رویکردی نوین در درمان بیماری‌های خودایمنی

رویکرد‌های مرسوم برای درمان بیماری‌های خودایمنی، سرکوب سیستم ایمنی به وسیله دارو‌هایی ضد التهابی استروئیدی و غیر استروئیدی، فاقد کارایی درمانی لازم است. به علاوه این رژیم‌های درمانی با مشکلات قابل ملاحظه‌ای نیز همراه است.

به نظر می‌رسد طراحی رویکرد‌های درمانی بر پایه سلول‌های بنیادی، سلول‌های ایمنی و وزیکول‌های خارج سلولی آنان می‌تواند مسیر امیدوار کننده‌ای برای کنترل بیماری‌های خودایمنی ایجاد کند. سلول‌های بنیادی مزانشیمی، سلول‌های دندریتیک و لنفوسیت‌های تی تنظیم کننده، مهمترین سلول‌هایی هستند که برای بازیابی شرایط تحمل پذیری سیستم ایمنی استفاده می‌شوند.

سلول‌های بنیادی مزانشیمی به دلیل خصوصیات ویژه و گفتگوی متقابل با سلول‌های مختلف سیستم ایمنی نقش موثرتری در این خصوص ایفا می‌کنند. با وجود نگرانی‌های موجود در خصوص استفاده از سلول‌ها، درمان‌های نوین بدون سلول، مانند استفاده از وزیکول‌های خارج سلولی، مورد توجه قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، خصوصیات منحصر به فرد وزیکول‌های خارج سلولی آنان را به عنوان تعدیل‌کننده‌های ایمنی هوشمند معرفی کرده؛ جایگزین مناسبی برای سلول درمانی به شمار می‌روند.

با هدف ارائه دورنمایی کلی از مزایا و معایب سلول درمانی و درمان‌های مبتنی بر وزیکول‌های خارج سلولی، دکتر حمیدرضا بیدخوری، دکتر احمدرضا بهرامی، آزاده حقیقی طلب، دکتر فائزه شکری و همکارانشان در دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی و دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، به همراه پژوهشگرانی از ایتالیا و استرالیا به نگارش مقاله‌ای مروری پرداختند.

همچنین در این مقاله شرح داده می‌شود که با وجود داده‌های قابل ملاحظه در خصوص اینکه وزیکول‌های خارج سلولی تعدیل‌کننده‌های قوی سیستم ایمنی در تبعیت از سلول‌های سازنده خود هستند، هنوز تأیید نشده است که نسبت به سلول‌های سازنده خود برتری داشته باشند. علاوه بر این، مقاله مذکور به این مسئله می‌پردازد که وزیکول‌ها خارج سلولی می‌توانند حامل مقادیر قابل ملاحظه‌ای از ژن‌های تنظیم‌کننده ایمنی، آران‌ای‌ها (RNA)، لیپیدها، پروتئین‌ها و همچنین مولکول‌های اختصاصی سلول یا بافت خواستگاه خود باشند.

این مقاله که در نشریه بین‌المللی و معتبر Frontiers in Immunology منتشر شده است، به ارائه دورنمایی از آینده استفاده بالینی از وزیکول‌های خارج سلولی در بیماران مبتلا به اختلالات خود ایمنی می‌پردازد.