رتبه ایران در قدرت خرید مسکن

قیمت مسکن در ایران طی سال‌های اخیر با شتابی عجیب افزایش یافته است و خرید مسکن برای ایرانیان بسیار سخت شده است. البته درجه این سختی در نقاط مختلف کشور متفاوت است و در کلانشهر‌ها به مراتب بالاتر است. به طوری که خرید ملک در تهران برای پایتخت‌نشینان رویا شده و تقریبا اتفاقی ناشدنی. اما قیمت مسکن نسبت به درآمد‌ها ملک در دیگر کشور‌ها به چه صورت است؟ نسبت قیمت مسکن به درآمد افراد در کدام کشور‌ها بیشتر است و در کدام کشور‌ها کمتر؟

گرانی مسکن در ایران و دوستانش

نسبت متوسط قیمت مسکن به متوسط درآمد خانوار، در کنار میزان فقر مسکن (جمعیت افرادی که بیش از ۳۰ درصد درآمدشان را به مسکن اختصاص می‌دهند) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش دسترسی به مسکن هستند. در واقع این شاخص نشان می‌دهد که خانوار‌ها باید چند سال درآمدشان را پس‌انداز کنند تا در کشور مورد نظر یک خانه فرضی ۹۰ متری با قیمت متوسط بخرند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که طبق این شاخص، گران‌ترین قیمت مسکن نسبت به درآمد برای کشور سوریه است. نسبت قیمت مسکن به درآمد در سوریه به عدد عجیب ۸۸ رسیده است. یعنی یک خانوار با فرض این که هیچ خرجی نکند و تمام درآمدش را پس‌انداز کند بعد از ۸۸ سال می‌تواند در این کشور جنگ‌زده خانه‌ای بخرد. غنا و جامایکا دو کشور بعدی هستند که دارای بیشترین نسبت قیمت مسکن به درآمد هستند. نکته جالب، اما حضور چین در رده ششم این فهرست است. چین ششمین مسکن گران در دنیا را دارد و خانوار‌های این کشور باید درآمد حدود ۳۸ سال خود را پس‌انداز کنند تا بتوانند خانه‌ای ۹۰ متری بخرند. هر چند شاید در وهله اول به نظر برسد که به خاطر جمعیت فوق‌العاده زیاد، قیمت مسکن در این کشور در چنین سطوح بالایی قرار گرفته است. هر چند که جمعیت هم اثرگذار است، اما به نظر می‌رسد سیاست‌های دولت‌ها برای ساماندهی بازار مسکن نقشی به مراتب بیشتر در قیمت این دارایی که مستقیما با معیشت مردم در ارتباط است، دارد. به عنوان مثال هند که دومین کشور پرجمعیت جهان است در این فهرست ۱۱۳ کشوری، در جایگاه ۹۶ قرار دارد و خانوار‌های این کشور با وجود درآمد بسیار پایینی که دارند اگر درآمد خود را برای تنها ۷.۴ سال پس‌انداز کنند می‌توانند یک خانه ۹۰ متری بخرند. (در خصوص علل جهش قیمت مسکن در چین بخوانید: «عبرت چینی مسکن ملی»)

روند صعودی عجیب قیمت ملک در ایران در کنار آب رفتن درآمد سرانه ایرانیان طی سال‌های اخیر باعث شده تا ایران هم به جمع ۱۰ کشور نخست با بیشترین نسبت قیمت مسکن به درآمد برسد. اگر خانوار‌های ایرانی تمام درآمد خود را پس‌انداز کنند و هیچ خرجی نکنند تازه بعد از حدود ۲۹ سال می‌توانند یک خانه ۹۰ متری بخرند. البته این عدد را اگر برای شهر‌های مختلف محاسبه کنیم می‌بینیم در کلانشهر‌ها خرید خانه به مراتب سخت‌تر است و به زمان بیشتری از سه دهه نیاز دارد. در حالی قیمت مسکن به درآمد سالانه در ایران به عدد ۳۰ نزدیک شده است که متوسط این نسبت در کشور‌های دنیا حدود ۱۵ است. به عبارتی قیمت مسکن نسبت به درآمد، در ایران دو برابر میانگین جهانی آن است.

حسرت ایرانی برای مسکن عربی

در سمت دیگر فهرست نسبت قیمت مسکن به درآمد خانوار، شاهد حضور برخی کشور‌های همسایه هستیم. به طوری که دو کشور عربستان صعودی و امارات با داشتن نسبت قیمت به درآمد کمتر از ۳، دو کشوری هستند که مردمانش راحت‌ترین دسترسی به خرید مسکن را دارند. این نسبت در ایران تقریبا ۱۰ برابر این دو کشور حاشیه خلیج فارس است. این نسبت به مانند این می‌ماند که متوسط قیمت یک ملک مسکونی در تهران بجای حدود ۴ میلیارد تومان حدود تنها ۴۰۰ میلیون تومان باشد. خرید مسکن در این دو کشور عربی به همین میزان ساده است.

در حالی چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا در جایگاه ششمین کشور با نسبت قیمت به درآمد بالا قرار گرفته است که بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا در سمت مقابل جدول و در جایگاه پنجمین کشور با نسبت قیمت به درآمد پایین قرار گرفته است. متوسط قیمت یک واحد ۹۰ متری در آمریکا حدود ۴.۵ برابر متوسط درآمد سالانه خانوار است.