تلاش برای داخلی سازی کالای استراتژیک و راهبردی صنعت گاز و نفت

اعمال تحریم‌ها و قطع همکاری برخی کشور‌ها در مبادلات تجاری و انتقال دانش روز از واردات محصولات استراتژیک بسیاری برای صنایع ایران جلوگیری می‌کرد که زنگ خطری برای کشور به شمار می‌رفت لذا بخش خصوصی و برخی صنایع فولاد کشور از جمله شرکت‌های سنگ و آهن و گل گهر سیرجان، جهان فولاد، گهر زمین، فولاد تنبور، ولکان صنعت، فناوران صنعت، گهر روش و بسیاری از صنایع و معادن داخلی را بر آن داشت که در ادامه روند بومی سازی محصولات مورد نیاز خود را در داخل کشور تولید و یا تامین کنند. در چنین شرایطی سرمایه‌گذاری در راستای بومی سازی، زنجیره تامین فولاد و ساخت تجهیزات مورد نیاز صنایع ایران توسط متخصصان داخلی آغاز شد و این امر پس از تحریم‌های حداکثری در واقع جانی دوباره به صنعت به خصوص فولاد کشور دمیده است.

مقام معظم رهبری طی سال‌های گذشته بار‌ها بر استعداد‌های بومی و تکیه بر توان داخلی با خودباوری و مدیریت جهادی تاکید داشته‌اند و پیگیری این دغدغه ایشان در بعد وسیع توسط صنایع و معادن داخلی به خصوص منطقه گل گهر سیرجان، دستاورد‌های گسترده و ماندگاری تاکنون برای کشور به دنبال داشته است.

کالایی شامل تجهیزاتی مانند ساخت تجهیزات سرچاهی و رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ‌های درون چاهی، انواع مته‌های حفاری (صخره ای، الماسی، مغزه گیری)، انواع شیر‌های کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی، انواع لوله‌ها (لوله‌های جداری بدون درز از ۸/۳ تا ١٣ اینچ، لوله‌های جداری با درز از ٢٠ تا ٣٠ اینچ، لوله‌های مغزی، لوله‌های حفاری و لوله‌های جریانی بدون درز بالای ۶ اینچ)، الکتروموتور‌های ضد انفجار و دور متغیر، ماشین‌های دوار (توربین، کمپرسور و پمپ‌ها شامل پمپ‌های گریز از مرکز)، فولاد‌های آلیاژی، ابزار‌های اندازه گیری حفاری و ساخت پیگ‌های هوشمند است.

حسن منتظرتربتی با اشاره به افزایش ظرفیت تولید گاز ایران و ثبت رکورد‌های متعدد در زنجیره تولید، انتقال، توزیع، توسعه و صادرات گاز کشور گفت: هم‌زمان با برنامه‌ریزی گسترده برای حفظ و نگهداشت تولید گاز، برنامه‌های توسعه‌ای صنعت گاز هم در شرایط تحریم‌های غیرقانونی و کرونا ادامه دارد و متوقف نشده است.

وی با بیان اینکه در سال جهش تولید برنامه‌ریزی گسترده‌ای به‌منظور استفاده حداکثری از توان و ظرفیت سازندگان، پیمانکاران و صنعتگران ایرانی در دستور کار شرکت ملی گاز قرار گرفته، تصریح کرد: در راستای بی‌نیازی شبکه تولید، انتقال و توزیع گاز کشور تاکنون یک برنامه راهبردی چهارمرحله‌ای برای بومی‌سازی دانش و تکنولوژی کالا‌های پرمصرف در صنعت گاز تعریف و اجرای آن آغاز شده است. معاون وزیر نفت در امور گاز با اشاره به شناسایی نیاز‌های فناورانه، راهبردی و اقلام بیست‌گانه مورد نیاز شرکت ملی گاز در بخش‌های پالایش، انتقال و توزیع، اظهار کرد: هم‌اکنون ۳۵ قلم پرمصرف و پرتقاضای صنعت گاز که هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ ارزبری، منابع قابل توجهی را به خود اختصاص داده بودند، احصا شده‌اند. تربتی با اشاره به نگاه ویژه شرکت ملی گاز به فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای کاهش وابستگی صنعت گاز به خرید کالا‌های خارجی، تأکید کرد: در این راستا، با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و سازندگان داخلی ساخت تجاری ۳۵ قلم کالای پرمصرف صنعت گاز در قالب تعریف یک بانک جامع و نیازسنجی هوشمندانه آغاز شده است. وی همچنین از برنامه‌ریزی برای تولید داخلی انواع مواد شیمیایی مورد نیاز صنعت گاز کشور توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی خبر داد و افزود: عمده این مواد شیمیایی مورد نیاز پالایشگاه‌های گاز بوده که به‌زودی شاهد آغاز تولید بومی و ملی این محصولات خواهیم بود. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران همچنین به حمایت از ساخت و بهره‌برداری نخستین مجتمع تولیدکننده مواد شیمیایی مورد نیاز شیرین‌سازی گاز در کشور اشاره کرد و گفت: پیش‌بینی می‌شود این مجتمع صنعتی تا پایان سال آینده در مدار بهره‌برداری قرار بگیرد و در مجموع صنعت گاز از خرید خارجی چهار قلم مواد شیمیایی مصرفی بی‌نیاز شود. به گفته تربتی، به‌زودی با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه طراحی و ساخت قطعات و ادوات مکانیکی دوار و ثابت و حوزه‌های برق و ابزار دقیق و کنترل، توربواکسپندر، نشت‌یاب لیزری، بلوبر سانتریفیوژ و آنالایزر نقطه شبنم گاز، صنعت گاز کشور خودکفا خواهد شد تا زمینه تولید پایدار و مستمر گاز و سایر محصولات گازی حتی در شرایط تحریم‌های غیرقانونی فراهم شود.

کالای نفت تا ۸۵ درصد تجهیزات صنعت نفت داخلی سازی می‌شود که به معنای بی نیازی از خارج است. البته باید توجه داشت که در همه صنایع از جمله صنعت نفت، ساخت برخی کالا‌ها صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین به جای تولید تجهیزات دارای مصرف کم، می‌توان به سراغ تجهیزات پر مصرف و راهبردی رفت که ضمن تامین نیاز داخل، زمینه اشتغالزایی گسترده در کشور را نیز فراهم کند. چنین رویه‌ای را اغلب کشور‌ها به کار می‌گیرند و فعالیت خود را بر تجهیزاتی متمرکز می‌کنند که دارای صرفه اقتصادی باشد. در واقع، اینکه برخی کالا‌ها را همه کشور‌ها نمی‌سازند به دلیل فناوری بالای آن‌ها نیست، بلکه تولید آن کالا‌ها صرفه اقتصادی ندارند.

مهندسی معکوس و بومی سازی فناوری جسارت خاصی می‌طلبید که در این زمینه تولید رل و شاخ اشپیگال، کاتالیست واحد احیا، موتور آسیاب ریخته گری و فن ها، ایمپلر فن با قطر پنج متر برای نخستین بار در سیرجان اجرا شده است. بومی سازی و مهندسی معکوس ساخت یک تجهیزات نیست و تفسیر اصلی آن بومی سازی یک فرایند و روند است و در این زمینه یک کارخانه یک میلیون تنی کنستانتره با بازیابی از باطله‌ها با ۱۰۰ درصد توان راه اندازی می‌شود.