اوراق بدهی جای بانک را می گیرد؟

پول‌نیوز، حسین محمودی اصل*_  نظام بانکی ناکارآمد کشور در طول سالیان گذشته علی رغم وجود فرصتهای مناسب توان بازسازی خود را نیافت و رفته رفته اوضاع نامناسب آن در لایه های مختلف اقتصاد تاثیرات نامناسبی را بر جای گذاشت.

بانکها با رویکر دولتی و با حجم نا متقارنی از هزینه و نیرو فعالیت کردند، بهره وری کم و انحصار باعث شد تفاوت بین میانگین سود سپرده ها و تسهیلات زیاد شود.

در این حالت نرخ بالای تسهیلات امکان فعالیت مناسب و برگشت اقساط را از بخش های مختلف اقتصاد از جمله بخش تولید گرفت به عبارتی امکان فعالیت با نرخ تسهیلات 30 درصدی و کسب سود به میزان پرداخت اقساط مهیا نشد.

در این حالت واحدهای تولیدی رفته رفته بدهکارتر شدند و با استمهال پی در پی بدهی ها حجم آنها سنگین تر شد، در این حالت بانکها به جای اتخاذ تدابیر مناسب و همچنین کاهش نرخ تسهیلات در رویای اخذ اقساط رنگین خود سودهای کاغذی غیر قابل وصولی در صورتهای مالی خود ترسیم کردند.

سودهایی که هم سهامداران را راضی می کرد و هم اعضای هیات مدیره را با پاداش های مناسب خرسند می نمود. شاید همین اشتباه در جهت راضی نگه داشتن سهامدران و مدیران منشا چنین حساب سازی هایی باشد.

بانکها چندین سال بدین گونه به صورت غیر استاندارد صورتهای مالی خود را افشا کردند اما پس از الزام در تدوین استاندارد صورتهای مالی زیانهای هزاران میلیاردی برخی بانکها عیان شد و معلوم نیست این همه سودهای پیش بینی نشده به یکباره کجا پر کشیدند اما می توان گفت اشتباه بانکها که فکر می کردند سرنوشت آنان به سرنوشت بخش تولید گره نخورده است چنین اتفاقی را رقم زد.

چندین سال سلطه ناجوانمردانه بانکها بر اقتصاد کشور غمگینانه رو به افول است و به نظر می رسد تنها تدابیر خاص دولت بتواند بانکها را از فروپاشی نجات بدهد اما آنچه مشخص است، این است که با کارنامه موجود از عملکرد بانکها اوراق بدهی به تریج جای بانکها را تصاحب کند.

انتشار اوراق مختلف با حداقل هزینه انتشار و پیچیدگی های کمتر از نظام بانکی جذابیت بیشتری خواهد داشت به طوری که تامین منابع از طریق اوراق بدهی منتشر شده در بورس در برنامه ششم به طور میانگین 95 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

اوراق مشارکت، اوراق مراحبه و سکوک برای شرکتهای مختلف در ماههای گذشته منتشر شده و از استقبال خوبی برخوردار شده است و شاید این مسایل در کنار هم جمع شدند تا ما به راحتی بگوییم بدرود بانک!

استاد دانشگاه تهران و کارشناس اقتصادی*