روسیه باید بفهمد که اگر ایران اراده کند با آمریکا هم وارد رابطه می‌شود

مصطفی اعلایی درباره سفر رییس‌جمهور به روسیه نوشت:

روسیه در محیط پیرامونی ایران یکی از بزرگ‌ترین بازیگران عرصه سیاست و روابط بین‌الملل است.

علاوه بر اثرگذاری این کشور در سطح جهانی که در بسیاری مواقع تعیین‌کننده است، در تحولات منطقه قفقاز و خاورمیانه نیز از دیرباز تعیین‌کننده بوده است.

این کشور در سده‌های اخیر نیز در قالب روسیه تزاری و اتحاد شوروی بر تحولات کشور ما نیز به‌شدت اثرگذار بوده و از اساس با تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران در ارتباط مستقیم بوده است؛ لذا عقل سلیم سیاسی حکم می‌کند که ج. ا. ا در ارتباط با این همسایه قدرتمند شمالی در مسیر همکاری و همگرایی در شناسایی منافع مشترک قرار گرفته و از این طریق به افزایش منافع ملی و کاهش آسیب‌های ج. ا. ا در سطح منطقه و جهان کمک نماید.

از سوی دیگر در جریان این ارتباط و مسیر پیش رو، مناسب است ج. ا. ا تمامی مولفه‌ها و ابعاد روابط دوجانبه و چندجانبه فی‌مابین را دست‌کم در طول تاریخ معاصر و همچنین پیچیدگی‌های بازیگری این کنشگر ماهر را در وضعیت بحرانی فعلی در پس ذهن خود داشته و همه را در محاسبات ژئوپلیتیکی خود منظور دارد. ج. ا. ا قاعدتا باید براساس یک نقشه راه تنظیم شده برمبنای حفظ منافع ملی نه تن‌ها با روسیه، بلکه با کشور‌های بزرگ دیگر شرق همچون چین و هند نیز که از قدرت‌های تاثیرگذار و تعیین‌کننده آسیایی هستند روابط گسترده ایجاد نموده و در این مسیر از هیچ فرصتی چشم‌پوشی نکند.

این روز‌ها صحبت از سفر قریب‌الوقوع رییس‌جمهور محترم به روسیه می‌شود. برخی تحلیلگران این سفر را در موقعیت کنونی که مذاکرات وین انجام می‌شود مناسب نمی‌دانند. بنده معتقدم این سفر فی‌نفسه و در کلیت خود در همین مقطع می‌تواند موجب دستاورد‌های خوبی برای ج. ا. ا باشد، لذا در این ارتباط چند نکته را مطرح می‌کنم:

۱- سفر رییس‌جمهور به روسیه در مقطع فعلی اگر با شناخت اهداف روسیه و تنظیم روابط با این کشور برمبنای سیاست موازنه مثبت و صیانت از منافع ملی صورت گیرد هیچ ایرادی ندارد. اتفاقا با لحاظ شرایطی (در زیر گفته خواهد شد)، مقطع فعلی که زمان حساس مذاکرات وین است بهترین زمان سفر رییس‌جمهور به روسیه است.

۲- ج. ا. ا در سیاست خارجی خود بدون وابستگی به هیچ طرفی، چه شرقی و چه غربی باید از تضاد منافع و مقابله بین غرب و روسیه برای زنده کردن منافع خود بهره ببرد. این سفر می‌تواند در صورت هوشمندی ایران در همین مقطع مذاکرات وین به خوبی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. شرایط و مواضع ایران در سفر باید به گونه‌ای تنظیم شود که به طرف غربی بفهماند که ایران در منطقه و جهان دست باز برای افزایش منافع خود دارد به گونه‌ای که غربی‌ها را تشویق یا حتی ناچار به دادن امتیاز در وین کند.

۳-ج. ا. ا در این سفر، قبل و بعد از آن باید به‌گونه‌ای موضع بگیرد که امکان تصور نمایندگی روسیه از طرف ایران در تقابل با غرب و در چانه‌زنی‌های وین را خنثی نموده و به روس‌ها اجازه ندهد به غربی‌ها بفهمانند که ما بر ایران نفوذ داریم و از این نفوذ بخواهد برای منافع خود استفاده کند.

۴- ج. ا. ا در همین سفر باید به روسیه (پوتین) به‌طور اصولی بفهماند که دست ایران برای روابط با سایر کشور‌ها باز است و سیاست، اقتصاد، تجارت و امنیت خود را هر جا که تشخیص دهد و با هر کشوری که مایل باشد تامین خواهد کرد.

۵- مهم‌ترین شرط موفقیت این سفر چگونگی محتوای سند همکاری است. ج. ا. ا به هیچ‌وجه خود را در این سند نباید متعهد به انجام تجارت و ارتباطات و فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و دفاعی به گونه‌ای نماید که دست خود را از فرصت‌های دیگر به ویژه در کشور‌های غربی در تامین منافع خود کوتاه کند. به ویژه حتما باید به طرف روسی تفهیم شود سفر رییس‌جمهور به روسیه به معنای محدود کردن فرصت‌های جهانی در تامین منافع ایران نیست. باید روسیه این پیام را علنی و صریح از رییس‌جمهور ما دریافت کند تا این کشور بداند که برای تامین منافع خود در ایران باید ما به ازا و امتیاز برابر به ایران بدهد.

البته و صد البته زمانی که ج. ا. ا تصمیم بگیرد برای تامین منافع خود ارتباط مستقیم و مذاکرات مستقیم با امریکا داشته باشد، تحقق شرایط فوق‌الذکر بسیار آسان‌تر و روان‌تر و موثر‌تر خواهد بود. از این طریق است که روسیه به عنوان همسایه شمالی، جدیت ایران را در موازنه مثبت بیشتر درک خواهد کرد و در آن زمان دادن امتیاز به ایران را به عنوان یک کشور قدرتمند و مستقل جدی‌تر پیگیری خواهد کرد.