تبعات بین المللی و داخلی اغتشاشات

فاطمه پاک‌زاد کارشناس روابط بین‌الملل در یادداشتی در خصوص واکنش برخی کشورها و داعیه داران حقوق بشر در خصوص اغتشاشات در ایران و تحریم‌ها نوشت؛ آیا از خود پرسیده اید، آنان که به بهانه های مختلف  تحریم می‌کنند، چرا از ناامنی و اغتشاشات هیجانی در ایران حمایت می‌کنند؟

خشونت معمولا گفتمان تغییرات اجتماعی را بهمراه دارد اعتراض به اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در هر کشوری دیده شده است و گا‌ها این اعتراضات به سمت خشونت کشیده و با ورود دستگاه‌های امنیتی به کنترل درآمده و با وعده اصلاح به پایان رسیده است. ولی چرا این اعتراضات در ایران به خشونت و ناامنی و در آخر اغتشاش و خرابکاری غیرقابل کنترل تبدیل می‌شود. تبدیل این اعتراضات مدنی از ساده به پیچیده نیاز به تحلیل اوضاع سیاسی و اقتصادی و جایگاه بین المللی و اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران دارد.

نظریه پردازان جامعه شناس و محققین نظراتشان را بروی کشمکش‌های اجتماعی متمرکز می‌کنند در واقع کشمکش زمانی رخ می‌دهد که مردم درمیابند عده‌ای می‌خواهند نیاز‌ها یا خواسته‌های خود را به روشی تامین کنند که مانع یا تهدیدی برای نیاز‌های دیگران است و زمانی کشمکش به سمت خشونت می‌رود که مردم به گونه‌ای با آن می‌پردازند که با ناکام نمودن با انکار نیاز‌های دیگران، روابط را دچار آسیب نموده یا از میان می‌برند.

گیلیگان معتقد است؛ ساختار‌های خشونت آمیز سبب آلودگی جامعه شده و غالبا ً منجر به خشونت ثانویه می‌شوند. جنگ‌های داخلی، خشونت‌های داخلی، و جنایات غالبا ً ناشی از نابرابری‌ها در تحقق حقوق و برآوردن نیاز‌های اساسی انسان‌ها به دلیل خشونت ساختاری می‌باشند. ناتوانی در تأمین نیاز‌های اساسی خود و نزدیکان می‌تواند منجر به احساس شرم شود که در صورت برطرف نشدن می‌تواند منجر به اقدامات خشونت آمیز با هدف اصلاح وضعیت شود. «زیرا مردم بر مبنایی نظام‌مند و کلّی دچار شرم شده و آسیب پذیری آنان در برابر احساس حقارت هنگامی افزایش می‌یابد که دارای جایگاهی پست گردند؛ و هرچه این جایگاه پست‌تر و حقیرتر باشد، احساس شرم نیز مکرر‌تر و بیشتر می‌گردد، و شدت و میزان اعمال خشونت آمیز افزایش می‌یابد.»

اعتراض به اوضاع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی برای اصلاح امور کشور حق مردم ایران است و مسئولین و نظام باید نسبت به اعتراضات مردم حساس و پاسخگو باشند اگر این رفتار و اعتراضات به‌صورت مدنی و مسالمت‌آمیز باشد، قطعا به توسعه سیاسی - اجتماعی کشور کمک خواهد کرد و نهایتا به تعمیق اصلاح قانون و مسئول‌کردن دولت و پاسخ‌گوکردن کل سیستم منجر خواهد شد.

مردم تا اقدام به اعتراض با هدف اصلاح سیاسی- اقتصادی و بهبود وضعیت کشور و پاسخگویی مسئولان نسبت به اوضاع کشور می‌کنند؛ تا این اعتراضات به نتیجه قطعی و منطقی برسد، با هدایت یک خط فکری کنترل شده از حالت مسالمت آمیز خارج شده و به سمت خشونت و در آخر اغتشاش کشیده می‌شود. همین اعتراضات اخیر در طی ۱۰ روز گذشته شاهد برخی رفتار‌های رادیکال هستیم، با این روش نه‌تنها هیچ‌کدام از این اهداف و مطالبات محقق نخواهد شد، بلکه فضای لازم برای برخورد و امنیتی کردن جامعه ایجاد می‌شود و با ایجاد محدودیت‌ها در فضای امنیتی‌زده کشور موجب می‌شود که نتوان مسئله اعتراض و حتی انتقاد از عملکرد دولت و دیگر نهاد‌ها را مطرح کرد و عملا اصلاحات امور کشور و حتی قانون اساسی را برای همیشه به فراموشی سپرد.

برخی رفتار‌ها و شعار‌های ساختارشکن در بستر رفتار‌های رادیکال امکان اصلاح امور را گرفته است؛ درصورتی‌که اگر اعتراضات به صورتی کاملا مسالمت‌آمیز پیش برود، هیچ‌کدام از این اتفاقات روی نخواهد داد و دولت و سیستم هم به سمت پاسخ‌گویی و مردم سالاری حرکت خواهد کرد.

علاوه بر اینکه این اعتراضات و یا رفتار‌های رادیکال در داخل کشور مانع از اصلاح کشور، التهاب بازار و ... می‌شود در عرصه بین المللی موانع رشد اقتصادی، تجارت بین المللی، سرمایه گذاری‌های خارجی، رشد علمی و .. و در آخر تحریم‌های کمرشکن را بهمراه خواهد داشت.

اغتشاش و ناامنی در ایران به نفع کسانی است که سال‌ها به بهانه‌های مختلف کشورمان را تحریم کرده اند. بهانه اکنون آن‌ها حجاب است، ولی نه، مسئله حجاب بار‌ها در کشور ما دست مایه سیاستمداران برای رسیدن به قدرت و آوردن رای شده است. غربی‌ها بار‌ها به بهانه‌های مختلف از جمله حقوق زن در ایران کمر همت خود را بسته تا ضربه مهلکی به کشور وارد کنند. کشوری که حتی قبل از اسلام هم با توجه به آثار و مجسمه‌های باقی مانده از دوره هخامنشیان و ساسانیان نشان می‌دهد که زنان دارای پوشش بوده است.

بار‌ها و بار‌ها و در طی سالیان، غرب به رهبری آمریکا کشورمان را تحریم کرده است و آن‌ها برای دخالت و تضعیف حاکمیت از هر موضوع عادی سعی در بولد کردن آن هستند تا به اهدافشان برسند. در حالی که طبق بند ۷ ماده ۲ منشور سازمان ملل متحد اعلام داشته: «هیچ یک از مقررات مندرج در این منشور، ملل متحد را مجاز نمی‌دارد در اموری که ذاتاً در صلاحیت داخلی هر دولت است دخالت نماید و اعضا را نیز ملزم نمی‌کند که چنین اموری را بر اساس این منشور فیصله دهند.

بهانه غربی‌ها برای دخالت در امور داخلی کشور‌ها

به اعتقاد کارشناسان روابط بین الملل؛ رعایـت حقـوق بشـر، به عنـوان یکـی از قواعـد و هنجارهـای جامعـه‌ی بین المللـی از سـوی دولت هـا، اصلـی بنیادیـن قلمـداد شـده و بـدون آن، حاکمیـت شـکل نمیگیـرد. لـذا مداخلـه بـرای رعایـت آن، نقـض حاکمیـت ملـی دولتـی بـه شـمار نمـی رود. در ایـن دیـدگاه، مـرز بیـن درون و بیـرون بـه هم می‌ریـزد و بین امور داخلـی و بین المللـی دولت‌ها نمی‌تـوان مـرزی ترسـیم کـرد.

مقولـه‌ی حقـوق بشـر از همـان آغازیـن روزهـای پیـروزی انقـلاب اسـلامی بـه یکی از محورهـای چالش برانگیـز منازعه‌ی پیچیـده و چندبعدی ایران و آمریـکا تبدیـل شـد. واقعیـت ایـن مسـئله از آنجـا ناشـی می‌شـود کـه در حالی کـه ایـران موضوع حقوق بشـر و مشـتقات آن از جمله مسـائل مربوط به زندان، جرم و مجازات مجرم و جدیدا حقوق زن را در چارچـوب فرهنـگ سیاسـی- اجتماعـی و سـاختار‌های هنجـاری کشـور امـری کاملا درونـی و در قالـب قانـون اساسـی می‌دانـد، آمریـکا همـواره جمهـوری اسـلامی را به نقض حقـوق بشـر متهـم کـرده اسـت.

آمریکا در دهه‌های گذشته همواره داعیه‌دار دفاع از مبانی و اصول حقوق بشر بوده و بر همین مبنا و به نام حقوق بشر در سایر کشور‌ها اظهارات مداخله جویانه داشته است. بدیهی است که دولتمردان این کشور موضع‌گیری در خصوص وضعیت حقوق بشر در جهان را بر مبنای ترجیحات و منافع سیاسی انجام می‌دهند و همین رویه موجبات استفاده ابزاری آمریکا از موضوع حقوق بشر را در سطح بین‌المللی و وضع تحریم‌های اقتصادی و تحمیل فشار‌های سیاسی علیه کشور‌های مستقل را فراهم ساخته است. درحالیکه در داخل آمریکا نیز شاهد نقض مکرر حقوق حقه بشر می‌باشیم.

حقوق زنان بخش حائز اهمیتی از حقوق بشر است. بدون تردید، خشونت علیه زنان در همه جای جهان مذموم انگاشته و همگان در پیشگیری و مقابله با آن مسئولیت دارند، اما غرب و در راس آن آمریکا با رویکردی ریاکارانه و نادیده انگاشتن نقض‌های گسترده حقوق بشر زنان، انگشت اتهام خود را پیوسته به سمت دیگر کشور‌ها نشانه گرفته و آن را به دستاویزی برای مداخله در امور داخلی آن‌ها مبدل ساخته است.

آمریکا برای دخالت در ایران و به دست آوردن بهانه‌های مختلف برای عدم توافق برجام یا اضافه کردن مفادی که جایگاه ایران را متضرر کند، است. اکنون با مرگ تلخ مهسا امینی این بهانه را به دست آورده است.

نتیجه اغتشاشات و ناامنی ایران و تحریم‌های امریکا و کانادا

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا روز دوشنبه چهارم مهر، تحریم‌هایی را علیه شماری از افراد و مؤسسات جمهوری اسلامی ایران از جمله «پلیس امنیت اخلاقی» اعلام کرد و همچنین از اغتشاشگران و یا معترضان حمایت کرد «برای زنان در ایران که اعتراض می‌کنند و کسانی که از شما حمایت می‌کنند، ما در کنار شما می‌ایستیم. متأسفانه ایران احترامی برای حقوق بشر قائل نیست و این امر جدیدی نیست.» این در حالی هست که بیشتر اختلاس گران ایران به کانادا پناهنده می‌شوند و این کشور هیچ اقدام مثبتی در جهت برگرداندن آن‌ها نکرده است.

وزیر خارجه آلمان نیز بدنبال این اغتشاشات خواستار اعمال تحریم‌ها علیه مقام‌های جمهوری اسلامی به‌دلیل آنچه سرکوب اعتراضات خوانده، شد. آنالنا بروک گفت که از نظر او برخورد ایران با معترضین باید با مجازات روبه‌رو شود و این امر می‌تواند شامل تحریم مقامات ایران نیز بشود. او افزود: «عواقب بعدی» برای ایران باید خیلی سریع در محافل اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین روز ۳۱ شهریور، وزارت خزانه‌داری امریکا پلیس امنیت اخلاقی ایران را متهم به آزار و خشونت علیه زنان و نقض حقوق معترضان ایرانی کرده و تحریم‌های دیگری علیه کشورمان وضع کرده بود. دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا طی بیانیه‌ای ایران را متهم به قتل مرحومه امینی کرد و علاوه بر پلیس امنیت اخلاقی، اسماعیل خطیب، سالار آبنوش، قاسم رضایی، منوچهر امان‌اللهی و کیومرث حیدری را در لیست تحریم قرار داد.

این اقدام امریکا در حالی است که وزارت خزانه‌داری امریکا به‌رغم تحریم‌های این کشور علیه ایران، دستورالعملی را به‌منظور گسترش دامنه خدمات اینترنتی برای ایران صادر کرده تا اغتشاشگران بتوانند از بستر اینترنت علیه مردم استفاده نمایند. پیش از این نیز، وزارت خزانه‌داری در واکنش به توئیت ایلان ماسک که وعده داده بود به دنبال مجوزی برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای به ایرانیان است، این وزارتخانه نیز از تحریم نبودن برخی خدمات مربوط به اینترنت، خبر داده بود.

اعتراضات در کشور که به سمت رفتار‌های رادیکال و خشونت آمیز کشیده می‌شود با دخالت دولت‌های غربی روبرو است. حتی اگر بخواهیم یک اعتراض معمولی و منطقی برای اصلاح امور کشور و یا به عملکرد مسئولین داشته باشیم، با دخالت دشمنان این مرز و بوم به نتیجه‌ای نخواهد رسید و ما این نوع درخواست مدنی را بصورت مسالمت آمیز نخواهیم داشت.