فرصتی که از آن استفاده نکردیم!

فرزاد طلاکش، دبیر کل کانون سراسری مرغ تخم گذار ایران، در یادداشتی اختصاصی برای پول نیوز نوشت: پس از قطع رابطه عربستان، امارات متحده عربی، مصر و بحرین با کشور قطر، در خرداد 1396(2017 میلادی) صادرات تخم مرغ از ایران به قطر رخ داد اما در ماه های بعد صادرات تخم مرغ گمرنگ شد.
واقعیت این است که کشور قطر با جمعیت 2.6 میلیون نفری، بازار بزرگی نبوده و مصرف کننده بزرگی برای تخم مرغ محسوب نمی شود.

در عین حال، در صادرات تخم مرغ به کشور قطر، دو رقیب اصلی ما ترکیه و هندوستان هستند و البته قبل از قطع رابطه عربستان و قطر، کشور عربستان به قطر صادرات تخم مرغ انجام می داد.

هزینه های انتقال محموله های تخم مرغ از بندرعباس به قطر، زیاد است و به همین دلیل، در مواقعی که قیمت تخم مرغ صادراتی ما، پایین باشد می توانیم به این کشور صادرات داشته باشیم. در بهترین حالت، حداکثر صادرات ایران به قطر، هفته ای 5 کانتینر یا در مجموع 100 تُن بوده و بیش از این مقدار نیست.

در سال 1397، صادرات کمی به قطر داشتیم و امسال هم در حد همان هفته ای 5 کانتینر است.
بخشی از صادرات تخم مرغ ما به قطر، تخم مرغ پوسته قهوه ای است. افرادی که از مناطقی مثل اروپا به قطر می آیند تخم مرغ پوسته قهوه ای می خواهند اما؛ عمده صادرات تخم مرغ ایران به قطر، تخم مرغ پوسته سفید است.

ما در همان سال 1396، حتی صادرات تخم مرغ از قزوین به کشور قطر داشتیم اما؛ متاسفانه صادرات به صورت مقطعی انجام می شود. در یک زمان، مشکل قیمت تمام شده داشتیم و اینقدر قیمت کارتن گران شده بود که کیلویی 500 تومان در قیمت تخم مرغ نقش داشت.

یکی از صادرکنندگان ما، تولید کننده اهل قزوین است اما؛ تولید کنندگان دیگری هم هستند که از شیراز و لار، مشتری هایی در قطر دارند و محموله های تخم مرغ به قطر ارسال می کنند. البته امکان صادرات بیش تر تخم مرغ از لار وجود دارد و به علت نزدیکی لار استان فارس به قطر، از نظر اقتصادی به صرفه تر است.

چند روز قبل، همین دوستان ما از منطقه لار با من تماس تلفنی داشته و گفتند مشتری ما در قطر، تخم مرغ پوسته قهوه ای می خواهد. تخم مرغ پوسته قهوه ای، در همه جای ایران تولید نمی شود و برای صادرات این نوع تخم مرغ، باید آن را از گلپایگان و گرکان تهیه کرد اما تهیه تخم مرغ پوسته قهوه ای از این مناطق و ارسال آن به قطر، به علت مسافت بیش تر، باعث می شود هزینه ها بالا برود.

بحث تخم مرغ پوسته قهوه ای، در حقیقت بحث نژاد مرغ و بازار پسندی این نوع تخم مرغ است چرا که کل اروپا، تخم مرغ پوسته قهوه ای دوست دارند و از آن نوع نژاد تخم مرغ استفاده کرده و برعکس آن هم، در آمریکا و ایران و برخی کشورهای دیگر از تخم مرغ پوسته سفید استفاده می کنند.

تخم مرغی که کشورهای عربی می خواهند حداکثر وزن 65 گرم دارد یا اگر کارتن 12 شانه ای باشد باید 25 کیلوگرم وزن داشته باشد. اگر بیش از این 25 کیلوگرم باشد و در حقیقت تخم مرغ درشت تر باشد، آنها علاقه ای به خرید ندارند.

البته پوست تخم مرغ درشت، نازک تر است و در زمان حمل و حمل، زودتر از بین رفته و ضایعات آن زیاد می شود. تخم مرغ درشت، عمدتاً متعلق به مرغ پیرتر بوده و به همین دلیل، پوست آن نازک تر است. در حالی که تخم مرغ های متوسط و ریز، پوست قوی تری دارند.

مشتری های تخم مرغ ریز، استان های جنوبی و جنوب شرقی ایران هستند و همچنین تخم مرغی که از ایران به افغانستان صادر می شود عمدتاً تخم مرغ ریز است. آنها از ایران، به صورت کیلویی تخم مرغ می خرند اما؛ در مغازه های افغانستان، تخم مرغ را به صورت دانه ای می فروشند. در این حالت سود آنها در این است که تخم مرغ ریز از ایران بخرند.

همچنین به خاطر مسیر حمل و نقل طولانی تا افغانستان، پوست تخم مرغ قوی تر باشد بهتر است. در بوشهر و بندرعباس و شهرهای استان سیستان و بلوچستان هم، از تخم مرغ ریز استقبال می شود.

چرا که این مناطق به طور سنتی تولید تخم مرغ نداشته و مجبور بوده اند از مشهد و تهران بخرند و به همین دلیل تخم مرغ ریز به این بازارها می رود. درباره علت این که هند و ترکیه در زمینه صادرات تخم مرغ رقیب ایران هستند باید گفت که قیمت تخم مرغ هندی ارزان است چرا که هند، خودش نهاده های دامی از جمله سویا و ذرت را داشته و نیازی به واردات از کشورهای دیگر ندارد و بر این اساس برای هند، تولید تخم مرغ ارزان تر تمام می شود.

هر چند که تخم مرغ تولید هند، خیلی با کیفیت نیست ولی قیمت تمام شده تولید تخم مرغ آن کشور، پایین است. از طرفی، علت موفقیت ترکیه در صادرات تخم مرغ به قطر این است که دولت ترکیه به بعضی کالاهای تولیدی، یارانه قابل توجهی داده و مرغ و تخم مرغ جزو این نوع اقلام هستند اما؛ ما چنین سازوکار حمایتی را نداریم.

برای مثال همین الان ممکن است قیمت یک شانه تخم مرغ در استانبول 22 هزار تومان یا بیش تر باشد و یک شانه تخم مرغ تولید ترکیه را در عراق و قطر با قیمت 18 هزار تومان می فروشند چرا که دولت ترکیه، به تخم مرغ صادراتی یارانه می دهد ولی در ایران شعار یارانه دادن به تولید مطرح است و عمل کردن به آن وجود ندارد..