کم کردن تورم یا پاک کردن صورت‌مسئله!

پول‌نیوز - همیشه یکی از راه‌کارهای کاهش تورم، البته از نگاه دولت‌ها، حذف صفرهای پول ملی بوده است. ترکیه، برزیل، هلند، زیمباوه و برخی دیگر از کشورهای دیگر جهان که با تورم افسارگسیخته روبه‌رو شدند، با حذف صفر سعی می‌کنند کمی از بار مشکل را کم کنند البته در میان تمام این کم‌وزیاد کردن‌ صفرهای گران از پول‌های ملی، برخی از کشورها موفق و برخی نیز مجبور به تکرار چندباره این مهم شدند.

به گزارش خبرنگار پول نیوز، بی‌شک می‌توان ترکیه، آلمان (غربی) و هلند را تجربه‌ی موفق و زیمباوه و برزیل را تجربه شکست‌خورده حذف صفر از پول ملی خواند و البته از تمام تجارب ایشان نیز می‌توان برای موفقیت این پروژه در ایران استفاده کرد. سؤال اینجاست که آیا تجارب دیگر کشورها را بازنگری کرده‌ایم و یا تنها به دلیل کاهش فشار روانی بر روی دولت و مردم می‌خواهیم بدون برنامه این کار را کلید بزنیم؟

در گزارش ذیل سعی کردیم تمام این دغدغه‌ها را با کارشناسان خبره اقتصادی و مالی در میان بگذاریم و پاسخی قابل‌قبول برای سوا لاتی که ممکن است در ذهن همه ما باشد پیدا کنیم.

حذف صفرها به‌تنهایی تورم را کنترل نمی‌کند

قرجه طیار نماینده مردم گنبدکاووس در مجلس و عضو کمیسیون اقتصادی ضمن بیان این مطلب که حذف صفر‌ها به‌خودی‌خود نمی‌تواند در مهار تورم مفید باشد و این عمل باید در چارچوب یک سلسله اصلاحات مهم اقتصادی انجام شود می‌گوید: حذف صفر آثار خوبی ازجمله کاهش حجم اسکناس، کاهش هزینه چاپ و امحای اسکناس، سادگی مبادلات و ترازنامه‌های مالی و تقویت پول ملی به شکل اسمی را در پی دارد اما؛ بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد کشور، برداشتن صفر و حتی تغییر نام واحد پول ملی پیامد مثبت چندانی نخواهد داشت.

وی ادامه می‌دهد: برای افزایش قدرت خرید مردم و مهار تورم باید زیرساخت‌های اقتصادی در کشور تقویت، متغیر‌های اقتصادی اصلاح و تولید رونق پیدا کند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می‌افزاید: برای افزایش ارزش پول ملی، باید قدرت اقتصادی نیز افزایش یابد. مهم‌ترین عامل کنترل تورم بازگشت تناسب بوده که برای این کار، ابتدا باید میزان نقدینگی و اسکناس از سطح جامعه کم شود و در ادامه دولت باید از طریق مالیات و تولید و جذب سرمایه خارجی و داخلی واحد پول رسمی را تقویت کند.

افزایش چشمگیر تورم ناشی از حذف صفر

عبدالله رحیم لوی بنیس کارشناس بازارهای مالی نیز با عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم‌نظر است. وی نیز فکر می‌کند در حال حاضر حذف 4 صفر افزایش تورم را به دنبال خواهد داشت و البته شاید این مهم به نفع بازار سرمایه کشور تمام شود.

وی در مورد تجارب سایر کشورها ازجمله آذربایجان در مورد حذف صفر می‌گوید: در سال ٢٠٠٦دولت آذربايجان با حذف دو صفر از واحد پول خود، منات جديد(هر يك منات جديد معادل يكصد منات قدیم) را روانه بازار نمود. دشواري محاسبه قيمت اجناس و خدمات بر مبناي منات حديد و تبديل محاسبه‌ای دو واحد پولي، ابهام، سردرگمي مردم و كسبه و نهایتاً تورمي كه به‌صورت رواني (ناشي از مواجهه با پول قوي ) و همچنين گرد كردن ارقام ایجاد شد کمی کار را سخت کرد اما بالاخره این اتفاقی بود که باید می‌افتاد.

این کارشناس بازار مالی می‌افزاید: حذف صفر از واحد پول ملي، در كشورهايي مثل آرژانتين، برزيل، مکزیک، تركيه نيز رخ داد که در همه این کشورها، اهدافي چون مهار تورم، رفع مشكلات محاسباتي درداده های آماري، اقتصادي و امور حسابداري ، ايجاد آثار رواني در جامعه و اعاده اعتبار پول ملي دنبال می‌شد. دولت آرژانتين در سال ١٩٩٢، ضمن محدود ساختن رشد پايه پولي و هموارسازی مسير تجارت آزاد، آزادسازی تجارت ، مقررات زدايي و خصوصی‌سازی را همراه  با اهدافی چون كاهش تورم و رشد توليد ناخالص ملي، چهار صفر از واحد پول ملي خود را حذف نمود. دولت تركيه نيز در حذف صفر از واحد پول ملي ، اهداف مشابهي را دنبال می‌کرد.

اما در این میان رحیم لوی برای دولتی‌ها یک توصیه نیز دارد: بی‌تردید حذف صفر ، بايستي گام نهايي برنامه‌ای اقتصادي باشد و قبل از آن نیز باید گام‌هایی نظير مهار تورم و تثبيت آن حداقل براي دوره‌ای سه‌ساله، ايجاد تنوع درآمدهاي ملي، رونق‌بخش واقعي اقتصاد، كاهش حضور دولت در اقتصاد، ايجاد شفافيت و مقررات زدايي، توسعه تعاملات و تجارت بین‌المللی، كنترل نقدينگي و رسد پايه پولي نیز باید دیده و اجرایی شود. بديهي است بدون اجراي چنين برنامه جامعي، صحبت از حذف صفر از واحد پولي، صرفاً به مفهوم عوام‌فریبی و گامي اساسي در تعميق دشواري مای حاكم بر اقتصاد كشور خواهد بود.

حذف صفر از پول ملی توجیه ندارد!

مهدی تقوی اقتصاددان و مدرس دانشگاه نیز فکر می‌کند اجرایی کردن پروژه حذف 4 صفر از پول ملی با شرایط حاضر، بی‌معنی است.

وی ضمن بیان این مطلب که در شرایط فعلی دلیل منطقی و قابل توجیه برای حذف صفر از واحد پول ملی وجود ندارد می‌افزاید: حذف صفر از واحد پول ملی در کشورهایی انجام می‌شود که ابرتورم بسیار سنگین وجود داشته و نرخ تورم در کشور ما در حدی نبوده که به لحاظ منطق اقتصادی نیازی به حذف صفر از پول ملی باشد!

تقوی ادامه می‌دهد: حذف صفر از اسکناس‌ها، هیچ اثری بر اقتصاد کلان کشور ندارد و این اتفاق نه شکوفایی به همراه خواهد داشت و نه تورم‌زا خواهد بود. «تورم»، ناشی از عوامل کلان اقتصادی بوده و اسکناس فقط وسیله مبادله است و ربطی به کاهش یا افزایش تورم نخواهد داشت.

این اقتصاددان باتجربه خاطرنشان می‌کند: مادامی‌که قدرت خرید مردم تغییر نکرده، حذف صفر موجب افزایش ارزش پول ملی نخواهد شد و این جمله که در صورت حذف ۴ صفر از اسکناس، یک تومان معادل یک دلار شده و نرخ برابری ریال نسبت به سایر ارزها افزایش خواهد یافت، تحلیلی عامیانه و غیراقتصادی است. با حذف صفرها، هم هزینه‌ها و هم درآمد مردم با واحد پولی جدید محاسبه می‌شود و تغییری در قدرت خرید مردم صورت نخواهد گرفت.

جملات پایانی تقوی همان مجهول نگارنده در مورد حذف 4 صفر از پول ملی است که گویا خود دوستان هم برای آن جوابی ندارند. یعنی وقتی 4 صفر از پول ملی کم شود، قدرت خرید مردم افزایش می‌یابد؟ آیا وضع دهک‌های پایین مرد خوب می‌شود؟

برای فهم بهتر یک مثال می‌زنیم:

در حال حاضر قیمت یک نان بربری 1000 تومان است و حقوق پایه نیز 2 میلیون تومان با اضافات و حق اولاد و بن و... است.

حال شما 4 صفر از پول ملی را حذف کنید. یعنی نان بربری می‌شود 0.1 تومان و حقوق پایه نیز می‌شود 200 تومان!

در حال حاضر شما با حقوق خود می‌توانید 2000 نان بربری در ماه بخرید و با حذف صفر با روش اعلام‌شده نیز 2000 نان بربری می‌توان خرید!!!

بنابراین قدرت خرید شما افزایش نیافته و تنها صفرهای اسکناس‌های دریافتی و پرداختی پر کشیده‌اند! و این یعنی دولت‌ها تنها در حال پاک کردن صورت‌مسئله هستند و حتی فکری برای بعدازآن و افزایش درآمد مردم و قدرت خرید ایشان ندارند. یک بازی که برای دولتی‌ها برد و برای مردم تنها باختی دیگر به دنبال خواهد داشت.