راه دستیابی به «اسرار نماز» به قلم علی محمد باقی

کتاب «اسرار نماز» به قلم علی محمد باقی از سوی موسسه فرهنگی - انتشاراتی ستاد اقامه نماز منتشر شده است. فصل اول کتاب شامل بررسی سّر نماز، فصل دوم سر جامع نماز، فصل سوم اسرار مقدمات نماز، فصل چهارم شامل اسرار مقارنات نماز و فصل پنجم شامل تعقیبات نماز است.

در پیشگفتار کتاب آمده است: «خداوند حکیم بیش از هر چیز بر کار‌هایی تاکید می‌فرماید که مهمترین تاثیر را در نزدیک شدن بندگان به او داشته باشد. با توجه به سفارش فراوان آیات و روایات به نماز، روشن است که کاری موثرتر از نماز در سلوک آدمی وجود ندارد. فرمود: الصَّلاةِ عَمودُ دِینِکُم. نماز ستون دین شماست. ملاک پذیرش دیگر عبادات نماز است: فَان قُبِلَت قُبِلَ ما سوا‌ها و ان رُدَّت رُدَّ ما سواها.

اگر نماز پذیرفته گردد، عبادات دیگر نیز پذیرفته می‌شوند و اگر نماز پذیرفته نشود، آن‌ها هم پذیرفته نمی‌گردند. حضرت امیرالمومنین (ع) نیز پذیرش هر کار را در گرو نماز می‌داند: کلّ شی‌ء من عملک تبع لصلاتک. هر یک از کار‌های تو پیرو نمازت است. هنگامی که نماز ستون دین و دینداری است، اسرار آن نیز ستون اسرار دین است. بنابراین، اگر اسرار نماز روشن گردد، راز سایر اعمال نیز روشن می‌شود. برای پی بردن به ضرورت این بحث باید در اهمیت نماز و مقصود آن تامل نمود. پس از دریافت اهمیت و جایگاه نماز سزاوار است که سالک بکوشد تا به راز‌های این ستون دین دست یابد.

دانستن اسرار نماز تنها یک پیشنهاد اخلاقی نیست؛ بلکه به گفته امیرالمومنین نماز بدون دانستن تاویل آن ناقص است و انسان را به منزل مقصود نمی‌رساند. جابربن عبدالله انصاری نقل کرده که حضرت علی (ع) به کسی فرمود: آیا تاویل نماز را می‌شناسی؟ گفت: آیا نماز تاویلی جز عبادت دارد؟ امام فرمود: آری؛ به خدا سوگند تاویل‌ها و تفسیر‌هایی دارد که همه نشانه تعبد و بندگی است. مرد گفت: آن‌ها را به من بیاموز! امام بعد از بیان تاویل بخش‌های مختلف نماز فرمود: کسی که تاویل نمازش را این گونه ندارد، نمازش کمبود دارد.

راه دستیابی به اسرار نماز

[..]همان‌گونه که بیان شد، نماز مانند دیگر اشیاء، اسرار و گنجینه‌هایی دارد. همه آن گنجینه‌ها نزد خداست و هر آنچه نزد خدا باشد، ماندگار است. پس اسرار نماز همچون اسرار آسمان‌ها و زمین موجودی بیرونی است، که پایان و فنا نمی‌پذیرد و صعود به قله آن دست‌یافتنی نیست؛ زیرا امر فانی حجاب است و چاره‌ای جز ترک آن نیست. تنها پس از هجرت و سفر از جهان ملک به ملکوت و راز نماز می‌توان دست یافت. این ملکوت همان سّر نماز است، که به دست خداست و ثابت و پایدار است؛ چون به دست اوست، نه نمازگزار».