از هنگامی که مردم در سال ۵۶ به خیابان‌ها آمدند و فریاد مرگ بر شاه سردادند تا امروز ۴۵ سال می‌گذرد. در این مدت نسل عوض شده و درصد بالایی از کسانی که در اعتراض به نظام شاهنشاهی در سال ۵۷ به خیابان‌ها آمدند و پایه‌های حکومت شاهنشاهی را تا فروپاشی تضعیف کردند، جان به جان آفرین تسلیم کرده اند. به عبارت بهتر بیش از ۵۰ در صد کسانی که امروز در سالگرد پیروزی انقلاب به خیابان می‌آیند، درک درستی از آن زمان ندارند و همان اندازه از دوران حکومت پهلوی می‌دانند که در تاریخ خوانده اند.

چالش از فساد تا رانت

آنچه از عملکرد حکومت شاهنشاهی در تبیین دلایل اعتراض و انقلاب مردم در سال ۵۷ تعریف می‌شود، فساد، رانت و غارت بیت المال به وسیله عده‌ای خاص است، این حجم از سواستفاده در حالی اتفاق می‌افتاد که اکثریت مردم در فقر دست و پا می‌زدند. اگر بپذیریم که بنا بر فرمایش امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، این انقلاب پابرهنگان است و باید به حکومت مستضعفان تبدیل شود و دلیل این انقلاب ظلمی است که در نتیجه انتصاب‌های فامیلی، سومدیریت، فساد و رانت به اکثریت جامعه تحمیل شده، آنگاه متوجه می‌شویم که مردم برای چه آمدند و برای چه فریاد زدند.

کاری به حکومت نداشته باشید

آنچه از حکومت پهلوی تشریح می‌شود، این است که مردم اجازه دارند هر کاری که دلشان می‌خواهد انجام دهند، به شرط آنکه کاری به کار حکومت پهلوی نداشته باشند و حکومت در سایه امن قرار گیرد. فساد و فحشا در اوج خودنمایی می‌کرد و هیچ برخوردی با آن صورت نمی‌گرفت، به شرط آنکه کاری به کار حکومت نداشته باشند.

بی خبری و بی تفاوتی مردم

آنچه از نظام شاهنشاهی عنوان می‌شود، این است که مردم باید در عرصه بی خبری و بی تفاوتی به سربرند و هر کس که به هر دلیلی تصمیم به بیداری و اعتراض می‌گرفت، با سازمانی مخوف تحت عنوان ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) طرف می‌شد. سازمانی که هیچ حد و مرزی برای برخورد با مخالفان نداشت و این اختیار را داشت که به هر شکل ممکن با معترضان و مخالفان رفتار کند. از معامله تا شکنجه، تبعید و مرگ را در دستور کار داشت تا معترضان را از مسیر باز دارد.

بحران وابستگی

آنچه از دوران پهلوی در کتاب‌های تاریخ نوشته شده، وابستگی محض به استکبار جهانی است، وابستگی تا اندازه‌ای که استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا، تصمیمات حیاتی را برای کشورمان می‌گرفت. قانون کاپیتولاسیون که ایران و ایرانی را به اندازه‌ای ذلیل کرده بود که در برابر رفتار یک آمریکایی ولو تعرض به جان و ناموسش، حق هیچ اعتراضی نداشت و این در حالی بود که روی ذخایر بزرگ خدادادی زندگی می‌کردیم و البته هنوز هم زندگی می‌کنیم.

بیشتر بخوانید:

آمدی جانم به قربانت

دستاور انقلاب چیست

در حالی از پیروزی انقلاب اسلامی ۴۵ سال می‌گذرد که این سوال در ذهن مردم وجود دارد که دستاورد این انقلاب چه بوده و تا چه اندازه توانسته ایم به اهداف ریل گذاری شده دست یابیم. سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بهانه‌ای است تا دستگاهها، نهادها، وزارتخانه، سازمان‌ها به صورت حقیقی و حقوقی به ارایه دستاورد‌های خود بپردازند. تکریم این روز‌ها دلایل بسیاری دارد، اما مهمترین آنها، اثبات ارادات به انقلاب با ارایه دستاورد‌ها در زمینه‌های گوناگون است.

اهمیت آگاهی یافتن

بدلیل اهمیتی که آگاهی یافتن مردم از شرایط پس از انقلاب دارد، رهبر انقلاب در تمامی نشست‌هایی که با مسوولان دارند، بر اطلاع رسانی دقیق تاکید می‌کنند. آیت الله خامنه‌ای بار‌ها به تمامی بخش‌ها در عرصه‌های گوناگون فرموده اند که عملکرد‌ها و دستاورد‌های خودتان را به مردم گزارش دهید تا مردم نسبت به انقلاب امیدوار باشند. تاکید رهبر انقلاب بر اطلاع رسانی دقیق بوده به نوعی که به مسوولان دستور داده اند اگر هم نقص، کمکاری یا اشکالی در اداره کشور وجود دارد، با مردم شفاف باشند و دلایل را به مردم بگویند. اگر اشکال در مدیریت است، از مردم پوزش بخواهند و اگر ریشه مشکلات در کینه توزی‌های دشمنان است، آن را نیز با مردم در میان بگذارند.

اثبات توانمندی

بدلیل اهمیتی که انقلاب اسلامی دارد، بسیاری از بخش‌ها در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، ورزشی، فرهنگی و... سعی می‌کنند، از ۱۲ تا ۲۲ بهمن اقدام برجسته‌ای انجام دهند. از کلنگ زنی تا افتتاح به صورت گسترده صورت می‌گیرد. تمامی بخش‌ها سعی می‌کنند برای دهه فجر حرفی برای گفتن داشته باشند. از سوی دیگر مردم نیز در این روز‌ها توقعات خاصی دارند. توقع کارگران و کارکنان از گرفتن هدایا تا بسته‌های تشویقی مطرح می‌شود. همگان بخوبی می‌دانیم که این ۱۰ روز برای جمهوری اسلامی ارزش و جایگاه ویژه‌ای دارد و نماد انقلاب اسلامی است. به همین دلیل با تلاش مضاعفی که همواره دارند، بدون توجه به خودنمایی در روز‌های خاص، همواره بدنبال فعالیت‌های تاثیرگذار در سالگرد پیروزی انقلاب هستند.

مراقبت از آینده

بی شک ۲۲ بهمن روز تجدید میثاق مردم با جمهوری اسلامی است. به جرات می‌توان ادعا کرد بیش از ۵۰ درصد مردم حاضر در راهپیمایی ۲۲ بهمن، هرگز حکومت پهلوی را ندیده و شرایط آن را درک نکرده اند. برای مردمی که حکومت پهلوی را ندیده اند، از شرایط آن زمان سخن گفتن، توجیهی ندارد. اگر در سال‌های اول انقلاب ریشه هر مشکلی را به حکومت پهلوی نسبت می‌دادیم، شاید توجیه پذیر بود، اما پس از گذشت ۴۵ سال، مشکلات را به حکومت پهلوی نسبت بدهیم، عملکرد خودمان را زیر سوال برده ایم. در شرایطی که هر ۱۰ سال یک بار دنیا دچار تحولات ریشه‌ای می‌شود، نباید گناه را بر گردن گذشتگان انداخت. اگر امروز بنابر توصیف اقتصاددانان و استناد به اطلاعات رسمی کشور، بیش از ۵۰ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند، اگر تورم به اعتراف بانک مرکزی بالای ۴۶ درصد و در واقع تورم تاثیرگذار بر زندگی مردم بالای ۶۰ درصد است، اگر گرانی و بحران اقتصادی کمر مردم به ویژه دهک‌های ضعیف جامعه خم کرده، اگر مسوولان قابل اعتماد همچون خاوری با سرمایه‌های این کشور در گوشه‌ای از جهان خوش می‌گذرانند، اگر با بحران بزرگی به نام آقازاده‌ها رو به رو هستیم و فرزندان مسوولان عالی رتبه کشور تابعیت آمریکا و انگلیس دارند و اگر صد‌ها و هزاران اگر دیگر همچون دمل‌های چرکین روح و روان مردم را آزار می‌دهد و تلاشی برای مدیریت آن‌ها صورت نمی‌گیرد، باید بدانیم مردم همه این‌ها را در عملکرد جمهوری اسلامی می‌بینند و آینده در معرض تهدید جدی قرار دارد. در انتظار اصلاح سریعتر و رسیدن به روز‌هایی بهتر از امروز.

دکتر زهرا نظری مهر / حقوقدان