گردشگر ورودی به ایران، الزاما توریست نیست که خرج کند

طبق آماری که اخیرا منتشر شده، تعداد 7 میلیون و 800 هزار نفر گردشگر ورودی به ایران در سال 97 داشته ایم و اگر این رقم را با تعداد 5 میلیون و 800 هزار نفر گردشگر ورودی سال 96 مقایسه کنیم نشان از افزایش بیش از 30 درصدی دارد ولی نرخ رشد یک تعریف علمی دارد و اگر خارج از تعریف علمی باشد به یک انفجار منتهی می شود.

اگر نرخ رشد اعلام شده از نظر علمی درست و قابل هضم باشد آن را بپذیریم وگرنه آن را به صورت علمی نقد کنیم. ما اگر دو یا سه دوره چنین رشدهایی داشته باشیم انفجار رشد اتفاق خواهد افتاد و این مقدار، عملی نیست.

در هیچ حوزه اقتصادی نمی توانیم رشدهای فوق العاده زیاد داشته باشیم. وقتی درباره رشد صحبت می شود ارقام نیم و یک درصد مطرح می شود. این مقدار رشد جذب توریست خارجی اتفاق نیفتاده و شدنی نیست. با توجه به جمیع جهات سیاسی که داریم و شرایطی که با آن آشنا هستیم، رشد شدید جذب گردشگر نمی تواند عملی باشد.

 اگر در جذب تعداد توریست موفق بوده ایم باید ببینیم چه کارهایی انجام داده ایم و آن را توضیح بدهیم. البته گفته شده که ارزش پول ایران در برابر نرخ دلار پایین آمده و در نتیجه توانسته تعداد بیش تری گردشگر جذب کند و ایران یک کشور ارزان است.

اولاً این حرف، حرف خوبی نیست و اگر این کار درست است پس دوباره ارزش پول خودمان را 50 درصد دیگر پایین بیاوریم که 2 میلیون آدم دیگر به ایران بیایند. درست نیست که ما به فقر داخلی دامن بزنیم تا توریست جذب کنیم مگر این توریست ها چقدر در ایران هزینه کرده و ما چقدر درآمد داریم.

ما اگر اجناس خودمان را مجانی بفروشیم، همه مردم خواهان آن خواهند شد. کشورهای دیگر که توریست جذب می کنند این طور نبوده که در ابتدا ارزش پول خودشان را پایین آورده و ارزش پول ملی خودشان را از بین ببرند تا مسافر خارجی جذب کنند.

اگر کشوری مثل چین، ارزش پول خودش را در برابر ارزهای دیگر پایین می آورد، ما نباید چین را با خودمان مقایسه کنیم. کشور چین، یک غول اقتصادی است که با آمریکا در این بالا و پایین بردن پول خودش رقابت کرده و خودش، آن را بالا و پایین می برد.

در عین حال باید گفت ما درآمد قابل توجهی از جذب توریست خارجی نداشته ایم اما آمار نشان می دهد که از آن 7 میلیون و 800 هزار نفر، حدود 2 میلیون و 600 هزار نفرشان عراقی بوده و از جمهوری آذربایجان یک میلیون و 800 هزار نفر به ایران آمده اند یعنی رتبه های اول و دوم جذب گردشگر از این کشورها دشاته ایم.

اما باید ببینیم عراقی ها یا آذربایجانی ها که به ایران می آیند چه کاری انجام می دهند. آیا آذربایجانی ها یک درمان ساده در ایران انجام داده و می روند یا گردشگری می کنند؟

گردشگری یعنی این که توسعه شهری در کل کشور اتفاق بیفتد و توزیع ثروت رخ بدهد. گردشگر عراقی که به ایران می آید در هتل اقامت نمی کند و از ان طرف به مشهد رفته و زیارت می کند. این نوع رفت و آمد اصلاً به حوزه گردشگری ارتباط ندارد و توزیع ثروت اتفاق نیفتاده است.

الان در شهرهای ما گردشگر به حدی وجود ندارد که هتلداران و تورلیدرهای و رستوران های ما، راضی بوده و درآمد کسب کرده باشند.

چند سال قبل هم که گفته می شد توریست زیاد است و جای خالی در هتل ها نداریم، صحت نداشت. ظرفیت اشغال هتل های مشهد، تهران، اصفهان، شیراز و تبریز روشن است و ظرفیت اشغال هتل های ایران زیاد نیست.

حتی اگر در برخی ماه های سال مثل اردیبهشت و خرداد، هتل های ما پر از توریست باشد، در همان ماه ها هتل های آلمان و فرانسه نیز پُر از توریست است ولی اعلام نمی کنند که جا ندارند. ممکن است در دو ماه از سال توریست زیادی به ایران بیاید ولی درست نیست که با صدای بلند اعلام کنیم که هتل های ما جای خالی ندارند. در حالی که باید ببینیم هتل های ما در 300 روز دیگر سال چه وضعی داشته و چه کسی تعهد می دهد که ظرفیت هتل ها را در آن 300 روز پر کند.

از طرف دیگر، سهم گردشگری از اقتصاد جهانی 10 تا 11 درصد بوده و در ایران فقط 6 درصد است. در این زمینه می توان گفت که جذب گردشگر ورودی یا اساساً گردشگری، هیچگاه جزو سیاست های ایران نبوده و نیست. برای این که در زمینه جذب گردشگر، باید فضاهای تساهلی ایجاد کرد ولی ما نداریم.

کشورهای دیگر که گردشگر زیادی جذب می کنند وضعیت مردم بهبود پیدا کرده و پولدار شده اند ولی ما چنین وضعی را در ایران نداریم.

سهم جذب گردشگر در سطح دنیا، تقسیم شده است و این طور نیست که هر چه هتل بسازیم توریست جذب کنیم و ما اگر همه مملکت را به هتل تبدیل کنیم گردشگر نمی آید. دولت ها، سیاست های تقابلی و حمایتی دارند اما وقتی ترکیه با روسیه دچار مشکل شد سعی کرد از بخش خصوصی حمایت کند تا آسیب نبیند ولی در ایران این نوع سیاست حمایتی وجود ندارد.

اگر فرض کنیم 600 هزار توریست واقعی به ایران آمده باشند و هر کدام 1000 یورو در ایران خرج کرده باشند رقم قابل توجهی نمی شود. ما حتی اگر فرض کنیم هر توریست 1500 دلار در ایران خرج کند، جمعاً 900 میلیون دلار می شود ولی چنین درآمدی در تولید ناخالص ایران رقم قابل توجهی نیست.

اتباع کشورها به توصیه های وزارت خارجه کشور خودشان گوش می کنند و وزارت خارجه می گوید به کدام کشور بروند و به کدام کشورها نروند. ما کاری به این که راست یا دروغ بگویند نداریم و البته گاهی دروغ هم می گویند و در نتیجه اتباع آن کشورها جرات نمی کنند به ایران بیایند.

تنها کاری که انجام می شود این است که اداره دارایی بابت توریست هایی که به ایران نیامده اند، از آژانس های مسافرتی مالیات می گیرد. وقتی که در سیستم مالیاتی، هزینه های آزانس مسافرتی را قبول نکرده و برایش درآمد فرض کنند و با متراژ دفتر کار، درآمد فرض کنند باید مالیات بدهیم.