول تو جیبی، می توان روحیه پشتکار و مسئولیت پذیری را در کودکان زنده کرد. اما فاکتوری بسیار مهم در این زمینه وجود دارد که عدم توجه به آن، تمامی تلاش هایتان را بی فایده خواهد کرد. "در این خصوص با ظرافت و درایت خاصی وارد عمل شوید. از رفتار نامناسب کودک به عنوان سلاحی در برابر پول تو جیبی استفاده نکنید. هدف از تعیین یک سری وظایف ویژه برای کودکان، تقویت مسئولیت پذیری در آنها و همچنین درک این مطلب خواهد بود که با تلاش بیشتر درآمد بالاتری نیز به دست می آورند"