رضا رحمانی وزیر وقت صمت در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ در مراسم امضای تفاهم‌نامه تولید کک اسفنجی و سوزنی در پالایشگاه‌های بندرعباس و امام خمینی شازند حضور یافت تا در این واقعه مهم صنعتی نقش داشته باشد. تولید کک از چند منظر اهمیت دارد که مهمترین آن‌ها تامین نیاز داخل و پایان دادن به واردات است.

بحران خام فروشی

سالهاست فریادمان از خام فروشی به آسمان بلند است و بدترین شکل خام فروشی را در محصولات نفتی شاهد هستیم. یکی از تولیدات و صادرات کشورمان در عرصه نفت کوره یا مازوت است. اما همواره با این سوال رو به رو بوده ایم که صادرات این ماده نفتی صرفه اقتصادی دارد یا ندارد. کافی است بدانیم به دلیل نوسان قیمت نفت خام، گاهی قیمت نفت کوره (مازوت) کمتر از قیمت نفت خام در بازار است. طبق آمار شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، صادرات مازوت ۷۹٫۰۱ درصد از کل صادرات محصولات پالایشگاهی ایران را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین پالایشگاه‌های ایران با صرف انرژی، پول و ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی، محصول غیر سودآور تولید می‌کنند.

ایجاد آلودگی

از آنجا که نفت کوره قیمت پایینی در مقایسه با دیگر محصولات نفتی دارد، به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد که باعث آلودگی هوا می‌شود. اما در طول سال بهانه‌ای برای مصرف این ماده آلوده کننده وجود ندارد تا آنکه هوا سرد می‌شود و کمبود گاز، بهانه‌ای برای سوزاندن این ماده نفتی آلوده کننده می‌شود. اما سوال اینجاست که برای سوزاندن این ماده نفتی ناچار هستیم یا می‌توانیم نفت کوره را به محصولات مفید دیگر تبدیل کنیم و مواد سوختی ارزانتر با میزان آلودگی کمتری را جایگزین کنیم.

ضرورت بدست آوردن فراورده

بی شک می‌توان از نفت کوره همچون گاز، مشتقات بسیاری بدست آورد تا به معضل خام فروشی که سالهاست بر سرمایه‌های کشور سایه انداخته، پایان داد. در حالی گاز را می‌سوزانیم یا صادر می‌کنیم که می‌توان مواد پتروشیمی بسیاری را از آن استخراج کرد تا میزان آلودگی ناشی از سوختن آن به کمترین میزان ممکن کاهش یابد، رویکردی که در نفت کوره نیز شاهد هستیم.

بیشتر بخوانید:

پاداش خدمت صادقانه و عاشقانه در پالایش نفت بندرعباس

پایان دادن به مازوت بی خاصیت

در حالی مازوت را ماده‌ای بی خاصیت می‌دانیم و حتی در برخی مواقع پایین‌تر از نفت خام در بازار‌های جهانی حراج می‌کنیم، که می‌توان مشتقات آن را بیرون آورد تا هم نیاز داخل تامین شد، هم خام فروشی نکنیم، هم بابت خرید این مواد اولیه، ارز کشور را دو دستی تقدیم خارجی‌ها نکنیم و هم اشتغالزایی و درآمدزایی قابل توجهی در کشور ایجاد کنیم. اما سوال اینجاست که چه کسی باید این زنگوله را به گردن گربه بیندازد. چرا که تحقق این مهم به سرمایه گذاری کلانی نیاز دارد و البته ریسک پذیر است. مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس افزود: این طرح علاوه بر کاهش میزان نفت کوره با کمترین هزینه، موجب تولید کک‌های اسفنجی و سوزنی در مقیاس صنعتی شده و نیاز صنایع فولاد و آلومینیوم را برطرف می‌سازد.

تولید کک اسفنجی

یکی از محصولاتی که از نفت کوره بدست می‌آید کک اسفنجی است، محصولی که به میزان قابل توجهی به کشور وارد می‌شد، اما به همت شرکت پالایش نفت بندرعباس، این محصول در داخل کشور تولید می‌شود تا نه تنها به داستان تکراری و کسل کننده وابستگی پایان دهد، بلکه نیم نگاهی به بازار‌های جهانی داشته باشد. در این رابطه رییس هیات مدیره شرکت پالایش نفت بندرعباس با یادآوری اینکه سال‌ها واردکننده کک اسفنجی به کشور بوده ایم گفت: با اجرای کامل طرح تولید این محصول در شرکت پالایش نفت بندرعباس، کشور از واردات کک اسفنجی بی‌نیاز شده و حتی به صادرکننده کوک اسفنجی تبدیل خواهد شد.

استفاده از نخبگان داخلی

اسحاق جعفری با بیان اینکه دانش فنی تولید کک اسفنجی توسط کارکنان نخبه پالایشگاه بندرعباس و پژوهشگاه صنعت نفت انجام شده گفت: هم اکنون میزان خوراک پالایش نفت بندرعباس حدود ۳۵۰ هزار بشکه در روز است که بین ۷۰ تا ۹۰ هزار بشکه از این میزان به نفت کوره تبدیل می‌شود. وی با اعلام اینکه میزان گوگرد نفت کوره حدود ۴ درصد است گفت: این رقم براساس استاندارد‌های جهانی باید به کمتر از نیم درصد برسد. رییس هیات مدیره شرکت پالایش نفت بندرعباس با اشاره به اینکه از نفت کوره به تولید کک اسفنجی می‌رسیم گفت: کک اسنفجی خوراک صنایع آلمینیوم‌سازی و فولادسازی است.

سرمایه گذاری کلان

رییس هیات مدیره پالایش نفت بندرعباس از سرمایه گذاری کلانی خبر داد که برای راه اندازی این پروژه تخصیص یافته و گفت: میزان سرمایه‌گذاری پروژه تولید کک اسفنجی ۲.۲ میلیارد یورو است که اجرای کامل آن برای ۳۶ ماه برآورد شده است. وی با تاکید بر اینکه تولید کوک اسفنجی کشور را از واردات بی‌نیاز می‌کند گفت: علاوه بر این، باعث اشتغال ۸ هزار نیروی کار می‌شود که برای آموزش به این افراد باید ۲۷۰۰ نفر دیگر را جذب و استخدام کنیم.

بی نیازی به خارج

در حالی به توان تولید محصولات دست می‌یابیم که ساخت ماشین آلات چالش جدی است، اما رییس هیات مدیره پالایش نفت بندرعباس از مدیریت این بحران با استفاده از شرکت‌های دانش بنیان، نیرو‌های نخبه، بومی سازی و مهندسی معکوس خبر داد و گفت: حدود ۶۰ درصد قطعات مورد نیاز پالایش نفت بندرعباس بدست متخصصان و توانمندان داخلی تامین می‌شود که باعث صرفه‌جویی ۵ هزار یورویی شده، اما این پایان کار نیست و با جدیت بدنبال تامین بخش بیشتری از قطعات در داخل هستیم.