کتاب «دیوارها سخن می گویند» جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی

به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو-ایران، مراسم رونمایی از کتاب «دیوار‌ها سخن می‌گویند» با حضور امراله فرهادی آردکپان، حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران، محمود شالویی سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یونس شکرخواه استاد ارتباطات و رسانه، سید غلامرضا کاظمی دینان از اساتید ارتباطات، مجید عباسی از اساتید حوزه گرافیک، احسان آقایی رئیس موزه هنر‌های معاصر و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر، عصر سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ در سالن سینماتک موزه هنر‌های معاصر برگزار شد.

احسان آقایی رئیس موزه هنر‌های معاصر در ابتدای این برنامه با خیرمقدم به حاضران اظهار امیدواری کرد که همه از کتاب استاد فرهادی لذت ببرند.

عطر همدلی در کتاب
یونس شکرخواه استاد علوم ارتباطات و رسانه نیز در این مراسم عنوان کرد: روز خوبی است و خوشحالم. چراکه انتشار این کتاب یک محبت بزرگ برای کمیسیون ملی یونسکو- ایران بود و همبستگی در آن دیده می‌شود و عطر همدلی از آن به مشام می‌رسد.
یونس شکرخواه استاد علوم ارتباطات و رسانه نیز در این مراسم عنوان کرد: روز خوبی است و خوشحالم و خوشحال‌تر بودم که برای نوشتن یک مطلب برای استاد فرهادی لذت بردم.
وی ادامه داد: انتشار کتاب استاد فرهادی یک محبت بزرگ برای کمیسیون ملی یونسکو بود و عطر همدلی در آن دیده می‌شود.
مدیر گروه ارتباطات و رسانه کمیسیون ملی یونسکو_ ایران تاکید کرد: استاد شجریان همواره می‌گفت موفقیت ارکستر تنها به کوک بودن ساز‌ها نیست بلکه به کوک بودن دل‌هاست.
شکرخواه ادامه داد: کتاب براساس همدلی مطلق جلو رفته و کتاب هم مانند امراله نجیب است؛ در عین سادگی چینش و تایپوگرافی و شیرازه زیبایی دارد.
وی توضیح داد: این کتاب مهم است و بی‌تردید ترجمه خواهد شد. همچنین مطلب مجید عباسی (از اساتید حوزه گرافیک) بسیار بر این کتاب خواندنی است. مطلب یوریک کریم مسیحی (نویسنده و عکاس و منتقد هنری) نیز بر این کتاب نکات مهمی دارد و نشانه‌شناختی عکس‌هاست.
این استاد رسانه گفت: از نگاه خودم، امراله و این کتاب مانند یک رمزگشایی هستند. همه ما و هم سن‌های من، این دیوار‌ها را دیده‌اند، اما عکاسی کردن از این دیوار‌ها متفاوت است.
شکرخواه با اشاره به آثار مرحوم مرتضی ممیز یادآور شد: اکنون سندی روی میز است که گرافیکی درونش وجود دارد؛ مردم ی‌کبار انقلاب را در سال وقوع به تجسم رساندند و با این کتاب بار دوم است که این اتفاق رخ می‌دهد.
این استاد ارتباطات تاکید کرد: این کتاب تنها عکس نیست بلکه ما صدای نشانه‌ها را می‌شنویم و مطمئنم اگر به دست اهلش برسد به‌عنوان یک منبع بکر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شکرخواه افزود: در حیطه گرافیک ارتباطات و جامعه‌شناسی، این کتاب حرف برای گفتن دارد و به یک گستره همگانی ورود می‌کند و به کلاس‌ها هم خواهد رفت. به سهم خود خوشحالم نقش اندکی در این کتاب داشتم و امیدوارم کسانی که سرمایه ملی هستند کارهایشان ادامه یابد.

تلاش برای ترجمه کتاب
حجت‌الله ایوبی نیز در این مراسم عنوان کرد: باعث افتخار است که چنین انجمنی به بهانه رونمایی از یک کتاب گرد هم آمده‌اند. این کتاب یک اثر هنری است و چینش تصاویر، صفحه‌بندی و فونت‌ها نشان از سلیقه هنری دارد.
وی ادامه داد: پیش از تجلیل از استاد فرهادی، از این استاد اجازه می‌خواهم که به بهمن بیگی عزیز درود بفرستیم. این استاد حدود ۷۰ سال پیش به‌دنبال چهره‌های ناب و استعداد‌ها می‌گشت و سبب شد امروز ما بهترین را داشته باشیم. چقدر حسرت می‌خوریم که می‌توانستیم فرهادی‌های دیگری داشته باشیم، اما در آن روزگاران آموزش در اولویت ما نبود و اگر دیگر استعداد‌های کشور نیز شناسایی می‌شدند آسمان پر رنگ ما، ستاره‌های بیشتری داشت.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اظهار نگرانی از وضعیت فرزندان سرزمین افغانستان به واسطه مشکلات اخیر این کشور یادآور شد: بسیاری از فرزندان این سرزمین از آموزش ابتدایی و ابتدایی‌ترین و طبیعی‌ترین حقوقشان بی‌بهره هستند. ما ایتا (سازمان فرهنگی هنری فارسی‌زبانان) را برای فارسی‌زبانان تشکیل دادیم و امروز از ایران اسلامی به‌عنوان مادر زبان فارسی انتظار‌های بیشتری در ترویج این زبان و فرهنگ غنی آن دارند.
ایوبی گفت: تلاش می‌کنیم این کتاب ترجمه شود؛ همه به یاد داریم که پس از انقلاب همه شهر را پاک و منزه کردند و ما چقدر خوش‌شانس بودیم که استاد فرهادی این لحظات را ثبت کردند.

کتابی برای درک جامعه‌شناسی انقلاب
وی تصریح کرد: برای من این کتاب هر ورقش یک فضا از جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی است. برای شناخت یک رویداد باید ببینیم کسانی که آن‌را رقم زدند چطور می‌اندیشیدند و نظام فکری آن‌ها چگونه بوده است. این کتاب به ما اجازه می‌دهد که با نگاه کردن به تصاویر شعارها، به جریان‌سازی سیاسی برسیم و هر صفحه این کتاب برای ما یادآور یک جریان سیاسی است. این کتاب بسیار عمیق بوده و رد شدن از کنار صفحات این کتاب سخت است.

چینش شعار‌ها بر اساس زمان نوشتار
مجید عباسی نیز در این مراسم با خواندن بخشی از یادداشت یوریک کریم مسیحی بر کتاب «دیوار‌ها سخن می‌گویند» درباره روند شکل‌گیری اثر عنوان کرد: در انجمن صنفی طراحان گرافیک با آقای فرهادی برخورد‌های نزدکی داشتم و از این استاد آموختم و با این پروژه از سال‌ها پیش آشنا شدم. پیشنهاد این کتاب را دادم و با لطف این استاد، طراحی و صفحه‌آرایی کتاب به من سپرده شد.
وی ادامه داد: اگر کتاب را ورق بزنید صفحه اول پر از شعارها، دست‌خط‌ها و نشانه‌های مختلف است و کتاب با ۲ صفحه این‌گونه باز می‌شود و با پاکسازی خیابان‌ها به پایان می‌رسد.

این استاد گرافیک تاکید کرد: کتاب از لحاظ تصویری مهم است، اما دو مقدمه درجه یک از استاد شکرخواه و یوریک کریم مسیحی دارد و این مطالب خارج از این کتاب نیز قابل بازنشر است.

عباسی یادآور شد: تعداد اسلاید‌ها زیاد بود و در تکرار دیده می‌شد. برخی از این سلاید‌ها نیز به دلایلی امکان نشر نداشت از این‌رو پس از بازبینی، آثار نهایی را انتخاب کردیم. پس از بررسی آثار، به نظرم رسید این کتاب نباید فقط چاپ عکس باشد بلکه باید مسیر به ثمر رسیدن یک فرآیند باشد، از این‌رو به حافظه آقای فرهادی برگشتیم و به نوشته‌های تصاویر نگاه کردیم و آثار براساس زمان نوشتار مرتب شد.

توجه به لباس و پوشش آدم‌ها معیار دیگری در چینش آثار

وی ادامه داد: معیار دوم مرتب کردن آثار، توجه به لباس و پوشش آدم‌ها بود. از روی لباس متوجه می‌شدیم که پاییز است یا زمستان. نکته دیگر، برگ درختان بود و از این طریق زمان نوشتار معین شد.

این استاد گرافیک گفت: اسلاید‌های آقای فرهادی ۲ دسته بود. برخی با دوربین‌های ۱۳۵ گرفته شده بودند که رنگی و سیاه و سفید بود و در نهایت همه عکس‌ها را سیاه و سفید کردیم. دسته دوم عکس‌های با کیفیت‌تری بود. دوربین ۱۳۵ سریع‌تر است، اما اسلاید ۶ در ۶ با کیفیت‌تر است و حوصله بیشتری می‌خواهد.
عباسی با بیان این‌که بار اصلی کتاب برعهده آراد فرهادی و مسعود نجات بود، توضیح داد: بنابر توصیه استاد ایرج انواری و مرتضی ممیز، آقای فرهادی این روایت تصویری را خلق کردند.

وی ادامه داد: در کنار عکس، نوشتاری به تصاویر اضافه و داستانی نیز از میان گفت‌وگوی آقای فرهادی جدا کردیم و به‌شکل هایلایت (مشخص شده) کنار تصاویر گذاشتیم که روند داستانیِ جذابی بود.

محمود شالویی سرپرست معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم عنوان کرد: پس از ۱۰ سال پشت این تریبون قرار می‌گیرم و علاقه من به آقای فرهادی ما را به این محفل کشاند. من استاد فرهادی را به ریشه عشایری می‌شناسم و در جریان فعالیت‌های این استاد بودم و به حجت‌الله ایوبی برای انجام این‌کار و این رونمایی، تبریک می‌گویم.

وی ادامه داد: کار امراله فرهادی کار بسیار مهمی است. امیدوارم از این اتفاق خوب حمایت‌های لازم صورت گیرد تا زمینه برای این فعالیت‌ها بیشتر شود و امیدوارم شاهد چنین اتفاقاتی باشیم.

بخت یارم بود

امراله فرهادی نیز در این مراسم عنوان کرد: ده‌ها بار روی این سن آمدم، اما امروز دست و پایم را گم کردم. همه چیز را عزیزان گفتند. من آدم متوسطی هستم. بهمن بیگی بزرگ به من امیرالله می‌گفت و بخت یار من بود. بهمن بیگی همان سال کنکوری گذاشت تا با ۴۰ نفر کلاس عشایری در مدرسه خرد شیراز برگزار شود. این بخت به‌عنوان نفرشانزدهم نصیب من شد و داشتن اساتیدی همچون مرتضی ممیز و احصایی و... بخت من بود و نصیبم دوستی با افراد والایی شد.

وی ادامه داد: من باید از بزرگان تقدیر کنم و بگویم خوشبختی دیگر من، همسرم و پسر آراد و دخترم آهو است. این کتاب، کتاب نمی‌شد مگر به لطف مجید عباسی که گاهی از دقت و وسواسش در کار هراس می‌کنم. آراد عزیزم هم عکس‌ها را با دقت اسکن و روتوش کرد تا کتاب به اینجا رسید.

وی از یوریک کریم مسیحی، یونس شکرخواه و حجت‌الله ایوبی و تمام کسانی که در تهیه این کتاب وی را یاری کردند تقدیر و تاکید کرد: از حمایت همه کسانی که سبب چاپ این کتاب بودند تقدیر و تشکر می‌کنم. به مدیر موزه هنر‌های معاصر گفتم نمایش این دیوارنوشته‌ها فقط در موزه معنا پیدا می‌کرد و احسان آقایی (رئیس موزه هنر‌های معاصر) با این کار موافقت کرد. چراکه ما خانه هنرمندان و موزه هنر‌های معاصر را متعلق به خود می‌دانیم و به یاد دارم مرتضی ممیز در خاک خانه هنرمندان برنامه برگزار می‌کرد.

در انتهای این مراسم با اهدای کتاب «دیوار‌ها سخن می‌گویند» به استادان ارتباطات یونس شکرخواه و غلامرضا کاظمی دینان، مجید عباسی استاد گرافیک، حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران، محمود شالویی سرپرست معاونت هنری، مسعود نجات و احسان آقایی مدیرموزه هنر‌های معاصر از این اثر رونمایی شد.