کاهش تأثیر سبک زندگی غربی روی جوانان با هویت یابی

الهه یدالهی روانشناس و پژوهشگر حوزه خانواده در گفتگو با خبرنگار باشگاه جوانی خبرگزاری برنا، هویت‌یابی را یکی از اصلی‌ترین اهداف نوجوانان و جوانان ایرانی دانست و شروع آن را از ۱۲ سالگی و پایان این فرآیند را ۱۸ سالگی عنوان کرد و گفت:، اما عوامل متعددی باعث شده که این پایان به ۱۸ سالگی ختم نشود و تا اوایل جوانی هم فرآیند هویت یابی ادامه یابد.

وی بحث جهان بینی را یکی از مباحث مهم در هویت‌یابی عنوان کرد و اظهار داشت: سوالاتی درباره دلیل خلقت، نقش در خانواده و مختصات هویتی از جمله سوالات مهم در فرآیند هویت‌یابی هستند که در دوره نوجوانی رخ می‌دهد.

یدالهی در ادامه با اشاره به این که هویت‌یابی یکی از معضلات حل نشده در جهان به شمار می‌آید، ادامه داد: سن هویت‌یابی از نوجوانی فراتر رفته، به طوری که دانشجو در دانشگاه هدف از درس خواندن و تحصیل را نمی‌داند و به این ترتیب جوان هویت تحصیلی ندارد. در موقعیت دیگر جوان هویت ملی، انقلابی و شغلی و... خود را هم نمی‌داند، در نتیجه جوان هیچ وقت به رضایت از زندگی نمی‌رسد، چرا که بر اساس انتخاب‌های خود، مسیر زندگی اش رقم نخورده و الگوی زندگی به اصطلاح، «هرچه بادا باد» بوده است.

این روانشناس دو مولفه اصلی هویت‌یابی را جستجوگری و تعهد دانست و گفت: جستجو به معنای کند و کاو در سبک‌های مختلف است که همزمان با تصمیم‌گیری رخ می‌دهد، یعنی جوان بالاخره به این درک می‌رسد که می‌خواهد چه شغلی و چه سبک زندگی و کدام جهت سیاسی و... را برای ادامه حیات خود انتخاب کند، اگر شخص در این مسیر موفق بود و در نهایت توانست هویت خود را بشناسد، می‌توانیم بگوییم وی هویت خود را کشف کرده، اما به غیر از هویت کشف شده، سه نوع دیگر از هویت وجود دارد که در رتبه‌های پایین‌تر قرار می‌گیرد و با نام‌های هویت متوقف شده و هویت ضبط شده و هویت پراکنده شناخته می‌شوند.

یدالهی با بیان این که بدترین نوع هویت، هویت پراکنده است توضیح داد: در هویت پراکنده چیزی برای شخص اهمیت ندارد و از همین رو نه جستجو می‌کند و نه خود را متعهد به چیزی می‌داند. در هویت ضبط شده هم فرد هیچ وقت جستجوگر نبوده و صرفاً همیشه متعهد به تمام گفته‌ها و دستورات خانواده یا جامعه بوده، یعنی هیچ بررسی‌ای در هیچ زمینه‌ای صورت نگرفته و کورکورانه مسیر زندگی از روی حکم دیگران اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: در واقع هویت ضبط شده یکی از دلایلی است که در دانشگاه‌ها با تغییرات شدید شخصیتی مواجه می‌شویم. هویت متوقف شده نیز هویتی است که جستجو صورت می‌گیرد، اما تعهد انجام نمی‌شود، به عبارت دیگر فرد نمی‌تواند بین مسیر‌های مختلفی که عرضه می‌شود، راه درست را پیدا و انتخاب کند. هویت متوقف شده هم از جمله هویت‌های ناسالم به شمار می‌آید که سردرگمی در جوان یکی از عوارض این نوع از هویت است.

این پژوهشگر حوزه خانواده راجع به تأثیرگذاری هویت، سه قلاب را با عنوان حس و رابطه، رفتار و سبک زندگی و ارزش‌ها و شناخت معرفی کرد و پیامبر (ص) را یک الگوی مناسب عنوان کرد و توضیح داد: با نگاه دقیقی به سبک زندگی پیامبر (ص) در می‌یابیم که حضرت محمد (ص) بر همین تکنیک، محبوب جامعه بودند.

وی ادامه داد: روشن است که بر پیامبر در ابتدای مواجهه با یک جامعه جاهل آیه تطهیر قولو الا اله الله تفلحوا نازل نشد. علیرغم این که این آیه به خوبی بیانگر مسیر و نگرش درست است، اما پیامبر اسلام با برقراری ارتباط قلبی با مردم به امین بودن شهرت پیدا کردند که این خود نشان از تاثیرگذاری قلاب اول، یعنی حس و رابطه دارد که در نوع فعالیت‌های آموزشی ما بدان کمتر توجه شده است.

یداللهی گفت: در مرحله دوم یعنی رفتار و سبک زندگی، پیامبر مبعوث شدند و در نهایت ارزش‌های دینی را تبلیغ کردند. جامعه امروز مثل یک قیف برعکس ابتدا صرفاً به تبلیغ دین می‌پردازد و کلاس‌های مختلف آموزشی و عقیدتی می‌پردازد. در نهایت هم نتیجه می‌گیرد که اثر گذاری آن کم بود. در حالی که باید توجه بیشتری به نقش حس و رابطه و بعد ارائه الگو و سبک زندگی‌های اسلامی مبذول داشت و در نهایت شاهد آن باشیم که تغییرات در شناخت‌ها و بینش جوانان رقم خورده است.

وی با اشاره به ستاره‌های خارجی گفت: ستاره‌های غربی نیز با مهارت خود ارتباط گرفتن را شروع کرده و در مراحل بعدی به نمایش گذاشتن سبک زندگی و ارزش‌ها و اعتقادات خود از صفحات مجازی روی آورده‌اند. گفتنی است که یک خواننده مبتذل، چون مرحله اول را با موفقیت انجام داده در مراحل بعدی نیز علیرغم توهین‌های انجام داده، هواداران خود را از دست نمی‌دهد.

یدالهی از تفکر نقاد به عنوان یکی از مهارت‌های زندگی یاد کرد و گفت: تفکر نقاد به معنای برخورد تحلیلی جوان با اتفاقات استف عدم پذیرش کورکورانه در شکل‌گیری یک هویت سالم موثر است. استفاده از سه قلاب ارتباطی نیز به کاهش تاثیرات سبک زندگی غرب روی جوانان کمک می‌کند. تا مادامی که از این سه قلاب عبور موفقیت آمیز نداشته باشیم نه تنها اثربخشی خوبی نمی‌توان داشت که اثرگذاشته شده را هم نمی‌توان خنثی کرد.

منبع: برنا