تامین نیاز مالی دولت با گرفتن مالیات از مردم

مالیات یک هزینه مالی اجباری یا نوعی خراج است که توسط یک سازمان دولتی به منظور تأمین هزینه‌های مختلف عمومی یا هزینه‌های دولت، به مالیات دهنده (یک شخص حقیقی یا شخص حقوقی) تحمیل می‌شود.

 

عدم موفقیت در پرداخت، فرار یا مقاومت در برابر پرداخت مالیات، می‌تواند طبق قانون مجازات در پی داشته باشد. مالیات‌ها از مالیات‌های مستقیم یا غیرمستقیم تشکیل شده‌اند و ممکن است به صورت پول یا معادل کار آن پرداخت شود. اولین مالیات شناخته شده در حدود سال‌های ۳۰۰۰ تا ۲۸۰۰ قبل از میلاد در مصر باستان اخذ گردید.

بیشتر کشور‌ها برای تأمین مالی نیاز‌های عمومی، مشترک یا توافق شده ملی و کارکرد‌های دولت، دارای سیستم مالیاتی هستند. برخی کشور‌ها سیستمی با نرخ ثابت مالیات بردرآمد دارند، اما بیشتر کشور‌ها سیستم مالیاتی پلکانی با درآمد دارند. اغلب کشور‌ها بر درآمد‌های شخصی و همچنین درآمد شرکت‌ها مالیات وضع می‌کنند. علاوه بر این موارد معمولاً در اکثر کشور‌ها مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث، مالیات بر املاک، مالیات هدیه، مالیات فروش، مالیات بر درآمد یا تعرفه نیز دریافت می‌شود.

از نظر اقتصادی، مالیات ثروت را از خانوار‌ها یا کسب و کار‌ها به دولت منتقل می‌کند. این کار هم می‌تواند موجب رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی و هم کاهش آن شود. در نتیجه، مالیات موضوعی بسیار مورد بحث است.

در نیمه نخست سال جاری حدود ۸۷ هزار میلیارد تومان از محل مالیات‌های مستقیم درآمد برای دولت کسب شد که نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ بالغ بر ۵۸ درصد رشد داشته و توانسته ۱۱۸ درصد رقم مصوب را محقق کند.

مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت مجموع مالیات‌های مستقیم را تشکیل می‌دهند و بالاترین عملکرد مربوط به مالیات اشخاص حقوقی با وصولی ۴۵ هزار و ۸۲۴ میلیارد تومان است.

در دسته‌بندی‌های صورت گرفته، مالیات شرکت‌های دولتی، مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی، مالیات بنگاه‌های اقتصادی نهاد‌ها و بنیاد‌های انقلاب اسلامی، اشخاص حقوقی غیردولتی، مالیات شرکت‌های آستان قدس رضوی، مالیات موضوع ماده ۷۸ قانون الحاق و معوقات را در بر می‌گیرد.

شرکت‌های حقوقی دولتی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۰، بالغ بر ۳ هزار ۱۲۷ میلیارد تومان مالیات علی‌الحساب پرداختند که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶۱ درصد رشد دارد و ۸۷ درصد بودجه مصوب این مدت را محقق کرده است.

 

---

بیشتر بخوانید: تغییر نرخ سود سپرده ها باید به روز تعیین شود +پادکست

---

 

در همین مدت شرکت‌های دولتی هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان مالیات داده‌اند که در مدت مشابه سال قبل ۲۳ درصد کاهش یافته و ۲ هزار ۱۰۰ میلیارد تومان به خزانه واریز کرده بودند.

شرکت‌های غیردولتی نیز حدود ۴۱ هزار میلیارد تومان مالیات به حساب دولت واریز کردند که ۱۱۱ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته و ۱۷۹ درصد بودجه دوازدهم را محقق کرد.

جالب است بدانید مالیات معوقی در این مدت از شرکت‌های غیردولتی اخذ نشد. همچنین مشخص نیست که چه میزان از وصولی‌ها ناشی از فرار مالیاتی بوده است، اجزای مالیات بر درآمد را حقوق کارکنان بخش عمومی، خصوصی، مشاغل، مستغلات، متفرقه درآمد تشکیل می‌دهد.

کارکنان بخش عمومی در نیمه نخست سال جاری بالغ بر ۹ هزار ۴۰۰ میلیارد تومان مالیات پرداخت کردند که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۰ درصد افزایش یافته و ۱۱۱ درصد رقم مصوب برای این مدت را پوشش داده است. همچنین کارکنان خصوصی ۷ هزار ۳۹۲ میلیارد تومان مالیات حقوق دادند که ۴۱ درصد رشد دارد و ۹۵ درصد رقم مصوب بودجه را تامین کرده است.

مشاغل که شامل صنوف، اتحادیه‌ها و سایر بخش‌ها می‌شوند با ۳۸ درصد رشد نسبت به دوره سال قبل، ۷ هزار و ۹۷۷ میلیارد تومان مالیات به خزانه واریز کردند.

مستغلات نیز در این مدت افت یک درصدی را نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ تجربه کرد و در بخش درآمد‌های متفرقه ۳۸۷ درصد افزایش شاهد هستیم، در این مدت ۹ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان وصولی به چشم می‌خورد. در مجموع ۳۴ هزار ۷۴۴ میلیارد تومان از محل درآمد مالیاتی اخذ شد.

چندسالی است به واسطه مسائل و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم و کرونا موضوع اصلاح ساختار بودجه در دستور کار نهاد‌های مختلفی، چون مجلس، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته است.

اصلاح نظام مالیاتی جزو اصلی‌ترین و مهم‌ترین پیش‌نیاز‌های اصلاح ساختار بودجه است. درآمد‌های مالیاتی عمده‌ترین بخش درآمدی دولت در قانون بودجه است. اصلاح نظام مالیاتی و افزایش این نوع درآمدد پایدار می‌تواند، دست کم مشکل تراز عملیاتی بودجه را برای دولت حل و به میزان زیادی از وقوع کسری بودجه جلوگیری کند.

اصلاح نظام مالیاتی نیازمند اقداماتی جدی است که وزیر اقتصاد چند روز پیش در حکم انتصاب «داود منظور» رئیس جدید سازمان امور مالیاتی کشور به اهم آن‌ها اشاره کرد.

مالیات بر ارث، درآمد‌های اتفاقی، نقل و انتقال سرقفلی، سهام، املاک، حق تمبر و اوراق بهادار، مالیات واحد‌های مسکونی و خودرو‌های لوکس و مالیات بر واحد‌های مسکونی خالی مجموعا مالیات بر ثروت را تشکیل می‌دهند.

وراث در شش ماهه امسال ۴۹۲ میلیارد تومان مالیات بر ارث دادند که ۳۵ درصد بیشتر از سال قبل بود. همچنین سهامداران نیز ۳ هزار ۳۷۵ میلیارد تومان مالیات نقل و انتقال سهام و مردم هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان مالیات نقل و انتقال املاک پرداختند.