رشد دو برابری آثار جهانی ایران با ثبت کاروانسرا‌ها

فاطمه داوری، مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: گستردگی گونه‌های بومی و فرابومی کاروانسرا‌ها در مناطق فرهنگی پیرامون ایران، در کنار تعداد گسترده انتخاب شده برای پیشنهاد ثبت زنجیره‌ای کاروانسرای ایرانی، راهی پر فراز و نشیب را برای طی مسیر ثبت نهایی آن فراهم کرده بود که با همت و تلاش‌های گسترده انجام شده در مسیر ارزیابی و رفع ابهامات مترتب بر پرونده و دفاع از آن، خوشبختانه به سر منزل مقصود رسید.

مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی می‌گوید: قرارگیری ایران بر سر راه مهمترین شاهراه‌های منطقه‌ای، موقعیت ممتازی را برای این سرزمین در ایجاد زمینه پیوند و توسعه در سطحی فراتر از مرز‌های کنونی فراهم کرده که امروز نیز با ثبت جهانی بخشی از آن، بر ارزش‌های فرهنگی ایران در عرصه جهانی صحه گذارده شد.

داوری ادامه داد: کاروانسرا‌ها به عنوان مهمترین نقاط عطف بین‌راهی، نقشی موثر در برقراری ارتباطات و تبادلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته‌اند و عملاً پایگاه و رسانه‌ای مهم در دوران تاریخی محسوب می‌شوند.

وی افزود: کاروانسرای ایرانی از مستمرترین گونه‌های معماری در دوره تمدنی ایران است و پیوندی جدا ناشدنی با دنیای پیرامون خود دارد. از منظر ویژگی‌های معماری و موقعیت استقرار و پیوند آن با راه‌ها و مجتمع‌های زیستی و از منظر کارکردی به جهت گستردگی کارکرد اجتماعی و اقتصادی آن، کاروانسرا‌ها گونه‌ای ارزشمند برای تبیین و خوانش پیام‌ها و ارزش‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و مولفه‌های مترتب بر آن در این منطقه فرهنگی هستند.

این کارشناس اظهار کرد: دستاورد ثبت جهانی پرونده کاروانسرا‌های ایرانی از منظر‌های مختلف دارای ارزش و اهمیت ملی و بین‌المللی برای ایران است که از مهمترین‌های آنها:

۱- با ثبت جهانی کاروانسرا‌های ایرانی، آثار ثبت جهانی ایران دو برابر شد

ایران با ثبت ۲۶ پرونده در فهرست جهانی و با توجه به زنجیره‌ای بودن چند پرونده، عملا تاکنون حدود ۵۰ اثر و پهنه منفرد را به ثبت جهانی رسانده بود که با ثبت ۵۴ کاروانسرا در قالب پرونده زنجیره‌ای، تعداد پرونده‌های ثبت جهانی ایران به ۲۷ پرونده و تعداد آثار منفرد ثبت شده دو برابر و بالغ بر ۱۰۰ اثر شد.

۲- پرونده ثبت زنجیره‌ای کاروانسرا‌های ایرانی، یکی از بزرگترین پرونده‌های ثبت جهانی یونسکو است

پرونده ثبت جهانی زنجیره‌ای کاروانسرا‌های ایرانی یکی از بزرگترین پرونده‌های ثبت جهانی در عرصه ملی و بین‌المللی به جهت گستردگی تعداد آثار منفرد (۵۴ اثر در قالب یک پرونده) در تاریخ شش دهه‌ای ثبت‌های جهانی پس از کنوانسیون ۱۹۷۲ در یونسکو به شمار می‌رود.

۳- گستردگی آثار ثبتی این پرونده، بخش‌های زیادی از ایران را صاحب اثر ثبت جهانی کرد

او در پایان خاطرنشان کرد: از ویژگی‌های ارزشمند ثبت جهانی زنجیره‌ای کاروانسرا‌ها موقعیت استقرار این ۵۴ اثر در گستره وسیعی از ایران و استان‌های متعدد آن است که حسب ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی هر اثر، هر کدام از این ۵۴ کاروانسرا می‌تواند نقش موثری در رشد اقتصادی و فرهنگی این مناطق داشته و با جذب گسترده گردشگر فرهنگی، مولدی برای توسعه این پهنه‌ها در آینده‌ای نزدیک باشند.