چگونه قاچاق دارو را کاهش دهیم

پول نیوز؛ دکتر زهرا نظری مهر* - بعد از قاچاق مواد مخدر و سلاح، مرگبار ترین نوع قاچاق که بسیار هم پر رونق است، "قاچاق دارو" است چه آن که داروهای قاچاق که بسیاری شان تقلبی اند یا تاریخ مصرف های جعلی دارند یا در شرایط نامساعد نگهداری شده اند، تا کنون بسیاری از انسان ها را به کام مرگ برده اند.

قاچاق دارو، یک پدیده جهانی است و کمتر کشوری را می توان یافت که با این معضل مواجه نباشد. رئیس سازمان غذا و دارو در این باره با اشاره به این که طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، در کشورهای مختلف از یک تا 70 درصد قاچاق دارو و تولید داروی تقلبی اتفاق می‌افتد، می گوید: در کشورهای پیشرفته قاچاق دارو یک درصد و در کشورهای آسیایی شرقی و آفریقا 50 درصد است. اما در کشور ما به نظر می رسد این موارد از یک درصد بیشتر و از 50 درصد نیز کمتر باشد.

برای کاهش قاچاق دارو در کشور، رویکرد اصلی باید این باشد که داروخانه ها به آن حد از توانمندی برسند که بتوانند تمام نیازمندی های مردم را برآورده کنند.

توزیع دارو در ایران، عمدتاً در زنجیره داروخانه ها صورت می گیرد. در این زنجیره می توان با تمهیداتی مانند سامانه مرکزی کنترل موجودی داروخانه ها و نیز بازرسی های دوره ای، ورود و خروج هرگونه دارو را کنترل کرد. آنچه باعث می شود مردم در خارج از داروخانه و در جاهایی مانند ناصر خسرو دنبال دارو باشند، این است که در سیستم رسمی توزیع که داروخانه ها هستند، نمی توانند داروی مورد نیازشان را تهیه کنند و الا چه لزومی دارند داروهای مورد نیاز خود را از جاهای نامطمئن و به چند برابر قیمت خریداری کنند.

تثبیت نظام دارویی به گونه ای که همه داروهای تجویزی پزشکان به راحتی از همه یا اکثر داروخانه ها قابل تهیه باشد، مهم ترین و زیربنایی ترین کار در مبارزه با قاچاق دارو به شمار می شود. این وظیفه ای است که قبل از همه بر عهده سازمان غذا و داروست. این سازمان باید با توان تخصصی که دارد، اولا نیازهای دارویی را پیش بینی و تامین کند و ثانیاً به طور لحظه ای، موجودی داروخانه ها را کنترل و نیازهای آنان را به فوریت بر طرف کند تا کار مردم به سیستم قاچاق دارو نیفتد. تا این اتفاق نیفتد، کار و بار قاچاق فروشان دارو سکه خواهد بود.

برای تثبیت وضعیت دارو در کشور، باید در ورود داروهای خارجی، سهل گیری بیشتری شود. درست است که بسیاری از داروها در داخل تولید می شود ولی برخی از پزشکان در معالجه برخی بیماری ها به بیماران توصیه می کنند که حتما باید نوع خارجی اش را از فلان برند خریداری کنند. وقتی بیمار همان دارو را در داروخانه نمی یابد ناگزیر به بازار آزاد می رود و این، یعنی ایجاد زمینه برای قاچاقچیان دارو.

واردات آسان دارو توسط مراجع ذیصلاح، تولید مشترک دارو با تولید کنندگان معتبر خارجی  در ایران، ارتقاء کیفی داروهای ایرانی و پایش آنلاین موجودی داروخانه ها و تامین کسری ها در اسرع وقت، راهکارهای اساسی مبارزه با قاچاق دارو به شمار می روند.

دو اتفاق خوب دارویی

یکی دیگر از عوامل قاچاق دارو و تجهیزات درمانی ، حواله کردن بیماران بستری شده در بیمارستان به بیرون از بیمارستان برای تهیه اقلام و داروهاست. خوشبختانه در 3 سال گذشته، با اجرای طرح تحول سلامت ، این مشکل حل شده است و بیمارستان های موظف شده اند تمام نیازهای بیمار را رأساً تهیه کنند. لذا جا دارد این رویکرد موفقیت آمیز که هم تامین کننده سلامت مردم است و هم اقدامی ضد قاچاق به شمار می رود، مورد تقدیر قرار بگیرد.

همچنین اتفاق مبارک دیگری که در سال های اخیر رخ داده، "برجام" است. قبل از برجام، وضعیت دارویی کشور ، مصیبت بار بود؛ به دلیل مشکلات تحریم، اکثر وارد کنندگان قانونی نمی توانستند از طرق متعارف دارو وارد کنند و قاچاقچیان میدان دار شده بودند. اینک با اجرایی شدن برجام، همه داروهایی که در دوران تحریم وارد نمی شدند، به راحتی در دسترس هستند و این، یکی از میوه های درخت برجام است.

*مدیر مسوول پول نیوز