جزئیات اجرای مرحله پنجم طرح خرید شفاف/ صفر تا صد شفاف‌سازی قیمت کالا با درج قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده

با وجود مزایا اجرای طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالا که مهمترین آن همان کاهش قیمت هزاران قلم کالا است اما طرح مذکور دارای ایرادات و اشکالاتی نیز در اجرا است که مسئولان مربوطه باید با آسیب شناسی این ایرادات آن را رفع تا موفقیت در اجرای این طرح به حداکثر ممکن برسد.

با وجود اینکه وزارت صمت سود قانونی برای عرضه نسبت به قیمت تولید‌کننده را برای کالاهای مصرفی حداکثر 30 درصد و برای کالاهای سرمایه‌ای حداکثر 20 درصد تعیین کرده است اما این موضوع در برخی فروشگاه‌ها و واحدهای صنفی عرضه کننده رعایت نمی‌شود و قیمت مصرف کننده با سود بیشتر نسبت به ارقام فوق محاسبه می‌شود و لذا موجب شده تا کالا گران به دست مصرف کننده برسد.

محسن حسین لویی در مورد جزئیات مرحله پنجم طرح خرید شفاف اظهار کرد: از یکم اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ همه کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای به جز کالاهای مستنثنی شده، مشمول درج همزمان قیمت تولیدکننده و مصرف کننده خواهند بود؛ یعنی تولیدکننده روی خود کالا هم قیمت مصرف کننده و هم قیمت تولیدکننده را درج می‌کند و به شبکه توزیع وارد می‌شود.

مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی، شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت افزود: شرکت‌های تولیدکننده تاکنون فقط قیمت مصرف کننده را درج می‌کردند و یا اینکه اصلاً هیچ قیمتی روی کالا به ویژه کالاهای سرمایه‌ای درج نمی‌شد؛ به عنوان نمونه یخچال، تلویزیون، موبایل، ظروف و … هیچ گونه قیمتی نداشتند اما در این مرحله باید روی همه کالاهای وارداتی و تولیدی قیمت مصرف کننده و تولیدکننده درج شود.

وی ادامه داد: از مرحله یک تا چهار که کالاها به صورت موردی اعلام می‌شدند روی حدود ۱۵ هزار و ۵۰ قلم کالا در ۳۰ گروه کالایی قیمت درج شد؛ در این مرحله حدود ۵۰ هزار قلم کالا به اقلام قبلی اضافه خواهد شد.

احتمال اجرای مرحله ششم در تیر ماه

حسین لویی در مورد مرحله ششم طرح، تصریح کرد: اگر مرحله ششم اتفاق بیفتد برای کالاهایی خواهد بود که در مرحله پنجم بعضی از آنها مستثنی شده بودند مثل گوشت، مرغ، تخم مرغ، شکر، بعضی از مصالح ساختمانی و …؛ البته برای کالاهای کشاورزی و مواد غذایی باید با وزارت جهاد کشاورزی یک هماهنگی صورت گیرد. در صورت نبود هیچ مشکلی به احتمال زیاد از تیر ماه مرحله ششم اجرا شود.

کاهش قیمت ۸۵۰۰ قلم کالا

وی در مورد تأثیر اجرای این طرح در تغییر قیمت کالاها، گفت: این طرح نوسان قیمت‌ها را در ۶ ماه دوم سال قبل کنترل کرد البته به جز کالاهایی که زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی هستند؛ مثلاً برنج، گوشت، مرغ و … مشمول این طرح نبودند، بنابراین طرح تأثیری در این اقلام نداشت اما بررسی قیمت آبان ماه و اسفند ماهِ ۱۵ هزار قلم کالایی که مشمول طرح بودند نشان می‌دهد که از این تعداد ۸ هزار و ۵۰۰ قلم کالا کاهش قیمت یافته‌اند و حدود ۴ هزار قلم کالا نیز افزایش قیمت ناچیزی داشتند که آن هم به دلیل افزایش بهای تمام شده در قیمت نهایی از جمله مواد اولیه، هزینه‌های سربار و مالیات بوده است؛ به عنوان مثال مالیات نوشابه از ۹ درصد به ۱۶ درصد رسید و قیمت شکر نیز افزایش یافت از این رو قیمت نوشابه در حد ۴ درصد افزایش یافت.

مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی، شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت تصریح کرد: ۶ ماهه دوم سال به ویژه در ایام عید، فصل افزایش قیمت‌ها بود اما با اجرای این طرح نه تنها شرکت‌ها سراغ افزایش قیمت نرفتند بلکه یا به سمت کاهش قیمت رفتند یا میانگین ۳ تا ۴ درصد افزایش قیمت اعمال کردند.

تخفیف‌های کذایی از بین رفت

وی در مورد وضعیت تخفیف‌های فروشگاه‌ها، اظهار کرد: با توجه اینکه در این طرح حاشیه سودهای غیرقانونی از بین رفته است و در حال حاضر همه کالاهایی که قیمت تولیدکننده دارند، در فروشگاه‌ها بالاتر از ۱۰ درصد تخفیف نخورده‌اند و فقط کالاهای قدیمی که مانده‌اند یا کالاهایی که مشمول طرح نشدند تخفیف‌های بالاتری دارند.

حسین لویی تصریح کرد: می‌توان گفت طرح نسبتاً موفقیت آمیز بوده است منتهی در بخش خرده فروشی چالش‌هایی داشتیم که خرده فروش و مردم با هم به چالش خورده بودند آن هم به دلیل این بود که خرده فروش‌ها تکلیف قانونی مبنی بر درج قیمت مصرف کننده روی کالا را اجرا نمی‌کردند؛ از ۱۶ اسفند ماه ابلاغ کردیم که قیمت مصرف کننده نیز درج شود تا هیچ چالشی بین مردم و خرده فروش به وجود نیاید. در این صورت قیمت خرید و فروش کاملاً مشخص و فرایند شفاف می‌شود.

با اجرای مرحله پنجم، مردم تغییرات را احساس خواهند کرد

وی افزود: در مرحله اول روی اقلام محدود و در مرحله بعدی نیز روی اقلام با حساسیت کمتر طرح را اجرا کردیم. در مرحله سوم و چهارم نیز کالاهای با حساسیت بالاتر را مشمول کردیم. در مرحله پنجم نیز همه کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای (به جز ۱۳ گروه کالایی مستثنی شده) را مکلف به اجرای طرح کردیم، از این رو در این مرحله مردم متوجه تغییرات خواهند شد؛ به عنوان مثال موبایل را همه نگاه می‌کنند ببیند چه قیمتی دارد.

مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی، شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت تصریح کرد: مرحله پنجم مرحله‌ای است که مشمول کالاهای حساس شده با همه امکاناتی که وزارت صمت دارد اطلاع رسانی‌های کاملی برای مصرف کننده و فروشنده خواهد شد.

حسین لویی گفت: از سویی دیگر سود خرده فروشی و پخش در حال بازنگری بود اگر در آن زمان سودها را اعلام می‌کردیم و بعد این اعداد بازنگری می‌شد، شبهه ایجاد می‌کرد؛ حال با توجه به اینکه این بازنگری‌ها انجام شده به صورت شفاف و همه جانبه اطلاع رسانی خواهیم کرد.
طرح درج قیمت تولیدکننده روی کالا با دستور سیدرضا فاطمی امین وزیر صنعت، معدن و تجارت به منظور شفاف سازی قیمت انواع کالاها نزدیک به سه ماه است که اجرایی شده است. براساس طرح مذکور، تولیدکنندگان باید قیمت تمام شده کالاهای تولیدی را روی انواع کالاها ثبت و عرضه‌‌کنندگان و فروشندگان نیز در فروشگاه‌های زنجیره‌ای یا واحدهای صنفی مکلف به درج قیمت مصرف کننده براساس سود تعیین شده توسط وزارت صمت، هستند.

این طرح که هدف از اجرای آن جلوگیری از گران فروشی و کنترل قیمت است، در 6 مرحله تعریف شده که تاکنون 4 مرحله آن اجرا شده و دو مرحله نهایی آن برای آسیب شناسی و رفع اشکالات احتمالی مراحل قبلی، به سال آینده موکول شده است.

مرحله ششم طرح «درج قیمت تولیدکننده» مربوط به درج قیمت تولید روی کالاهای اساسی بسته بندی شده از قبیل مرغ، گوشت، برنج، شکر و ... است که به دلیل اهمیت این نوع کالاها در سفره مردم اجرای آن به تیرماه سال آینده موکول شده تا هر گونه اشکال احتمالی در اجرای طرح مذکور رفع و این مرحله با کمترین مشکل، اجرایی شود.

یکی از مشکلات درج قیمت مصرف کننده بر روی کالا گران‌فروشی کالا بود که با درج قیمت تولید‌کننده مرز تولید و توزیع شفاف شده و مشخص می‌شود که چقدر از قیمت نهایی سهم تولید کننده و چقدر سهم نظام توزیع است.

به گفته سیدرضا فاطمی امین تخفیفات اغواکننده فروشگاه‌ها به علت همین درج قیمت مصرف کننده بود اما با اجرای پروژه درج قیمت تولید‌کننده این مشکلات حل می‌شود.

* کاهش قیمت بیش از 5 هزار قلم کالا

فاطمی‌امین با بیان اینکه این پروژه در حال گذار است، افزود: از زمان اجرای پروژه تاکنون در بیش از ۵ هزار قلم کالا شاهد کاهش قیمت بوده‌ایم.

به دنبال بروز این مسائل وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه اجرای طرح «درج قیمت تولید کننده» اقدام به درج دوباره قیمت مصرف کننده بر روی کالا کرد، یعنی این بار مقرر شد تا در کنار قیمت تولید کننده، قیمت مصرف کننده نیز بر روی کالا درج شود تا خریداران امکان بررسی قیمت تولید‌کننده و مصرف کننده را با هم داشته باشند.

سیدرضا فاطمی امین در این رابطه گفت: حدود 30 سال است که مردم قیمت مصرف‌کننده را روی محصول می‌بینند و دیگر به این موضوع عادت کرده‌اند، فرهنگ‌سازی برای اجرای پروژه درج قیمت تولیدکننده زمان‌بر است، پس در دوران گذار هم قیمت تولیدکننده هم قیمت مصرف‌کننده با حداکثر ضرایب سود، درج خواهد شد تا فرهنگ‌سازی لازم انجام شود و مردم به این موضوع عادت کنند.

* نیمی از عرضه کنندگان کالا قیمت مصرف کننده را روی کالا درج نمی کنند
براساس بازرسی های انجام شده از سطح بازار در استان‌های مختلف متوجه شدیم که حدود 50 درصد از عرضه کنندگان کالا درج قیمت مصرف‌کننده بر روی کالا و یا قفسه‌های فروشگاهی را رعایت نمی‌کنند که این موضوع مشکلاتی برای خریداران به وجود آمده است. بنابراین تصمیم گرفته شد تا علاوه بر درج قیمت تولید کننده بر روی کالا توسط تولیدکننده، قیمت مصرف کننده نیز بر روی کالا ثبت شود.

* امکان درج قیمت غیرواقعی مصرف کننده و تولید کننده از بین رفته است

پیش از این ما نگران بودیم که اگر قیمت مصرف کننده روی کالا در کنار قیمت تولید کننده درج شود، تولید کنندگان با مهندسی معکوس قیمت ها، قیمت تولید کننده را غیرواقعی درج کنند، اما در حال حاضر به احصاء قیمت تولید کننده دیگر تولید کنندگان نمی توانند قیمت غیرواقعی بر روی کالا ثبت کنند و از طرفی با در نظر گرفتن درصد سود کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای قیمتی به عنوان قیمت مصرف کننده بر روی کالا درج می شود و لذا دیگر دغدغه قیمت سازی بر روی کالا را توسط تولید کنندگان نداریم.

* درج قیمت مصرف کننده و تولید کننده روی کالا مقطعی است

درج قیمت تولید کننده و مصرف‌کننده روی کالا به صورت مقطعی اجرا خواهد شد تا تمامی فروشگاه‌ها و واحدهای صنفی عرضه کننده مجهز به دستگاه‌های بارکد خوان شوند و بعد از آن پروژه درج قیمت تولید‌کننده روی کالا به صورت 100 درصدی اجرا شود.

اما یکی از موضوعات در حال حاضر آن است که علیرغم اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده از این پس قیمت تولید کننده و مصرف‌کننده هر دو با هم روی کالا درج می‌شود کالاهای موجود در بازار فاقد قیمت تولید کننده و عرضه کننده است.

 

این مرحله از پروژه نیز کمی به طول می‌انجامد، زیرا در حال حاضر کالاهای که در انبار تولید‌کنندگان وجود دارد به بازار وارد می‌شود بنابراین این کالاها فعلا دارای قیمت تولید کننده است اما به مرور با تولیدات جدید کالاهایی به بازار وارد می‌شود که هم قیمت تولید‌کننده و هم قیمت عرضه کننده بر روی آن درج شده باشد. در مورد کالاهای با گردش سریع حدودا 2 هفته و کالاهایی با گردش کند حدودا یک ماه طول می‌کشد.

بنابراین همانطور که بعد از اجرای طرح «درج قیمت تولید کننده» بر روی کالا مدتی طول کشید تا کالاهایی به بازار وارد شود که به جای قیمت مصرف کننده دارای قیمت تولید کننده باشند اکنون نیز ورود انواع کالاها به بازار با درج « قیمت تولیدکننده» و «قیمت مصرف کننده» مدتی به طول خواهد انجامید زیرا تولید کنندگان در حال حاضر تولیدات قبلی خود را هنوز فقط قیمت تولید کننده بر آنها درج شده است روانه بازار می کند و سپس با اعمال مرحله جدید از طرح مذکور با ثبت قیمت تولید کننده و مصرف کننده با هم محصولات جدید خود را روانه بازار خواهند کرد که به گفته حسین لویی این پروسه در مورد کالاهای زودگردش حدودا دو هفته و دیر گردش تقریبا یک ماه طول می کشد.