کاسا1000؛ طرح بلندپروازانه آسیای مرکزی

پول‌نیوز - مقامات انرژی چهار کشور تاجیکستان، قرقیزستان، پاکستان و افغانستان سالهای زیادی است که در تلاش برای اجرایی شدن طرح جاه طلبانه موسوم به « کاسا -1000 » برای انتقال برق از دوکشور آسیای مرکزی به افغانستان و پاکستان هستند.

در تازه ترین این تلاشها هفته گذشته در شهر دوشنبه دورنمای اجرای این طرح نتقال نیروی برق از تاجیکستان و قرقیزستان به افغانستان و پاکستان بررسی شد.

خواجه محمد آصفی، وزیر ذخایرآب وانرژی پاکستان که در رأس یک هیئت وارد دوشنبه شده بود، پروتکلی را در مورد اجرای طرح کاسا - 1000 که هزینه اش بیش از یک میلیارد دلار ارزیابی شده و از جانب آمریکا پشتیبانی می شود، با همتای تاجیکستانی خود امضا کرد.

وزرای انرژی تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان و پاکستان چهارم آذر سال جاری در ترکیه نیز موافقتنامه نهایی طرح موسوم به CASA-1000 را امضا کردند تا بر اساس آن دو کشور آسیای مرکزی به افغانستان و پاکستان سالانه به مقدار یکهزار و 300 مگاوات نیروی برق صادر کنند.

در همین ماه دوشنبه و اسلام آباد اعلام کرده بودند که اجرای این طرح در بهار سال 2016 آغاز خواهد شد.

به گفته جانان اف یک مقام دیپلماتیک دوشنبه در چارچوب این طرح تاجیکستان امکان دارد در سال 2018 به پاکستان به مقدار یک هزار مگاوات نیرو و برق دهد. سهم قرقیزستان در این راستا 300 مگاوات تعیین شده است.

در نظر است در مرحله اول خط فشار قوی 500 کیلووات انتقال نیرو و برق از «دتکه» قرقیزستان به خجند تاجیکستان به طول 477 کیلومتر احداث شده، سپس احداث خط فشار قوی از تاجیکستان به افغانستان و از آن کشور به پاکستان به طول مسیر 750 کیلومتر آغاز شود.

براساس منابع خبری محلی سند فنی و اقتصادی این طرح تهیه شده و از ماه می سال جاری میلادی عملیات اجرایی این پروژه آغاز خواهد شد.

بانک جهانی، بانک توسعه اسلامی، آژانس توسعه بین المللی (USAID) وزارت خارجه آمریکا، وزارت همکاری های بین المللی بریتانیا (DFID)، آژانس توسعه بین المللی استرالیا (AusAID) و نهاد های د یگر مالی آمادگی خود را برای پشتیبانی مالی از طرح CASA - 1000 اعلام کرده اند.

برای اجرای این طرح تاجیکستان لازم است به مقدار 320 میلیون دلار سرمایه جلب کند. میزان سرمایه لازم برای قرقیزستان 209 میلیون، افغانستان 354 میلیون و پاکستان 209 میلیون دلار اعلام شده است.

اواخر ماه گذشته میلادی پارلمان تاجیکستان اسناد بین المللی مربوط به این طرح را تصویب کرد.

بنا به گزارش وزارت مالیات تاجیکستان، برای احداث قسمت تاجیکستانی این طرح انجمن توسعه بین المللی بانک جهانی 45 میلیون دلار، بانک توسعه اسلامی 70 میلیون دلار بانک بازسازی وتوسعه اروپا 110 میلیون دلار و بانک سرمایه گذاری اروپا 79 میلیون دلار در نظر گرفته اند. سهم دولت تاجیکستان هم 15 میلیون دلار تعیین شده است.

به گفته جمشید کریم زاده، معاون وزیر مالیات تاجیکستان با برنامه پیش بینی شده درسال 2020 طرح CASA - 1000 به طور کامل اجرا شده وتاجیکستان از حساب فروش نیروی برق توسط این خط هر ساله حدود 150 میلیون دلار درآمد کسب خواهد کرد.

نبود امنیت کامل در افغانستان و آینده سیاسی آن که پروژه کاسا 1000 از آن به پاکستان می گذرد در کنار فعالیت گروهک های تندرو در خاک پاکستان نیز ممکن است موجب ایجاد چالشهای امنیتی بر سر ساخت و بهره بردای از این طرح شود.

تامین امنیت و فعالیت منظم این خط فشار قوی انتقال نیروی برق از طریق قلمرو افغانستان به عنوان یک مشکل جدی باقی مانده است.هرچند مقامات افغانستان امنیت این خط برق را ضمانت کرده اند و امیدوارند برای ترانزیت هر کیلو وات ساعت نیروی برق 1.25 سنت آمریکایی به دست آورند.

تاجیکستان وقرقیزستان درفصل سرما با کمبود نیروی برق مواجه بوده اما نیروی برق اضافی را که درفصل تابستان تولید می شود به دلیل کمبود بازار نمی توانند به فروش برسانند.

فعلا تاجیکستان امکان دارد از ماه آوریل تا نوامبر به افغانستان و قرقیزستان به مقدار 1.3 میلیارد کیلووات ساعت برق را با ارزش 2.5 تا 3.7 سنت برای یک کیلووات ساعت صادر کند.

این در حالیست که در فصل تابستان حدود سه میلیارد کیلووات ساعت نیروی برق این کشور به دلیل کمبود خط انتقال تلف می شود.

گفته می شود درصورت اجرای طرح CASA - 1000 برای کشور های آسیای مرکزی و آسیای جنوبی راه به بازار انرژی منطقه باز خواهد شد.

درهمین حال دو مؤسسه تحقیقاتی ازبکستان گفته اند که با توجه به مشکلات جغرافیایی منطقه برای اجرای طرح CASA - 1000 حدود دو میلیارد دلار لازم است. همچنین محققان ازبک معتقدند که درپی توسعه اقتصاد تاجیکستان وقرقیزستان تقاضا برای برق در این کشور ها بیش تر شده و این دو کشور نمی توانند در فصل تابستان به افغانستان و پاکستان شش میلیارد کیلووات ساعت برق صادر کنند.

به اعتقاد کار شناسان ازبک تنها در صورت احداث نیروگاههای راغون تاجیکستان و قمبرآته قرقیزستان که تاشکند برای احداث انها به صورت جدی مخالفت دارد انتقال نیروی برق به طور منظم به کشور های آسیای جنوبی تامین خواهد شد.