تولید بسته تربیت و یادگیری دوره پیش دبستان در دستور کار قرار گرفت

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در ابتدای این جلسه، مسعود تهرانی فرجاد رئیس گروه پیش دبستان سازمان پژوهش اظهار داشت: بخشی از این جلسه مربوط به گزارش محتوا‌ها و برنامه‌هایی است که برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ ارائه شده است. امروز در خدمت عزیزانی هستیم که در ارتباط با این محتوا‌ها تلاش کرده‌اند و زحمت کشیده‌اند. طبق قراری که ما در مصوبات شورا داشته‌ایم، محتوا‌های تأیید شده بیشترین نزدیکی را با برنامه داشته‌اند. موضوع مهم این است که راهنمای تربیت و یادگیری دوره پیش از دبستان از مبنا و اصولی برخوردار است که با راهنمای قبلی یا راهنمایی که به مصوبه ۷۷۰ معروف است، از نظر رویکرد و اصول قرابت و تنیدگی دارد و از این جهت محتوا‌ها بررسی شده است.

تهرانی فرجاد افزود: بخش دیگر جلسه در ارتباط با پیشنهاد نظارت و ارزیابی بر اجرای این محتوا‌ها است که در قالب طرحی به نام طرح رویش مطرح شده است که ان‌شاءالله به گفتگو گذاشته خواهد شد و اعضای جلسه نظرات خود را مطرح خواهند کرد تا ببینیم از این محتوا‌ها چگونه باید پشتیبانی کنیم و چگونه باید بر آن‌ها نظارت داشته باشیم و در نهایت میزان اثربخشی و انتظارات عملکردی آنان را بررسی کنیم که در نهایت منجر به اصلاح و ارتقای این منابع و بررسی منابع جدیدتر شود.

او ادامه داد: موضوع دیگر الگوی تولید محتوا برای تولید محتوای نمونه و ارائه این الگو است که مسبوق به سابقه است و قبلاً هم با مدیریت علمی جناب آقای دکتر ملکی در شورا مطرح شده بود و منجر به این شد که ما این کار را از مهرماه به طور جدی‌تر دنبال کنیم و ان‌شاءالله از هفته آینده در کارگروه‌ها به این الگو و مدل خواهیم پرداخت و در نهایت در شورا مطرح خواهیم کرد که این الگو مبنایی برای تولیدات پیش روی ما باشد.

مسیر برنامه‌ریزی درسی و تولید محتوای پیش دبستان مهم، حساس و تعیین‌کننده است

سپس دکتر حسن ملکی ریاست سازمان پژوهش، مسیر برنامه‌ریزی درسی و تولید محتوای پیش دبستان را مهم، حساس و تعیین‌کننده دانست و بیان کرد: برخی ثابتات و اصول کلی وجود دارد که این کمیته باید آن‌ها را رعایت کند؛ از جمله اینکه رویکرد اصلی ما در تولید محتوا‌های پیش دبستان و مهد کودک، فطرت‌گرایی توحیدی است. البته این به معنای بستن دست‌ها و محدود کردن امور نیست، ولی ما به هر حال باید به یک رویکرد پایبند باشیم. این رویکرد هم رویکرد تحولی برنامه‌های درسی است که تصویب شده و در برنامه درسی ملی آمده است و ما الآن تحولات برنامه درسی را بر این اساس پیش می‌بریم.

معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: اصل دیگر این است که تولید بسته‌های تربیت و یادگیری به وسیله این کمیته انجام نخواهد شد و اصرار هم نداریم که انجام شود، بلکه شاخص‌هایی در این کمیته تهیه شده که اگر لازم باشد اصلاح خواهند شد؛ بر اساس این شاخص‌ها اعلام کرده‌ایم که در سطح ملی هر گروه و تیم علاقه‌مندی مایل است مطابق با این شاخص‌ها، بسته تربیت و یادگیری تولید کند، اقدام کند و آن را به این کمیته بفرستد تا کارشناسان مربوط در این سازمان بررسی کنند و اگر تأیید کردند مهر تأیید بزنند. البته ما در سازگاری با این شاخص‌ها بسته عمل نمی‌کنیم، اما باید از این خیال‌مان راحت شود که اگر این بسته‌ها در کشور جمهوری اسلامی ایران اجرا شد کودک معصوم را خوب تربیت کنند.

او افزود: تنها مرجع بررسی‌کننده و تعیین‌کننده محتوا‌ها این کمیته است؛ کمیته‌ای که مسئولش با ابلاغ وزیر محترم منصوب شده و تحت نظر ریاست محترم سازمان ملی تربیت کودک اداره می‌شود.

بسته تربیت و یادگیری دوره پیش دبستان تعریف شود

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار داشت: بسته تربیت و یادگیری در دوره پیش دبستان باید تعریف شود که به اعتقاد من هنوز در این زمینه احتیاج به کار داریم. بنده نیز هنوز در مورد تعریف بسته تربیت و یادگیری دوره پیش دبستان تردید دارم؛ چه بسا که بسته تربیت و یادگیری دوره پیش دبستان با دوره ابتدایی هم تفاوت‌هایی خواهد داشت.

دکترملکی عنوان کرد: اصل دیگر این است که نظارت بر اجرای برنامه‌های درسی تولید و تدوین شده یک ضرورت است و این کار مهم توسط معاونت‌های محترم آموزشی انجام می‌شود و این کمیته هم همکاری خواهد کرد. اجرا با معاونت‌های آموزشی است و ما هم در کنارشان خواهیم بود.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: یک بسته تربیت و یادگیری نمونه با این هدف که رویکرد فطرت‌گرایی توحیدی نمود پیدا کند، با راهبری این کمیته تهیه خواهد شد تا نشان دهیم بر محوریت این رویکرد می‌توان تولید محتوا کرد. این کار صرفاً از بابت کمک به عملیاتی کردن این رویکرد انجام می‌شود و الزامی هم در آن نیست، اما ترجیح این است که یک نمونه تولید شود.

ملکی تأکید کرد: کارگروه برنامه‌ریزی درسی ذیل این کمیته هیچ‌گاه نباید تعطیل شود. در این شورا نمی‌شود کار‌های زیادی کرد و این کار را باید کارگروه انجام دهد. این را باید به‌عنوان یک امر ثابت در نظر بگیریم، چون کارگروه تعطیل شود کار‌ها تعطیل خواهد شد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطر نشان کرد: مهد‌های کودک بسته تربیتی خاص خودشان را می‌طلبند که این بسته باید بر محوریت خانواده باشد. این را هیچ‌گاه نباید فراموش کنیم که در مهد کودک نقش اصلی را والدین ایفا می‌کنند. ما هنوز مشخص نکرده‌ایم که قرار است چه چیزی را در اختیار والدین قرار دهیم. آیا یک کتابچه است؟ یک دستورالعمل است؟ این موضوع حساس را باید مشخص کنیم.

او افزود: آخرین امرثابت که باید به آن متعهد باشیم این است که باید ارتباط محتوایی دوره پیش دبستان با دوره ابتدایی، بسیار محکم و قوی لحاظ شود. این از کار‌هایی است که مراقبت می‌خواهد، چون گسستگی تربیتی یکی از عوامل مخل تربیت سالم است.

عرصه تولید بسته‌ها را محدود نمی‌کنیم

سپس علیرضا حاجیان‌زاده، رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک گفت: جنبه مثبت کار که قابل حمایت و جزو نقاط اثرگذار است، نفس صدور چنین بخشنامه‌ای است، به خصوص در شرایطی که سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک در آغاز کارش است و در آغاز کار خیلی انتظارات را نمی‌شود توقع داشت؛ که پشت صدور چنین بخشنامه‌ای یک کار مطالعاتی انجام گرفته که جزو نیاز‌های مخاطبین ما در مهد‌های کودک و پیش دبستانی‌ها است، این نکته بسیار مثبت بوده و جای تقدیر و تشکر دارد.

او ادامه داد: نقطه نقد و آسیبی که به ما منعکس می‌شود این است که گرایش این بسته‌ها بیشتر گرایش پیش دبستانی است تا مهد کودک. البته پاسخی که ما داریم این است که ما زمان زیادی نداشته‌ایم و در حد زمان توانسته‌ایم کار را آماده کنیم. در حال حاضر مسئله‌ای که وجود دارد این است که مهد کودک‌ها از سازمان بهزیستی گرفته شده و به آموزش و پرورش داده شده است و این دغدغه درونی در ما و مخاطبان وجود دارد که با این تغییرات آیا وضعیت بهتر از قبل خواهد شد یا خیر؟ ما وقتی ۲۲ بسته تولید شده را مرور می‌کنیم در می‌یابیم که اصل بسته‌ها مربوط به دوره کودکی دوم و دوره پیش دبستانی است و انتظار دوره مهد کودک را تأمین نمی‌کند.

رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک بیان کرد: مهد‌های کودکی که با ما مرتبط هستند می‌گویند که ما یک محتوایی را درست یا غلط از قبل داشته‌ایم و الآن شما با این بسته‌هایی که معرفی کرده‌اید دست ما را بسته‌اید، زیرا نهایتاً دو یا سه بسته از حدود ۲۰ بسته‌ای که معرفی شده است به مهد‌های کودک مربوط می‌شود و قابل استفاده است. این یکی از نقد‌هایی است که زیاد به ما منعکس می‌شود و تعبیر روان‌ترش این است که کار جدیدی در اینجا صورت نگرفته است.

او افزود: کار ما برنامه‌ریزی درسی و نظارت بر تحقق برنامه‌ریزی درسی است. ما کار را محدود نمی‌کنیم و عرصه را باز می‌گذاریم تا بسته‌های دیگر تولید و ارائه شود.

حاجیان‌زاده بیان کرد: انتظارم این است که با توجه به فشردگی زمان و انجام کار با سرعت ویژه، یک تحلیل و ارزیابی خوب از وضع موجود داشته باشیم و این پایه‌ای برای انتقال به وضع مطلوب شود و ما از الآن جهت‌گیری کنیم که برنامه سال آینده را با تفکیک دوره اول و دوره دوم کودکی، تنظیم کنیم. قاعدتاً انتظار این است که برای سال آینده بتوانیم بسته‌های کامل‌تر و جامع‌تر بیشتری معرفی کنیم.

طرحی بسته چند رسانه‌ای پیش دبستانی

رخساره فضلی، مدیرکل دفتر آموزش پیش دبستانی نیز گفت: پیشنهادم این است که به جای طراحی بسته به‌عنوان نمونه و اسوه، یک چند رسانه‌ای تولید شود که کسانی که در هر جایگاهی می‌خواهند بر اساس این رویکرد محتوا و بسته طراحی کنند را تقویت کند.
بر اساس اساسنامه سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک، دو دوره ۳ ساله در نظام تربیت دیده شده است بنابراین من خواهشم این است که در تمامی مبانی و برنامه‌ها از جمله در طراحی بسته‌ها و بقیه موارد و حتی در هدف‌گذاری‌ها، روش‌ها و فرآیند‌ها و ارزشیابی‌ها، دو دوره ۳ ساله مورد توجه قرار گیرد، زیرا آنچه که در آینده در ارتباط با سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک خواهد افتاد این است که این دو دوره از جهت محتوایی و برنامه‌ای کاملاً متفاوت خواهد بود.

لزوم ارائه محتوا‌های جدید به مهد‌های کودک و مراکز پیش از دبستان

سپس طهماسبی، عضو شورای برنامه‌ریزی و تدوین محتوای پیش از دبستان گفت: ما نباید محتوا‌هایی که مربوط به ۲۰ سال پیش است را در مهد‌های کودک و مراکز پیش دبستانی، ارائه کنیم و آموزش دهیم. حتی محتوا‌های ما باید نسبت به قبل از کرونا هم متفاوت باشد، زیرا توجه و تمرکز بچه‌ها و تحمل کاری آن‌ها فرق کرده است و وابستگی‌شان به تصویر برای یادگیری نیز متفاوت شده است.

او افزود: پیشنهاد من ارزشیابی میان‌دوره برای ارزشیابی فرآیند کار، اجرا و محتوا‌ها و ارزشیابی پایان‌دوره برای انتظارات عملکردی است. همچنین پیشنهاد می‌کنم که نشست‌های نقد و نظر خبرگانی راجع به بسته‌ها به صورت ماهانه برگزار شود و انعکاسش رخ دهد. پیشنهاد بعدی من یکی شدن صدا‌های مدیران و مسئولان است، زیرا حالا که آموزش و پرورش عهده‌دار مهد‌های کودک و پیش دبستان شده دیگر وجود دو صدایی‌ها قابل پذیرش نیست.

سپس نماینده مؤسسه طلوع نور در این جلسه گفت: ما در نظام آموزشی مهد‌های کودک و پیش دبستانی با یک آسیب و خلاء بسیار بزرگ مواجه هستیم و آن فاصله و جدایی بین خانواده و کودک و همچنین مادر و کودک است. اینکه ما مهد را به محلی برای نگهداری کودک تبدیل کرده‌ایم خودش ماهیتاً باعث شکل‌گیری این جدایی و فاصله می‌شود. نظام آموزشی ما در این چند سال، مربی و مهد را به‌عنوان جایگزین تعریف کرده که ما در مؤسسه خودمان با انتشار کتاب‌هایی سعی کرده‌ایم این خلاء را کمی پوشش دهیم و جایگاه مربی را همیار مادر تعریف کنیم. نظام آموزشی ما می‌تواند شرایطی را فراهم کند که مربیانی تربیت شوند و دیدگاهی رواج پیدا کند که مربی در محلی که شاغل است همراه مادر باشد تا تحت نظارت مادر از فرزند او نگهداری کند.

در ادامه، محمدبیگی عضو شورا بیان کرد: فکر می‌کنم وجود الگوی نمونه می‌تواند مزایای زیادی برای ما داشته باشد. در حوزه نظارت ما باید ناظران را توجیه می‌کردیم. ذهنیتی که در این مجموعه و کارگروه وجود دارد شاید در معاونت‌های آموزشی وجود نداشته باشد و شاید باید برای آن‌ها بیشتر جلسه می‌گذاشتیم.

تدبیر ویژه در خصوص دو زبانگی

معصومه نجفی پازوکی، سرپرست دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری نیز گفت: آقای دکتر ملکی بر پیوستگی برنامه پیش دبستان و ابتدایی تأکید داشتند و، چون بحث سیاست‌های کلی موضوع پیش دبستان مطرح است، نظر بنده این است که موضوع دو زبانگی یادمان نرود. دو زبانگی همیشه برای ما مسئله‌ای است که نمی‌دانیم در کجا باید به آن توجه کنیم. ما مشکلات آموزش مناطق دو زبانه در پیش دبستان را با هم مرور می‌کردیم و مشخص بود که ظاهراً به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد امکان امکان آموزش کافی برای کودکان دو زبانه در پیش دبستان وجود ندارد. آیا با وجود سازمان تعلیم و تربیت کودک الآن می‌توانیم مطمئن باشیم که با یک برنامه منسجم این مسئله را در پیش دبستان دنبال کنیم؟

گزارش‌هایی در خصوص بسته‌های تربیت و یادگیری دوره پیش از دبستان

در ادامه این جلسه، بسته‌های تربیت و یادگیری دوره پیش از دبستان مورد بررسی قرار گرفت و تولیدکنندگان برخی از بسته‌ها در خصوص بسته تهیه شده توضیحاتی را مطرح کردند.

در این بخش محمدحسین محمدپناه معاون توسعه بازرگانی دفتر انتشارات مدرسه گفت: از مجموع بسته‌هایی که با همکاری انتشارات مدرسه تولید می‌شود، مهم‌ترین بسته "کودکان ایران" است که بسته نسبتاً کامل‌تری نسبت به سایر بسته‌هاست. تا به امروز ۵۰ هزار نسخه از این بسته، تولید و توزیع شده است و تقریباً می‌شود گفت که بیشترین ضریب پوشش در مورد این بسته اتفاق افتاده است. بسته "خدای مهربانم" نیز در استان‌های مختلف تولید و عرضه شده است. برای کودکان پیش ۱، یعنی چهار سال تمام‌ها نیز تا الآن ۳۰ هزار بسته کودک مربی تولید و توزیع شده است.

سپس احمدرضا اخوت در خصوص تولید بسته "نسل توحیدی" توسط مدرسه دانشجویی قرآن و عترت گفت: کار ما در مجموعه مدرسه قرآن بیشتر در ارتباط با بحث بنیادی و نظری خانواده و نسل توحیدی بوده و بیشتر در آن بخش ورود کرده‌ایم، به همین دلیل از مجموعه کتاب‌هایی که داشته‌ایم مواردی را انتخاب کردیم که یک مقدار با مخاطب بیشتر ارتباط برقرار می‌کند. کاری که ما در حال حاضر داریم انجام می‌دهیم این است که یک مدرسه نسل توحیدی تأسیس کرده‌ایم و در این مدرسه هم پرستار کودک، هم مربی مهد و هم بحث‌های پیش از تولد را به مربیان آموزش می‌دهیم و خودمان یک سری بسته‌ها را پیشنهاد می‌دهیم. در صورت لزوم می‌توانیم ریز این مدرسه و طرح درس‌های آن را در اختیار اعضای شورا قرار دهیم، ضمن اینکه امکان اجرای آن در سراسر کشور نیز وجود دارد و بنده در این زمینه اعلام آمادگی می‌کنم.

خانم نوذری نیز درباره بسته "سفر‌های کودکانه" گفت: بسته آموزشی که ما ارائه کرده‌ایم مبتنی بر یک کار پژوهشی با عنوان تربیت دینی کودکان در پیش دبستانی بوده است که حدوداً دو سال کار آموزشی روی آن انجام شده است. بعد از اینکه جلسات کارگروه تشکیل شد، کار تولید کتاب را متوقف کردم تا جلسات به نتایج برسد و سعی کنم بیشترین هم‌سویی را داشته باشیم. در این زمان شروع به کار تصویرگری کردیم و تصویرگری کتاب طی دو ماه انجام شد و قرار شد که بسته فاز به فاز اجرا شود.

او اضافه کرد: این مجموعه مبتنی بر فطری و تربیت مبتنی بر فطرت است و ما تا الآن کتاب قصه ۱ و ۲ "سفر‌های کودکانه" و راهنمای مربی و والدین را آماده کرده‌ایم. یکی از تفاوت‌هایی که ما در این کتاب نسبت به کتاب کار و فعالیت پیش ایجاد کرده‌ایم این است که این کتاب مبتنی بر یک سری قصه‌های روایی است که موقعیت‌ساز است. تفاوت دیگر این است که در انتهای هر صفحه فعالیت‌های پیشنهادی آورده می‌شود که این فعالیت‌ها هدف درگیری والدین و موقعیت‌سازی مربی را تأمین می‌کند.

در ادامه حجت الاسلام یوسفیان از مرکز تخصصی مهدویت به لزوم معرفی بسته‌های تولید شده به استان‌ها تأکید کرد و اظهار داشت: پیشنهاد من این است که جلسه‌ای با حضور معاونت‌های ابتدایی و مسئول قسمت پیش دبستان تشکیل شود و گروه‌هایی که بسته آن‌ها انتخاب شده است راجع به کارشان توضیح دهند تا در آن جلسه هم به سؤالات پاسخ داده شود و هم خود استان‌ها انتخاب کنند که از کدام بسته استفاده کنند.

مهدی امین جعفری از موسسه فرهنگی مکتب القرآن نیز گفت: محتوای آموزشی این مجموعه "انس با قرآن" است. حدود ۷ جلد واحد‌های یادگیری با رویکرد تربیت دینی و فطرت و با در نظر گرفتن رشد همه جانبه کودک در بستر قرآنی تدوین شده است که مجموعه "انس با قرآن" در خود دفتر با حضور جناب آقای تهرانی و خانم رمضانی تدوین شده است و واحد‌های یادگیری‌اش نیز آماده شده و تعدادی از آن‌ها را نیز به دفتر ارسال کرده‌ایم که ان‌شاءالله راجع به آن هم نظر داده می‌شود و تدوین نهایی انجام می‌شود. این مجموعه تا کنون بیش از ۱۰۰ هزار مربی را آموزش داده و بیش از ۴ میلیون نفر نیز تحت پوشش این طرح بوده‌اند.

از الگوی چند محتوایی هدایت شده استفاده شود

در بخش پایانی جلسه، دکتر حسن ملکی بیان کرد: در مورد الگوی مدیریتی محتوایی دوره پیش دبستان سه حالت را می‌توان متصور شد. حالت اول، حالت تک محتوایی است به این معنا که ما در اینجا یک محتوا تولید می‌کنیم و آن را کل کشور باید اجرا کنند. این حالت را هیچ‌کس قبول ندارد و ما هم قبول نداریم. حالت دوم، حالت چند محتوایی رها شده است، یعنی بگوییم هر مرکزی که فکر و ایده‌ای دارد بیاید بسته تولید کند و ما مانع آن‌ها نخواهیم شد که این نوعی لیبرالیزه کردن دوره پیش دبستان است و قطعاً صلاح نیست، زیرا دوره پیش دبستان یک دوره حساس، پاک و بی آلایش است و آن را نمی‌توان رها کرد.

او افزود: حالت سوم، چند محتوایی هدایت شده است که ما این حالت را می‌خواهیم. در مورد اینکه این هدایت چگونه باید انجام بگیرد، قانون معین کرده که یک کمیته تدوین محتوا زیر نظر سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک تشکیل شود و ساختار و مسئولش را هم مشخص کرده است. این کمیته، استاندارد‌ها و شاخص‌هایی را معین کرده و گفته بسته‌هایی که به این شاخص‌ها نزدیک‌تر هستند، منطقی‌ترند، منتها، چون سال اول است و هنوز ارتباطات خوب برقرار نشده و زمان هم کم داشتیم حدود ۲۰ عنوان بسته را توانستیم تأیید کنیم. تعداد این بسته‌ها باید افزایش پیدا کند.

رئیس سازمان پژوهش ادامه داد: من تردید جدی دارم که آیا این ۲۰ عنوان بسته که از اینجا به استان‌ها رفته است از سوی استان‌ها در اختیار مراکز و مربیان قرار داده شده که آن‌ها بسته‌های مطلوب را انتخاب کنند؟ بنده پرسیده‌ام و خبر دارم که این اتفاق نیفتاده است و اگر هم اتفاق افتاده در بخش حداقلی مراکز در سطح ملی است؛ لذا بنده تقاضا دارم که از بعد اجرایی و نظارت بر اجرا یک عنایت ویژه به این موضوع صورت بگیرد.

عوامل بازدارنده تطبیق الگوی نوین با مراکز پیش دبستان برطرف شود

معاون وزیر آموزش و پرورش خاطر نشان کرد: بنده چند مسئله را در تطبیق مراکز پیش دبستان با این الگوی نوین مخل می‌بینم که باید کمک کنیم این‌ها برطرف شود. یکی این است که امکان دارد این کار با منافع نهادینه شده عده‌ای در سطح ملی تلاقی کند، یعنی احساس کنند که اگر این بسته‌ها را بپذیرند و تأیید کنند منافع‌شان را از دست خواهند داد. از این رو به جای اجرایی کردن بسته‌های جدید در مراکز پیش دبستان، بهانه می‌گیرند و از این کار سر باز می‌زنند.

او افزود: نکته دیگر این است که مفاهمه و فهم متقابل بین این کمیته و مرکز با استان‌ها برقرار نشده است. سیمنار، گردهمایی و همایشی برگزار نشد و از طرفی کرونا هم آمد و وضعیت بدتر شد. ما انتظار داریم که مراکز پیش دبستان بسته‌ها را اجرا کنند، اما برای انجام این کار باید بین این کمیته و استان‌ها یک مفاهمه خوب برقرار شود.

دکتر حسن ملکی گفت: مسئله بعدی این است که مربیان آمادگی لازم را ندارد. اشاره شد که وضع اقتصادی برخی مربیان بسیار بسیار نازل است که به اعتقاد بنده بین آن وضعیت با فطرت، زمین تا آسمان فاصله است. اصلاً فهم اینکه فطرت‌گرایی توحیدی چیست، روح و روان متعادلی می‌خواهد. نکته دیگر این است که امکان دارد ما در اینجا نظام اجرایی کارآمدی را به کار نگیریم. ما باید نظام اجرایی کارآمد داشته باشیم تا بتوانیم مسئله ضروری ادبیات برنامه درسی به نام "اشاعه" را اجرا کنیم. ما باید تلاش کنیم که برنامه تولید شده، ترویج شود و مفاهمه برقرار شود که این کار یک نظام اجرایی کارآمد را می‌طلبد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی در پایان جلسه عنوان کرد: مباحثی در این جلسه مطرح شد که لازم است در کارگروه مرتبط با این شورا مطرح شود و اگر ضروری است می‌توان کارگروه‌های دیگری را نیز تشکیل داد تا نتیجه‌اش به این شورا بیاید و مورد بحث و گفتگو قرار گیرد.