مشکلات کارگران خدماتی مترو با پیمانکاران بدحساب

«صفی دراز از آدم‌ها که قالب بزرگی از یخ را از یک طرف به طرف دیگر دست به دست می‌کنند؛ بخشی از یخ در هر نوبت جابجایی براثر گرمای دست آب می‌شود؛ نتیجه از قالب یخ به آن بزرگی در دستان آخرین نفرغیر از یک تکه کوچک چیزی باقینمانده است». این توصیف به نسبت دقیقی است از وضعیت مسلط در بازار کار ایران؛ به ویژه آن‌هایی که مثل کارگران خدماتی شرکت متروی تهران، در این بازار تجربه کار کردن برای پیمانکار را دارند به خوبی با پدیده کم شدن حجم یخ حین دست به دست شدن آشنا هستند و می‌دانند بودن در انتهای صف و گرفتن دستمزد ناچیز آن هم با تاخیر چه حس و حالی دارد!

اعتراض کارگران خدماتی متروی تهران، خبر جدیدی نیست؛ گوگلش که بکنید در می‌یابید که این کارگران تابستان و پاییز گذشته را بابت پولی که حقشان است، تجمع کرده اند. اما این دلیلی نمی‌شود تا گمان کنید مشکلاتشان بابت نگرفتن حقوق حل شده است؛ اگر چنین گمانی دارید سخت در اشتباهید؛ گروهی از این کارگران تازه بعد از ۴۰ روز دستمزد آذرماهشان را چند روز پیش گرفته اند و هنوز بابت مزد آخرشان طلبکارند؛ یعنی هم شب یلدا را با جیبی خالی‌تر از همیشه کنار خانوادهایشان به صبح رسانده اند و هم مزدی بابت دی ماه پولی نگرفته اند.

ممکن است برخی از مخاطبان بگویند در این اوضاع و احوال همه آدم‌ها گرفتارند و اطلاع یافتن از به تاخیر افتادن حقوق یک عده تنها دردی است که بر درد‌های دیگر جامعه افزوده می‌شود؛ در پاسخ به این حرف، فقط می‌توان گفت اینجا صحبت نه از چند میلیارد تومان که تنها از چهار میلیون تومان پول درمیان است که قرار بود آخر ماه به خانواده کارگری پرداخت شود، اما بعد از ۴۰ روز تاخیر پرداخت شد.

یک درد و دل یک ماجرا
از آنجا که زندگی خرج کمر شکنی دارد؛ کسی که مال و منالی ندارد؛ راهی غیر از کارکردن بیشتر ندارد؛ حالا اگر پای کارفرمای بدحساب هم در میان باشد؛ این کارکردن تشدید و به جان کندن شبیه می‌شود؛ این وضعیتی است که کارگران خدماتی مترو این روز‌ها کمابیش در آن به سر می‌برند؛ یعنی ماهانه شندرغاز مزد می‌گیرند که آن را هم پیمانکار سرموقع نمی‌دهد، برای همین چاره‌ای ندارند تا همان کار را برای دیگران انجام دهند و آب باریکه‌ای برای تامین خرج خانواده دست و پا کنند.

دست برقضا یکی از همین کارگران مزدنگرفته مترو جایی حین انجام دادن کار دوم، سومش که نظافت خانه‌های مردم است، سفره دلش باز شد و از پول ناچیزی گفت که هنوز بعد از دو ماه به او نداده اند؛ اینکه هر روز باید از جای دوری در حاشیه تهران برای نظافت و امور خدماتی به یکی از ایستگاه‌های متروی تهران برود و دست آخر خسته برای کار دوم و سوم خود را به جای دیگری برساند؛ اینکه از آذرماه تا حالا که ابتدای بهمن است، پولی از پیمانکار نگرفته اند و هر چند وقت یکبار ناچارند برای همین طلب ناچیز مقابل ساختمان مترو در چهارراه کالج تجمع کنند و دست آخر با وعده دریافت حقوق نگرفته شان به کار خود بازگردند.

گوش سخن شنو نیست روی زمین وگرنه/ تا آسمان رسیده است فریاد زاری ما
این درد و دل ناخواسته باعث شد تا کارگران دیگری از بخش خدماتی مترو، با کلی شرط و یک دنیا استرس از ترس فاش شدن هویتشان؛ تلفنی با اقتصاد ۲۴، از مشکلاتشان با پیمانکار‌ها بگویند: راجع به این مشکل هم تجمع کردیم و هم با واسطه به خیلی‌ها سپردیم که صدایمان را به گوش آن بالادستی‌ها برسانند، اما چه کنیم؟ نکند شما از بالا دستی‌ها هستی که راجع به مشکلاتمان چیزی شنیدی و حالا می‌خواهی تحقیق کنی؟! از تغییر خبری نیست و در هنوز روی همان پاشنه می‌چرخد! چهار میلیون تومان پول است؟ ولی برای همین مبلغ هر روز صبح آفتاب نزده، کلی مسیر می‌رویم تا به محل کارم در ایستگاه مترو برسیم، تا بعد از ظهر هرچه کارهست را انجام می‌دهیم؛ اما آخرش چی؟ الآن دوسالی می‌شود که با پیمانکاری نه چندان خوش حساب سروکار داریم و همیشه دیرتر از موعد پولمان را می‌گیریم؛ خرج زندگی که این همه حرف‌ها سرش نمی‌شود؛ چقدر می‌توانیم به بچه هایمان بگوییم که بابا پول ندارد... صبر کن، باورتان نمی‌شود، اما گاهی اوقات نمی‌دانیم که آخرین بار چطور جواب صاحبخانه را دادیم. هربار که تجمع می‌کنیم می‌آیند و علت را جویا می‌شوند و با تعجب می‌پرسند اینقدر حقوق می‌گیرید؟ شهرداری بابت هرکدام از شما خیلی بیشتر از این‌ها به پیمانکار پول پرداخت می‌کند.

به یُمن شبکه‌های اجتماعی، مشکلات کارگران پیمانکاری مترو مطلبی نیست که به راحتی بشود آن‌را کتمان کرد؛ گوگل برایتان فهرستی از رسانه‌های فارسی زبان مجاز را در اختیارتان می‌گذارد که راجع به مشکلات این کارگران نوشته اند و دست برقضا آخرین اخبار هم به تابستان و پاییز ۱۴۰۰ مربوط است؛ موضوع آنقدر عیان است که مقامات صنفی کارگری شهرداری تهران هم راجع به آن چیز‌هایی شنیده اند.

از دو حال خارج نیست؛ یا پیمانکار یا شهرداری، یکی مقصرند!
از جمله این چهره‌های صنفی کارگری، سید رحیم میرعبدالله از اعضای اتحادیه کارگران شهرداری تهران است که راجع به مشکلات این کارگران به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: به موقع ندادن دستمزد کارگران مترو دو دلیل عمده دارد یا شهرداری طلب پیمانکار را نداده است و یا اینکه پیمانکار بدحسابی کرده است؛ این مطلبی است که مدیران شهری باید مشخص کنند؛ در دوره گذشته تصویب شد که بخشی از طلب پیمانکار به عنوان ضمانت حسن انجام کار نزد شهرداری باقی بماند تا اگر طلب کارگری پرداخت نشد بتوان از این محل آن را تادیه کرد؛ درواقع اگر شهرداری پول پیمانکار را داده باشد این تاخیر روی داده باشد یعنی شهرداری به وظیفه نظارتی خود عمل نکرده است.

وی ادامه می‌دهد: حقیقت با این اوضاع و احوال دیگر معنی نمی‌دهد که کارگری با این دریافتی ناچیز در استخدام پیمانکار باشد؛ شروع اصلاح این وضعیت می‌تواند قرارداد مستقیم شدن کارگران پیمانکاری حجمی باشد؛ متاسفانه هربار که تصمیم به انجام این کار گرفته شد؛ صاحبان رانت از نفوذشان استفاده کردند و به نوعی مانع شدند؛ از طرف دیگر جای سامانه شفافیت در شهرداری خالی است؛ اگر چنین سامانه‌ای بود وضعیت پرداخت دستمزد کارگران و صورت وضعیت‌های مالی پیمانکاران هر دو معلوم بود.

حکایتی که همچنان باقیست
کارگران پیمانکاری بخش خدمات مترو حالا چند روزی می‌شود که دستمزد آذرماه خود را گرفته اند که با درنظر گرفتن حق اولاد دو فرزند رقمش حدود چهار میلیون تومان می‌شود؛ تا لحظه تنظیم این خبر از سرنوشت پرداخت دستمزد دی ماه خبری نیست و این در حالی است که خیلی زودتر از رسیدن شب سال نو قرار داد پیمانکار خاتمه یافته و همین باعث نگرانی آن‌ها از بابت تسویه مزایای عیدی و سنوات پایان شده است؛ وضعیتی که تنها محدود به سازمان‌های تابعه شهرداری تهران نیست و کمابیش دیگر کارگران پیمانکارانی و به ویژه از نوع حجمی این روز‌ها با آن مواجهند؛ کارگرانی در انتهای صف تقسیم پول در بازار کار که قرار است تکه کوچکی از یخ ذوب شده به نام مزد ماهانه، دستانشان را خیس کند!