8 نکته درباره یک فساد بزرگ/ به قول تیمور لنگ، باید گردن داروغه را زد که یا خواب بوده یا هم دست!

8 نکته درباره یک فساد بزرگ/ به قول تیمور لنگ، باید گردن داروغه را زد که یا خواب بوده یا هم دست!/تا وقتی اقتصاد رقابتی نباشد، همین بند و بساط است

بحث این روزهای مملکت، فساد بزرگ در قضیه چای دبش است. عدد اعلام شده به قدری بزرگ است که نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود و به واقع وجود چنین عددی، حتی باورناپذیر به نظر می رسد. در این باره، 10 نکته را با هم مرور می کنیم تا به نگاه جامع تری از آن دست یابیم.

1. باز هم در این فساد، دعوای معروف اصولگرا و اصلاح طلب راه افتاد. یعنی همه می خواستند شروع این فساد یا اوج آن را به گردن دولت رقیب بیندازند. سری به شبکه های مجازی بزنید و سری به رسانه ها بزنید، متوجه می شوید که چه می گوییم. در حالی که زیان اصلی این اتفاق را برند «ایران» و منافع ملی ما متحمل شد. در خارج از کشور نمی گویند فلان دولت و بهمان گروه بوده، می گویند در دولت و حاکمیت ایران چنین فسادی روی داده است.
2. نکته مثبت قضیه البته این است که سازمان بازرسی ورود پیدا کرده است. نزدیکان دولت هم می گویند که دستور پیگیری ابتدایی هم توسط معاون اول داده شده است و پس از نامه اعتراضی گروهی از واردکنندگان و فعالان صنعت چای. هر چه که هست، همین که بدانیم امکان و فضای برخورد با چنین مواردی هنوز وجود دارد، خودش نکته مهمی است.
3. نکته تلخ دیگر، مسیر سبز ورود چایی های وارداتی است. در حالی که بخش بزرگی از محموله های تجهیزات پزشکی مورد نیاز ماه هاست در گمرک خاک می خورد و به خاطر عدم طی تشریفات اداری، ترخیص نمی شوند، اما با چند تأیید سامانه ای و بدون هیچ مشکلی، این همه چای وارداتی به داخل کشور آمده است. این ها مواردی است که باید دستگاه قضا و دیگر متولیان دست اندر کار ورود پیدا کنند. این چیزی است که نزدیک به یک فساد سازمان یافته خواهد بود.
4. اقتصاد گلی است که در خاک شفافیت می روید. اقتصاد، بذری است که در زمین رقابت به بار می نشیند. متأسفانه اقتصاد ایران از انحصار در لایه های مختلف رنج می برد و درد این جاست که در بخشی از این انحصار، دولت و ارگان های حاکمیتی هم دست دارند. تا وقتی این رقابت ایجاد نشود و این شفافیت به وجود نیاید، باز هم از این دست فسادها خواهیم داشت.
5. قطعا انتظار افکار عمومی آن است که دادگاه این فساد بزرگ، علنی و به طور کامل پخش شود. وقتی که افکار عمومی در جریان چنین فسادی قرار گرفته اند، طبیعتا باید فکری برای ترمیم اعتماد زخم خورده آن ها هم کرد. این که خبر چنین فسادی رو بدهیم و جنبه هایی از آن را بخواهیم محرمانه نگه داریم، با هیچ مصلحتی سازگار نیست.
6. قرار بود با این مبلغ اختصاص داده شده، چای درجه یک تحویل ملت ایران داده شود. نه تنها چای درجه یک تحویل داده نشده، که چای کنیا و درجه تحویل داده شده. شگفت این که سازمان غذا و دارو هم کیفیت این چایی ها را تأیید کرده و گفته که این ها درجه یک هستند. وظیفه نهادهای حاکمیتی و دولتی از این قبیل نسبت به سلامت و اعتماد مردم چیست؟ یعنی فردا چای درجه سه و چهار و حتی مشکل دار هم تحویل بدهند، باز هم نباید انتظاری از این متولیان داشته باشیم؟
7. مسأله بعدی رسالت فراموش شده رسانه هاست. چرا باید فعالان عرصه چای، به معاون اول نامه بنویسند و در ابتدای امر به این فکر نکنند که چرا به رسانه ها این قضیه را ارجاع ندهیم که پیگیری نکنند؟ البته جواب مشخص است. رسانه های مستقل که به شدت ضعیف شده اند. باقی رسانه ها هم به قدری درگیر دفاع از این و آن هستند که دیگر وظیفه ذاتی شان را فراموش کرده اند. در حالی که در همه جای دنیا، یکی از وظایف ذاتی رسانه ها، نظارت بر دستگاه های عمومی است که نتیجه کارشان به عموم مردم ربط دارد.
8. اجازه بدهید این مطلب را با نقلی منتسب به تیمورلنگ پایان ببخشیم:«از تیمورلنگ سئوال کردند: چگونه امنیتی در کشور پهناور خود ایجاد نمودی که وقتی زنی با طبقی از جواهرات طول کشور را طی می‌کند کسی به او تعرضی نکرده و جسارتی نمی‌کند؟ در جواب جمله کوتاه ولی با تاملی می‌گوید: در هر شهری که دزدی دیدم، گردن داروغه را زدم چون یا دزد و داروغه هم دست بوده اند یا داروغه در خواب...!» این نقل در کتاب تیمور جهانگشا آمده است. نکته مطرح شده در این حکایت بسیار حائز اهمیت است: اگر چنین فسادی رخ داده، باید چند برابر فاسد، با آن مسئولانی برخورد کرد که یا خواب بوده اند یا زمینه اش را فراهم کرده اند! وقتی چنین برخوردهایی با مسئولان بالادستی عادی شود، اساسا درک خواهند کرد که هیچ بهانه ای برای غفلت در این زمینه نخواهند داشت. آیا در این فقره، با مسئولان بالادستی، چه آن دولت و چه در این دولت، برخورد سختی خواهد شد؟