فرزندانی که تعادل نظام بانکی را بهم ریختند

پول‌نیوز - بعد از رقابتی که بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها در جذب سپرده شکل گرفت و به گونه‌ای جای سهم سپرده و اوراق در تامین منابع این صندوق‌ها جابجا شد، آنها با دریافت اولتیماتومی از سوی بانک‌ مرکزی ملزم به تغییر روند و برگشت سهم سپرده‌های بانکی شدند.

قائم مقام بانک مرکزی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها به عنوان فرزندان بانک‌ها یاد می‌کند، چرا که طی دو تا سه سال گذشته به طور قابل توجهی نقش آن‌ها در بانک‌ها پررنگ‌تر شده و از آن به عنوان ابزاری برای جذب سپرده و دریافت سودهای بالاتر استفاده کرده‌اند. این تغییر روند موجب ایجاد انحراف در سودهای سپرده بانکی و از سوی دیگر برهم ریختن تعادل بین تامین منابع صندوق‌ها شده است.

این در حالی است که بر اساس آخرین گزارش کمیجانی- قائم مقام بانک مرکزی- در حالی باید صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا ۷۰ درصد منابع خود را از طریق سپرده و تا ۳۰ درصد دیگر را از اوراق تامین کنند که عملکرد بانک‌ها در این زمینه نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد منابع از طریق اوراق جذب شده است. این روال از سویی عاملی تاثیرگذار برای افزایش سرمایه‌گذاری بانک‌ها در اموری خارج از فعالیت‌های معمول بانکی و واسطه‌گری آنها شده است. از این رو در مصوبه اخیری که شورای پول و اعتبار داشت بانک‌ها ملزم به کاهش سهم شرکت‌داری خود از ۴۰ درصد گذشته به ۳۰ درصد شده‌اند. در این راستا یکی از تکالیفی که به عهده بانک‌ها قرار گرفت، کاهش سهم خود در بازار سرمایه و سهام از طریق واگذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری بود.

تازه‌ترین اظهارات کمیجانی از این حکایت دارد که بر اساس ابلاغیه خردادماه بانک مرکزی به بانک‌ها باید سهم تامین منابع در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنگری شود. اکنون سهم تامین منابع از طریق اوراق ۷۰ و سپرده به ۳۰ درصد رسیده است، در حالی که باید این معکوس باشد. بنابراین بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی بانک‌ها مکلف شده‌اند تا با بازنگری در روند فعلی خود نسبت این سهم را ۶۰ به ۴۰ کاهش دهند.

هر چند که در این مدت گزارش مشخصی از روال تغییر روند بانک‌ها منتشر نشده، اما مشخص آن است که طی دو تا سه سال گذشته به ویژه با تغییراتی که در نرخ سود بانکی رخ داد و سود سپرده به ۱۵ درصد کاهش یافته بود، بانک‌ها توانستند از طریق رونق دادن به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و با پرداخت سودهای تضمین شده بالغ بر  ۲۰ درصد جذب منابع را از این راه انجام دهند. این در حالی است که عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها طی مدت اخیر به گونه‌ای بود که موجب افزایش سهم بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد شد آنهم در شرایطی که پیش از این بالغ بر  ۹۰ درصد تامین مالی از طریق بانک‌ها انجام می‌شد. در سال ۱۳۹۴ با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری که در صندوق‌های بانک‌ها شکل گرفت تا ۱۹.۵ درصد سهم بازار سرمایه افزایش یافته بود، موضوعی که قائم مقام بانک مرکزی آن را لطف صندوق‌های سرمایه‌گذاری و عبارت فرزندان بانک‌ها به بازار سرمایه‌ دانسته است.

از سوی دیگر آخرین گزارش عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری از این حکایت دارد که تا اردیبهشت‌ماه امسال حدود ۹۹ درصد از ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های با درآمد ثابت تشکیل داده‌اند که با این هشدار بانک مرکزی همراه شده که حرکت صندوق‌ها به سمت اوراق با درآمد ثابت و کاهش سهم سپرده‌ و همچنین بازپرداخت سپرده با سودهای بالای تضمین شده می‌تواند به چالشی بزرگ برای نظام بانکی تبدیل شود.

این در حالی است که تا پایان اردیبهشت ماه امسال حدود ۵۹ صندوق با درآمد ثابت وجود داشته که این حدود ۳۳ درصد از کل صندوق‌ها و با ارزشی بالغ بر ۱۳۰ هزار  میلیارد تومان را در بر گرفته است. این در  شرایطی است که در مقابل تعداد صندوق‌های مختلف ۱۶ و با سهم ۹ درصدی و همچنین صندوق‌های سهامی با ۱۰۳ و سهم ۵۷.۹ درصدی از کل ۱۷۸ نوع صندوق سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود.

سهم انواع صندوق‌های سرمایه گذاری به لحاظ تعداد و ارزش بازاری در اردیبهشت

۱۳۹۶

عنوان	تعداد صندوق‌ها	سهم از تعداد (درصد)	ارزش (هزار میلیارد ریال)	سهم از ارزش (درصد)
با درآمد ثابت	۵۹	۳۳.۱	۱۳۰۸.۵	۹۸.۶
مختلط	۱۶	۹.	۹.۴	۰.۷
سهامی	۱۰۳	۵۷.۹	۸.۸	۰.۷
کل	۱۷۸	۱۰۰	۱۳۲۶.۶	۱۰۰