معافیت‌ها پاشنه آشیل نظام مالیاتی

به گزارش پول نیوز، پیش‌نویس اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی و رفاهی، کانون توجه کارشناسان اقتصادی و مالیاتی شده است. از مالیات بر سود سپرده‌های بانکی گرفته تا حذف معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد. همچنین با نزدیک شدن به موعد تقدیم لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی، تحلیل‌های گوناگونی از منابع درآمدی دولت در سال آینده را شاهد هستیم.

با ایجاد اصلاحات ساختاری در بودجه، انتظار می‌رود منابع درآمدی دولت بیشتر شود و وابستگی بودجه کشور به فروش نفت را کاهش دهد. این عوامل در کنار یکدیگر موجب شدند تا نگاه‌ها به سمت درآمد‌های مالیاتی جلب شود. به همین منظور، اندیشکده سیاست‌گذاری اقتصادی تهران، در نشستی «راهکار‌های جبران کسری بودجه از طریق افزایش درآمد‌های مالیاتی» را با حضور کارشناسان این حوزه بررسی کرد.

در این نشست، احمد زمانی معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل سازمان امور مالیاتی، سید محمدهادی سبحانیان کارشناس اقتصادی و محمد وصال عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد شریف، دیدگاه‌های خود را ارائه دادند. محور اصلی این گفتگو، تأکید بر ساماندهی معافیت‌های مالیاتی و معرفی مالیات بر مجموع درآمد برای گسترش منابع مالی دولت از طریق درآمد‌های مالیاتی بود.

* مهم‌ترین اصلاح مالیاتی در میان مدت، مالیات بر مجموع درآمد است

احمد زمانی معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل سازمان امور مالیاتی با اشاره به اصلاح قوانین و مقررات مالیاتی گفت: این اصلاحات در زمینه مالیات بر ارزش افزوده و ساماندهی و حداقل کردن معافیت‌ها، قابل پیگیری است. بحث معافیت‌های مالیاتی، نه صرفاً با هدف افزایش درآمد، بلکه با هدف حل مسائل اجرایی، رفع تبعیض و همچنین تکمیل زنجیره‌های اطلاعاتی، در دستور کار است.

وی مهم‌ترین ملاحظه اصلاحات مالیات بر ارزش افزوده را اثر تورمی آن دانست و ادامه داد: نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران در مقایسه با کشو‌های دیگر بسیار پایین است که البته، ملاحظات شرایط اقتصادی و اجتماعی را در نظر داریم. در مورد مالیات بر ارزش افزوده، موضوع تغییر سهم دولت نیز مطرح است. اگر شهرداری‌ها می‌توانستند منابع درآمدی پایدار برای خود ایجاد کنند، نیازی به کاهش سهم دولت از درآمد مالیات بر ارزش افزوده نبود.

زمانی ادامه داد: مهم‌ترین اصلاح مالیاتی در میان مدت، بحث مالیات بر مجموع درآمد است و به معنای نظام کارآمدتری برای مالیات بر درآمد اشخاص در نظر گرفته می‌شود. نمونه‌ای از مالیات بر درآمد اشخاص، مالیات بر مشاغل است. معافیت‌های آشکار و پنهانی در مالیات بر مشاغل داریم که تحت پوشش معافیت یا فعالیت‌های غیر اقتصادی، فعالیت اقتصادی انجام می‌گیرد. مشاغل زیادی در بخش لوکس جامعه هستند و درآمد قابل توجهی دارند، این‌ها باید بار مالیاتی را تحمل کنند.

زمانی در ادامه خاطرنشان کرد: مالیات بر مجموع درآمد، یک پایه مالیاتی جدید یا یک فشار مالیاتی مضاعف نیست بلکه برای افرادی است که از معافیت‌های متعدد استفاده می‌کنند یا برای افرادی است که اصلاً در چتر مالیاتی قرار ندارند. وقتی قرار است جمع درآمد را در نظر بگیریم، یعنی همه درآمد‌های شخص، مشمول مالیات خواهد شد، مگر این که قانون گفته باشد دارای عدم شمول یا معافیت است.

 معافیت‌ها پاشنه آشیل نظام مالیاتی است

وی معافیت‌های مالیاتی را پاشنه آشیل نظام مالیاتی خواند و گفت: بر اساس اذعان مراجع بین‌المللی، ایران بیشترین تنوع و عمق معافیت‌های مالیاتی را دارد که از آن‌ها سوء استفاده می‌شود؛ مانند مناطق آزاد که آثار آن به‌شدت کشور را آزار می‌دهد و مالیات‌ها را تهدید می‌کند.

وی با اشاره به حذف معافیت‌های بخش فرهنگ گفت: دوستان ما در حوزه فرهنگ نگران نباشند. این اصلاحات با ملاحظاتی انجام خواهد شد. اصلاحات به معنای افزایش فشار مالیاتی بر فعالان اقتصادی نیست؛ بلکه به مفهوم وصول مالیات‌های حَقه از بخش‌هایی است که از آن‌ها مالیات اخذ نمی‌شود.

زمانی درباره سود سپرده بانکی توضیح داد: سود سپرده، یکی از انواع درآمد است. در مالیات بر سود سپرده، دقت داریم که سطحی از سود سپرده را معاف کنیم. بحث مهم‌تر این است که از سود اسمی مالیات بگیریم یا سود حقیقی. وقتی اقتصاد در شرایط تورمی است، باید این موارد را در نظر بگیریم و به شرایط پولی و مالی دولت توجه کنیم. مثلاً وقتی سود سپرده در کشور منفی است، مالیات بر آن، چه اقتضائاتی دارد. مالیات با همه بخش‌های اقتصاد در هم تنیده است. ما محدویت منابع، تورم و سرکوب مالی داریم حتی اگر در شرایط فعلی امکان اجرای قانونی مانند مالیات بر سود سپرده وجود نداشته باشد، باید این ساختار آن وجود داشته باشد.